Zengezur Koridoru artık Orta Asya'nın da gündeminde! Peki dengeler nasıl etkilenecek?
Rusya-Ukrayna savaşının en önemli etkilerinden biri de Orta Asya-Kafkasya hattını yeni bir motivasyonla harekete geçirmesidir. Rusya’nın yaşadığı izolasyon ve savaşın ardından muhtemel bir yeni bölgesel tahkimat hedefi söz konusu ülkeleri alternatif ve dengeleyici bir projeler kuşağına sevk etmektedir. Belki de savaşın Rusya açısından en kırılgan noktalarından biri burası olacaktır.
Bunun en sonuncusu Azerbaycan ile Özbekistan arasında imzalanan kapsamlı anlaşmadır. Sadece son beş yılda Özbekistan ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacmi yaklaşık yedi kat artmıştı. İki ülke Enerji Bakanlığı 29 Ağustos'ta imzaladıkları bu anlaşmayla 2023'ün sonuna kadar stratejik hedeflerini belirlediler. Hem yeni rezervlerin çıkarılması ve petrol, gaz, yenilenebilir enerjide ortak projeler geliştirilmesi hem de altyapı konusunda işbirliğini içeren anlaşmaya göre Özbekistan’ın yetersiz olan elektrik altyapısı da desteklenecek.
Bu son birkaç aylık dönemde Özbekistan da Karabağ ile ilgilendiğini ortaya koymaya başladı. Özbekistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Vladimir Norov geçen ay yapılan "Özbekistan - Azerbaycan - Türkiye" zirvesinde “Özbekistan, Asya'dan Avrupa'ya en kısa kara yolunu sağlayabilecek Zengezur koridorunu restore etmekle ilgileniyor.” demişti.
Aslında bölge ülkeleri sınırlı ticaret imkanlarını genişletebilmek adına yeni ulaşım koridorları geliştirme arzusunu her fırsatta ortaya koyuyor.
Bu kapsamda Zengezur Koridoru dışında Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun transit potansiyelinin kullanılması Özbekistan için de büyük önem taşıyor.
Bu arada 15-16 Eylül’de Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu inşaatı projesinin imza töreni yapılacağı göz önüne alınırsa yaklaşık 700 milyar dolarlık bir taşıma/ticaret pastasından pay alabilmekten söz ediyoruz demektir. Kırgızistan bu projenin sonbaharda başlamasında kararlı görünüyor. Ancak 8 milyar dolarlık maliyetin nasıl paylaşılacağı tam belli değil.
Artık Orta Asya ülkelerinin daha yakından ilgilendiği Zengezur koridoru aynı zamanda Azerbaycan’ı kesintisiz bir şekilde Nahçıvan’a yani Türkiye’ye bağlayacak. Böylelikle hem Karabağ sahası bölgedeki ekonomiyi canlandıracak hem de orta koridor Türk Dünyası merkezli şekillenebilecektir.
Orta Asya ülkelerinin yeni pazarlara ve lojistik merkezlere erişiminde Zengezur Koridoru'nun ciddi bir katkısı olacaktır. Karabağ’ın iç kısımlarında devam eden yol yapımları bittiğinde de ana güzergah dışında Zengezur koridoru yan güzergahlara açılarak çeşitlenebilecektir. Fuzuli-Şuşa arasında 101,9 km'lik karayolu, 123 km’lik Horadız-Cebrail-Zangilan-Aghband yolu, 70 km’lik Hudaferin-Gubadli-Laçın yolu ve ayrıca Kelbecer-Laçın yolu ile Berda-Ağdam yolu bu güzergahlar arasındadır.
Şimdi önemli olan bu hususlarda kararlılık ve Türk Dünyası arasında mutabakat zemininin devamıdır. Zira hiç kolay değiş bu hedeflere ulaşabilmek. Bir yandan Rusya-İran faktörü bir yandan Türk Dünyasının etkinlik sahasına ulaşacak olması. Kimler için nasıl bir tehdit?
Unutmamak gerekir ki tarihte benzer şekilde Türk hattının canlanmasını istemeyen güçler genelde onları kendi içlerinden ve suni tartışmalarla bu süreci akamete uğratmışlardır.
