Fırat'ın doğusunda Amerikan planı
ABD yönetimi ve komutanı değişmek üzere olan Centcom Fırat’ın doğusuna yönelik yeni adımlar atarken gözlem noktaları adı altında bazı yapılar konuşlandırılırken, bu bölgeye dair Washington’da kapalı kapıların ardında nelerin düşünüldüğünün bilinmesi gerekiyor.
ABD Suriye özel temsilcisi James Jeffrey Suriye siyasi model oluşturması için Türkiye-Amerika işbirliğinden bahsediyor ama bu bir süredir burada sıkça duyduğum bir kavram var. Buna konuyla ilgili yetkililer 'Kamışlı Modeli’ diyorlar. Bunun ne olduğunu ısrarla sorduğumda bunun anlamını, ortaya çıkış tarihiyle, şöyle anlattı bir kaynağım burada:
"Trump ile Putin’in ‘Büyük Suriye Planı’nın temel ilkeleri üzerinde anlaştıkları Helsinki Zirvesi'nden sonra, bu planın ana noktalarından bir tanesi olan Kuzey Suriye’de Kürtlerle ilgili adımın ne olacağı Washington-Moskova hattında yoğun konuşulmaya başlandı.
Bunun ne anlama geldiğini irdelemeye başlayınca da Fırat’ın Doğusu hakkında nelerin konuşulmakta olduğu da biraz ortaya çıkmaya başladı.
Tabii ki her şey Türkiye’nin atacağı adımlardan sonra netleşmeye başlayacak ama Kuzey Suriye ile ilgili görüşmelerin Washington’daki durumu şu anda aşağıdaki gibidir.
NASIL ÖZERK BİR YAPI?
- Fırat’ın Doğusu'ndaki özerk Kürt oluşumu modeli temelde Rusya’nın hazırladığı bir plan. Bunu kaleme alan da planı Washington’da bizzat anlatmış olan Putin’in Ortadoğu danışmanı ve Kürt uzmanı Vitaly Naumkin.
- Moskova'da şubat ayından bu yana yapılan yoğun temaslar sonucunda bu modelin üzerinde bir ön anlaşma sağlandı deniliyor.
- Bu plana göre Fırat’ın Doğusu'nda Kürtlere Suriye merkezi rejiminden kopmamaları şartıyla kısıtlı bir özerlik verilecek. Ruslar buna Kuzey Irak modeli diyorlar ve Amerika ile bu konuda yapılan görüşmelerde de bu kavramı kullandılar.
- Bu yapı resmen Suriye devleti içinde yer alacak ancak bölgesel siyasi kararları alabilecek, kültürel ve ekonomi konularında kısmi özerkliği olacak.
KAMIŞLI MODELİ
Washington-Moskova hattında bu plan çerçevesinde en yoğun konuşulan konu bu planın Türkiye’nin tepkisini en aza indirerek nasıl hayata geçirilebileceği.
"Bunun anlamı nedir?" diye sorduğum birçok kaynaktan şu ortaya çıktı:
- Kürtler Kamışlı'da olduğu gibi bölgenin yönetimini rejimle paylaşacak ama rejim güçleri de bölgeye girmeyecek.
Rejim güçleri bölgenin hemen dışında sınırdan güneyde aşağıda oluşturulacak özerk bölge sınırında konuşlanacaklar.
- Washington’da bu modelde konuşlanacak rejim güçlerinin sembolik düzeyde de olabileceği ama bunların arkasında Rusya’nın da gözlemci olarak gücü olacağından bunun etkin olacağını düşünüyorlar.
Anlayacağınız özerk oluşum oluşursa bunun Türkiye’ye bir tehdit oluşturmamasının temelde Rusya tarafından sağlanması düşünülüyor.
YPG-REJİM GÖRÜŞMELERİ
YPG, bir süre önce Fırat’ın doğusundaki oluşumun geleceğini garanti altına almak için Esad rejimi ile görüşmelere de başlatmıştı.
YPG heyetinin başında Beyaz Saray’a çok yakın olan ve Washington’un yönlendirmesi altında bulunan İlham Ahmed vardı. Daha önce SDG’nin Washington temsilcisi olan İlham Ahmed tanıdığım kadarıyla tipik PKK’lı bir kadındır.
YPG’liler rejim ile işbirliklerini sürdürmek için daha önce "Eğer İdlib’e bir harekat yapılacaksa biz de rejim güçleri ile birlikte bu harekata katılmak isteriz" önerisini de getirmişlerdi görüşmelerde.
Ayrıca ‘Kamışlı Modeli’nin de görüşüldüğü öğrenildi o konuşmalarda, ancak iki konuda da şu anda rejim tarafından verilmiş net bir cevap bulunmadığı da söyleniyor Washington’da.
