Suriye'de tüm güçler Biden'ın tavrını bekliyor
Dış politika galiba hiç bir zaman kağıt üzerinde uzlaşılan planlar gibi gitmiyor.
Bunun en net örneği Türkiye’nin ulusal güvenlik sorunu olan Kuzey Suriye’de gözlemlenebiliyor.
Merkezinde Ayn İssa’nın bulunduğu bölgesel sorunlara baktığımızda Suriye’de işlerin ne kadar çetrefil olduğunu ve varılan uzlaşmalar ve anlayışların kağıt üzerinde kalma riskinin ne kadar fazla olduğunu net görülebiliyor.
Kendi başına sorunları zaten hayli karmaşık olan bu bölgede bir de Türkiye dahil bölgedeki tüm güçlerin Biden başkanlığındaki yeni Amerikan yönetimin atacağı adımları beklemek zorunda olması işleri daha da içinden çıkılmaz hale getiriyor.
Bugün ilk önce sadece kağıt üzerinde kalması ihtimali olabilecek uzlaşmaları anlattıktan sonra bölgedeki gerçeğin ne olduğuna da bakacağız ki Türkiye’nin aslında işinin ne kadar da zor olduğunu görebilelim.
*
Varılmış uzlaşma: Suriye’deki karmaşık problemi birbirleriyle karşı karşıya gelmeden çözebilmek amacıyla Amerika ile Rusya 2018 yılında Türkiye’yi de bilgilendirerek bir uzlaşmaya varmışlardı. Temelde Rusya tarafından formüle edilen bu çözüme Rusya, Kuzey Irak Modeli, Amerika ise Kamışlı Modeli demekteydi.
Ben Kamışlı Modeli'nin ne olduğunu ve nasıl oluşturulduğunu 22 Aralık tarihindeki "Dikkat! Suriye’nin Kuzeyinde Kamışlı Kartı açılıyor" başlıklı yazımda detaylarıyla anlattığım için bu yazıda tekrara gitmeyeceğim. Temelde Kuzey Suriye’de Kürtlere Kuzey Irak’ta olduğu gibi sınırlı bir otonomi verme planı olan bu modelde otonomi tanınacak bölgede Suriye bayrağı dalgalandırılacak ancak Suriye ordusu bölgenin sadece sınırında konuşlanacak. Sınır içinde ise sadece polisiye yerel güçler bulunacak, devlet dairelerinde Suriye bayrağı bulunacak ve Kürtler sadece kültürel ve yerel idari özerklik sahibi olacaklar. Bölgedeki YPG unsurları süreç içinde bölgeden çıkarılacaklar.
Kamışlı Modeli temelde buydu ve iki süper güç bunun üzerinde mutabakata varmışlardı.
*
Şimdi gerçekte ne gibi sorunlar yaşandığını ve varılan uzlaşmaların hayata geçirilmesinde ne tür sorunlar olabildiğine de bir bakalım.
- Daha önce varılan Soçi mutabakatları çerçevesinde Türkiye kendi sınırından başlayarak 30-32 kilometre güneye kadar Kürt silahlı gruplarından temizlenmiş bir koridor yaratma hakkına sahip.
- Şu anda üstünde en çok tartışılmakta olan Ayn İssa sınırımızın 37 kilometre güneyinde bulunuyor. Yani daha önce varılmış olan mutabakatlara göre Türkiye’nin kağıt üzerinde fazla karışmayacağı düşünülebilir.
- Ancak dediğim gibi bu gibi durumlarda hiçbir şey kağıt üzerine yazılanlar gibi gitmeyebiliyor ve sahada her şey güç dengeleri ile belirleniyor. Türkiye, Ayn İssa da terör örgütü YPG güçlerinin olduğunu söylüyor ve bunlar acilen temizlenmediği takdirde buraya askeri müdahalede bulunacağı tehdidini sıcak tutuyor.
- Rusya daha önce varılmış olan mutabakatlar uyarınca Ayn İssa sınırlarında üç gözlem noktasını Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve Suriye ordusu ile ortak kurdu.
- Daha önce Rusya ile Amerika arasında varılmış olan mutabakata göre bölgedeki hava sahası Amerika tarafından kontrol ediliyor. Ancak buna rağmen sahada Suriye ordusu üzerindeki etkisi nedeniyle nedeniyle Rusya daha etkin gözüküyor
- Rusya bölgeye Suriye ordusunu tamamen hakim kılmayı amaçlıyor. Buna direnen YPG güçlerini ise bölgeyi terk etmeleri için ’Türkiye kartını’ oynayarak ikna etmeye çalışıyor. Rusya YPG güçlerine "Eğer bölgeyi Suriye ordusuna terk etmezseniz Afrin’de olduğu gibi Türkiye askeri gelir" diyerek korkutup ikna etmeye çalışıyorlar.
- Irak Başbakanı Türkiye’de terör örgütü PKK'ya yönelik ortak tavır alma ilke uzlaşmasına varıp ülkesine döndükten sonra Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKB) Amerika’ya bir mesaj gönderip Amerikan askerinin Suriye ile Irak Kürt Bölgesi arasındaki sınıra konuşlanması çağrısını yaptı. Bu bölgeyi terk edeceği düşünülen terör örgütü PKK unsurlarını çıkışını garanti altına almak adımı olarak yorumlanıyor.
- Şimdi teorik olarak bölgede olması gereken şu: Ayn İssa'da Türkiye’nin de istediği gibi terör örgütü YPG ve PKK unsurlarının bölgeden çıkarılması ve Kamışlı uzlaşmasının gereği olarak bölgede Suriye ordusunun Rusya gözetiminde etkin kılınmasına geçilmesi gerekiyor. Terör örgütü PKK unsurlarının ise Amerika’nın IKB yönetiminin de istediği şekilde açacağı koridordan geçip bölgeden çıkması bekleniyor.
ACABA TÜRKİYE NE YAPACAK?
Bölgeyle ilgili varılmış olan tüm uzlaşmaların kağıt üzerinde kalıp kalmayacağını Türkiye ve Biden yönetiminin tavrı belirleyecek.
Çünkü bölgeden gelen haber ve yorumlara göre Türkiye’nin Ayn İssa’ya Biden başkanlığı devralacağı 20 Ocak tarihinden önce bir operasyon düzenlemesi olasılığından bahsediliyor.
Bir de Biden’ın Trump yönetiminin Rusya ile varmış olduğu Kamışlı Modeli uzlaşmasına uyup uymayacağı da henüz bilinmiyor. Bu olasılık da sahada belirsizlik yaratıyor.
Anlayacağınız Ocak aynın ilk haftaları hayli heyecanlı geçecek gibi gözüküyor.
