Wayang Kulit.. Ruhu olan kuklalar
Dünyanın en büyük takım ada devleti Endonezya, irili ufaklı 17 bin beş yüz küsur ada üzerinde kurulmuş. Başkenti Java Adası’nda bulunan Jakarta. Olağan üstü bir insan çeşitliliğine sahip. İşte bu yüzden ülkenin sloganı “Bhinneka Tunggal Ika” (Çeşitlilik İçinde Birlik) olarak seçilmiş. Geçmişi dört bin beş yüz, beş bin yıl geriye ulaşıyor. Çok renkli, çok zengin bir kültüre sahip. Konuşulan onlarca dil, iç içe geçmiş onlarca kültür...
BÜYÜK BİR BECERİ
Endonezya’yı Java batiklerinden ibaret sananlar için, 3. EgeArt Sanat Günleri çerçevesinde gerçekleştirilen Kalebendu Kukla Gösterileri sürpriz oldu diyebilirim. İzmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı Salonu’nda dört gündür süren gösteriler, birer akademik çalışma niteliğindeydi. Gamelan müziği eşliğinde, perdeye yansıyan karakterler dünyanın sırrını çözmüş sanki. Tog Dalang (kuklaları oynatan usta) büyük bir beceriyle, onlarca karakteri aynı anda perdeye yansıtabiliyor. Her dediklerinin yapılmasını isteyen egemenlerin, büyük ve renkli görüntüleri var. Ama onları kendi kara vicdanlarına göre yönlendirenler, aslında küçümsedikleri küçük karakterler. Kötülüğe karşı birlik olunduğunda, iyinin zaferi kesin. Ve iyi olan aşkı da mutluluğu da, başarıyı da kazanıyor.
Her biri sanat eseri
Gösterileri gerçekleştiren Institute Seni Indonesia Surakarta’nın öğretim üyeleri Prof. Santosa, Sutopo, S. Sn, Prof. T. Slamed Suparno, Bambang Suwarno ve M. Hum pazar günü katılımcılara kuklaların nasıl yapıldığını uygulamalı olarak gösterdi. Böylelikle dantel inceliğindeki wayang’ların her birinin bir sanat eseri olduğunu gördük. Bufalo derisi önceden ıslatılıyor, ardından gerilerek kurutuluyor. Sonra üzerine hangi karaktere dönüşecekse onun şekli çiziliyor. Ardından bu şekil uçları çeşitli kalınlıklardaki özel çivilerle, tahta tokmaklar yardımıyla minik minik delinerek wayang kulit (gölge kukla) ortaya çıkıyor. Sonra boyama safhası var. Beklenenin tersine kötüler pembe, iyiler siyah. Ama altın rengi tüm wayangların ana rengi. Bu renk ışıkta o kadar güzel yansıyor ki gözlerinizi alamıyorsunuz.
ESKİ BİR EFSANE
Wayang Endonezya dilinde “gölge” demek, ancak tiyatro anlamında da kullanılıyor.Wayang aynı zamanda “ruh” anlamına da geliyor. Bu nedenle gölge kuklalara da wayang deniyor. Yani her kuklanın bir ruhu var. Gösterilerde insan ruhunun tüm halleri, tog dalang eliyle perdede yansıyor. Öykü eski bir efsaneyi anlatırken, siz günümüzün olaylarını izlediğinizi düşünüyorsunuz.
