Yıllık izin hakkında süre hesabı nasıl yapılır?
İşçi yıllık izne, son işyerinde bir yıl çalıştıktan sonra hak kazanır. Sonraki yılların izin hakkı da bir yıllık sürenin dolmasıyla doğar. İşçinin bazı devamsızlık süreleri izne hak kazanmada bir yıllık süre hesabında çalışılmış gibi sayılırken, bazı devamsızlıklar dikkate alınmaz. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı...
ÜCRETSİZ İZİN SÜRELERİ YILLIK İZİN HESABINA DAHİL EDİLİR Mİ?
Son işyerinde çalışmaya 1 Nisan 2020 tarihinde başladım. Ancak 1 Nisan 2020 ile 31 Ağustos 2020 tarihleri arası işverenin talebiyle bu süre ücretsiz izinde geçti. Yıllık izin hakkı hesaplanırken işe giriş tarihi olan 1 Nisan 2020 mi hesaba alınmalı yoksa 1 Eylül 2020 mi? (Yunus K.)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Sorunuza geçmeden önce genel uygulama hakkında bilgi vereyim. Yıllık izne hak kazanmak için son işyerinde en az bir yıl çalışmak gerekir. Bir yıllık süre içinde işçinin çalışmaya ara vermesi halinde boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir. Böylece işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık sürenin bitiş tarihi ertesi yıla aktarılır. İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak hesaplanır.
Kanuna göre, aşağıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır:
İşçinin uğradığı kaza veya hastalıktan dolayı işe gidemediği süreler (İhbar süresi + 6 haftayı aşmamak şartıyla)
Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra raporlu olduğu günler
Muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı görevlendirilen işçinin işe gidemediği günler (90 günden fazlası sayılmaz)
Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu işçinin çalışmadığı günler (15 gün ile sınırlı)
Mazeret izinleri
İşveren tarafından verilen diğer izinler ile kısa çalışma süreleri.
Kanun uyarınca kısa çalışma süreleri yıllık izin hesabında çalışılmış gibi sayılırken, pandemi döneminde aylarca devam eden ücretsiz izinler için kanunda bir hüküm bulunmuyor. Dolayısıyla, her ne kadar işe girişiniz 1 Nisan 2020 tarihinde yapılmış ise de işe girdiğiniz günden 31 Ağustos 2020 tarihine kadar ücretsiz izinde olduğunuzdan bu süre yıllık izin hesabında dikkate alınmaz. Yıllık izin hesabınız 1 Eylül 2020 tarihine göre hesaplanır.
EMEKLİ AYLIĞI NEYE GÖRE HESAPLANIYOR?
1987 yılı eylül hakim stajyeri olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi olarak göreve başladım.1990 yılı mart ayında da hakim olarak atandım ve 2005 yılı kasım ayının 15'ine kadar hakimlik yaptım. Bu tarihte 1. derecenin 4. Kademesinde ve 1. sınıf hakim olarak görev yapmakta iken istifa ederek 01/12/2005 tarihinde noter olarak göreve başladım. 01/03/2014 tarihinde de BAĞ-KUR’dan emekli oldum. Ayrıca 15 yılı aşkın Emekli Sandığına tabi hizmetim olduğu için çalışmam nedeniyle bir miktar ikramiye de aldım. Şu an ise temmuz zammından önce 11.918 TL emekli aylığı almaktayım. Bu aylığın çok düşük olduğu düşüncesindeyim. Neden kaynaklandığını da bilemiyorum. Aydınlatırsanız sevinirim. (Birol A.)
En basit anlatımıyla emekli aylığı toplam prim gün sayısına ve çalışırken ödenen prim tutarına göre hesaplanır. Memurlarda ayrıca çalışılan statüye göre yapılan ek ödeme ve tazminatlar belirleyicidir. BAĞ - KUR primleri genellikle asgari ücret üzerinden yatırılıyor. Asgari ücret prime esas kazancın en alt seviyesini oluşturuyor. BAĞ – KUR’luların primleri asgari ücret üzerinden yatırıldığı için aylıkları da düşük bağlanıyor.
Bununla birlikte sizin açınızdan bir çıkış yolu bulunuyor. Emekli Sandığı Kanunu’na göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce memur olarak çalışmaya başlayan erkekler 10 yıl hizmetleri bulunmak şartıyla 61 yaşını doldurdukları tarihte kısmi emeklilik talebinde bulunabilirler. Sizin hakimlikte geçen süreniz 15 yıl olduğu için Emekli Sandığından bağlanacak kısmi aylık şu an BAĞ-KUR’dan ödenmekte olan aylığın en az iki katı olacaktır.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), birden fazla statüde çalışmış olanları zorunlu olarak hizmet birleştirmesine tabi tutuyor. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun (30 Mart 2012 tarih, Esas No: 2012/21-211, Karar No: 2012/269) hizmet süresi tek başına herhangi bir statüde emekli olmaya yeterli olanların hizmet birleştirmesine zorlanamayacağı şeklinde kararı bulunuyor. Söz konusu kararda, “(Hizmetlerin birleştirilmesine dair) 2829 Sayılı Yasanın amacı hiçbir kurumdaki hizmeti aylık bağlanmasına yeterli olmayan sigortalı ve hak sahiplerine aylık bağlanmasını sağlamak ve değişik kurumlardaki hizmetler birleştirilerek ziyan olmasını önlemektir” denildi.
Şöyle bir yol izleyebilirsiniz: 61 yaşını tamamladığınızda BAĞ-KUR’dan bağlanmış emekli aylığını kestirdikten sonra Emekli Sandığı’ndan kısmi aylık bağlatılması için yeniden başvurabilirsiniz. SGK talebinizi reddedecektir. Ret yazısı üzerine dava açıp kazandığınızda, dilekçeyi verdiğiniz tarihten geçerli olmak üzere aylığınız bağlanır.
KISMİ EMEKLİLİKTE YAŞ SINIRI NEDİR?
23.08.1969 doğumluyum. 01.01.1988 SSK girişliyim ve SSK’da 2.115 prim günüm bulunuyor. Sonrasında 2011 yılından itibaren 450 gün isteğe bağlı sigorta, 1.125 gün de BAĞ-KUR’a tabi çalışmam oldu. Ayrıca 2.415 gün ödenmemiş prim borcu nedeniyle ihya hakkım bulunuyor.
3600 prim günü ile SSK’dan kısmi emekli olmak için yaşım 23.08.2024 ‘te doluyor. 3600 gün ile emeklilik için bu tarihte emeklilik başvurusu yapabilir miyim? (Cumhur T.)
İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihi öncesinde başlayan SSK'lılar kadın ise 50, erkek ise 55 yaşında kısmi emekli aylığı bağlatabiliyordu. 1999 yılında çıkan kanunla yaş kademeli olarak artırıldı. Erkekler için SSK’dan kısmi emeklilikte 2014 yılından itibaren 60 yaş uygulanıyor. Dolayısıyla kısmi aylık bağlatabilmek için 23 Ağustos 2029 tarihini beklemeniz gerekir.
Birden fazla statüde çalışması olanların emeklilik koşulları son 2520 prim gününde en fazla hangi statüde çalıştıklarına göre değişir. Sizin son 1.575 (1.125 + 450) prim gününüz BAĞ-KUR statüsünde geçtiği için şu an itibarıyla zaten SSK’dan kısmi aylık bağlatamazsınız. SSK’dan kısmi emekli aylığı bağlatabilmek için BAĞ-KUR’lu çalışmayı bırakıp 1.260 gün 4/a’lı (SSK) bir işte çalışmalısınız.
Diğer taraftan, prim borcu ödenmemiş olan 2.415 gününüzü ihya ettiğiniz takdirde 23 Ağustos 2027 tarihinde ise BAĞ-KUR’dan emekli olabilirsiniz. Çünkü, 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan BAĞ-KUR’lu erkekler en az 5400 prim günü olduğu takdirde 58 yaşında emekli olabilirler. İhya işlemi, ödenmemiş prim günlerinin tamamı için yapılabilir. Asgari ücret üzerinden prim öderseniz 555 bin TL ödemeniz gerekir. Önceki yıllarda bazı borç yapılandırma kanunlarında ihya için ödeme kolaylığı getirildi. Önümüzde iki yıllık süre var. Bu süre içinde böyle bir ödeme kolaylığı getirilirse yararlanabilirsiniz.
DOĞUM SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
20.11.2005 tarihinde ilk sigorta girişi yapmış olduğum firmada günümüze kadar çalıştım. Doğum sebebiyle işi bırakmak zorunda kaldım. Kıdem tazminatı alabilir miyim. (B.Ç.)
Kıdem tazminatının hangi durumlarda ödeneceği 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun halen yürürlükte bulunan 14. maddesinde düzenlenmektedir. Kıdem tazminatı ödenecek haller emeklilik, ölüm, işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadın işçinin evlilik sonrası bir yıl içinde işten ayrılması, işçinin haklı sebeple iş akdini feshetmesi, işverenin haklı bir sebep olmadan işten çıkarması ve işçinin yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmesi şeklinde sıralanıyor. Kıdem tazminatı ödenecek haller arasında işçinin doğum sebebiyle işten ayrılması bulunmuyor.
