ABD ve Avrupa, enerjideki Rusya bağımlılığını hangi ülkeyle çözecek?
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçtiğimiz günlerde Avrupalı müttefikleriyle Rusya'dan petrol ithalatını durdurmayı görüştüklerini açıkladı. Bu kapsamda ABD, ambargo uyguladığı Venezuela ile görüşüyor. İran ile de nükleer anlaşmanın hızla sonuçlandırılması umuluyor.
Rusya'nın Ukrayna'ya askeri harekatı başta ABD ve Avrupa ülkelerinin sert yaptırımıyla sonuçlandı. Ancak bu yaptırımlar Putin'i ve dolayısıyla da Rusya'yı durdurmadı.
Askeri operasyon sürerken ve pek çok sivil hayatını kaybettiği noktada ABD ve Avrupa ülkeleri de Rusya'ya 'son darbe' olarak görülen, petrol ithalatını durdurmayı düşünmeye başladıklarını duyurdu.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya'dan petrol ithalatını durdurmayı Avrupalı müttefikleri ile görüştüklerini belirtirken, ülkeler bu nedenle alternatif arayışı konusunda hızlarını da artırdılar.
Bu spekülasyonlar ile birlikte Avrupa'da bin metreküp doğalgaz fiyatı bugün rekor kırarak 17 itibariyle gün içi en yüksek 3.300 Euro'yu gördü. Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı ve eski Devlet Başkanı Dmitry Medvedev, Almanya'nın Kuzey Akım 2 kararına ilişkin “Avrupalıların doğalgaza 2000 Euro ödeyeceği yeni dünyaya hoş geldiniz” demişti. Son verilerle bu verilerle birlikte Medvedev'in tahminlerinin de üzerine çıkmış oldu.
Öte yandan brent petrol 139 doları, ABD tipi ham petrol 130 doları test ederken, kömür fiyatları da aynı endişeyle yüzde 35 artarak ton başına yeni rekor seviyesi olan 353,75 dolara yükseldi. Bloomberg HT'nin haberine göre kömür Endonezya ve Avustralya’da ise ton başına 500 dolara yakın fiyatlardan alıcı buluyor.
Dünyanın en büyük petrol üreticileri (günlük/varil):
Uluslararası Enerji Ajansı'na göre, Rusya'dan petrol ihracatının tamamen durması durumunda risk altındaki miktar günlük yaklaşık 5 milyon varil civarında.
AB'nin doğal gaz ithalatının yüzde 41.1'ini Rusya'dan, yüzde 16.2'ini Norveç'ten, 7,6'sını Cezayir'den, 5,2'sini ise Katar'dan gerçekleştiriyor. Ham petrolde ise yüzde 26,9'u, katı yakıtta ise 46,7'si yine Rusya'dan alınıyor.
Peki Avrupa'nın 'bağımlı' olduğu söylenen Rusya'dan petrol ithalatı durdurulursa ülkeler hangi alternatiflere yönelebilir? Yönelinen ülkeler ile anlaşma olasılığı var mı? Haberturk.com Dış Haberler Editörü İrem Kuşoğlu'nun haberi...
VENEZUELA
ABD'nin Rusya'dan ayrılma alternatifinde görüştüğü ülkelerden birisi Venezuela.
Ancak 2020'deki parlamento seçimlerinde ABD, seçimlerin hileli olduğunu da ifade ederek yeni hükümeti tanımadıklarını, Venezuelalı muhalif lider Juan Guaido'yu ülkenin "meşru devlet başkanı" olarak gördüklerini ifade etmişti. AB de Maduro hükümetini tanımadığını belirtse de 2021'de geri adım atmıştı. Ancak ABD güncel olarak Guaido'yu tanıdıklarını belirtmeyi sürdürmüştü.
ABD'nin son yaptırımları arasında Venezuela hükümetinin ABD'deki tüm mal varlığını dondurmak ve ticari işlemleri yasaklamak da yer alıyordu. Ancak sıkı yaptırımlara karşın Washington yönetimi Venezuela'yla masaya oturmayı kabul etti.
New York Times (NYT) gazetesinin diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde, Washington'dan üst düzey yetkililerin, dün Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro hükümeti ile görüşmek üzere başkent Caracas'a gittiği belirtildi.
Venezuela alternatif arayışında doğru bir tercih olarak görülüyor çünkü kayıt altındaki 302 milyar varilin üzerindeki petrol miktarıyla dünyanın en zengin petrol rezervlerine sahip ülkesi konumunda. ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, Venezuela'nın ham petrol üretimi ise hızla tarihsel olarak düşük seviyelere geriledi. Petrol üreticisi ülkeler arasında Venezuela'nın günlük varil petrol ihracatının 2,3 milyon ton civarında olduğu düşünülüyor.
İhracatında başlıca ülkeler ABD, Hindistan, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri; ithalatında başlıca ülkeler ise ABD, Çin, Meksika, Brezilya ve Arjantin olarak biliniyor.
İRAN
İran da tüm ambargolara rağmen Rusya'ya karşı petrol ve gaz yasağında düşünülen ülkeler arasında yer alıyor.
Alternatifler arasında yer alan İran, kayıt altındaki 157 milyar varilin üzerindeki petrol miktarıyla dünyanın en zengin 4. petrol rezervine sahip ülke olarak biliniyor. İran'ın resmi haber ajansı IRNA'nın ve OPEC'in verilerine göre, İran 2021'de günlük ortalama 2,4 milyon varil petrol üretimiyle beşinci sırada yer alsa da yaptırımlar nedeniyle bunları ihraç etmekten çok iç tüketimde kullandı. İran'ın 2021'de günlük varil petrol ihracatının ise 1,2 milyon varil civarında olduğu düşünülüyor.
Ancak Rusya'ya karşı alternatif aşamasında İran petrolüne yönelik yaptırımların kaldırılması ve yeniden piyasaya sunulma sürecini hızlandırılması bekleniyor. Bu sayede fiyatların da dengelenmesi de amaçlanıyor.
İran'ın yarı resmi Tasnim haber ajansının dün paylaştığı haberine göre İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Grossi'nin nükleer müzakerelerde iki ismin bir araya geldiğini ve Viyana'da devam eden nükleer anlaşmaya dönüş müzakerelerinde son aşamaya girildiğini açıkladı.
Bugün ise İran, müzakerelerde Rusya’nın taleplerinin yapıcı olmadığını belirtti. Reuters’ın haberine göre Rusya, nükleer anlaşmayı geciktirerek İran’ın petrol pazarına dönüş tarihini ertelemeye ve bu yolla enerji gelirini artırmaya çalışıyor. İran'a yaptırımların kısıtlamaların kaldırılarak Rusya'ya karşı alternatifte ilk ülke olduğu ifade ediliyor.
SUUDİ ARABİSTAN
Küresel enerji arzı ve dünya ittifaklarının olası bir yeniden düzenlenmesi sorunları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ışığında ön plana çıktı. Kaynaklara göre, ABD şu anda ham petrol ve petrol ürünleri ithalatının %10'u için Rusya'ya güveniyor.
Alternatif arayışında ismi geçen bir diğer ülke ise Suudi Arabistan. Kayıt altındaki 266 milyar varilin üzerindeki petrol miktarıyla Suudi Arabistan dünyanın en zengin petrol rezervlerine sahip 2. ülkesi konumunda. Suudi Arabistan'ın 2021'de günlük varil petrol ihracatının ise 12,4 milyon varil civarında olduğu düşünülüyor.
Ancak Axios'a konuşan Beyaz Saray sözcüsü ilişkileri onarmaya yardımcı olmak ve petrol üretimini artırmaya ikna etmek için Suudi Arabistan'a olası bir ziyaretin ajandada olmadığını açıkladı. Sözcü Axios'a açıklamasında "Şu anda açıklayacak herhangi bir uluslararası seyahatimiz yok ve bunların çoğu zamansız spekülasyonlar" ifadesini kullandı.
KATAR
Doğal gazda yüzde 40 civarında Rusya'ya bağımlı olan İtalya'nın, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçileri Cezayir ve Katar ile görüşmesi bu ülkeleri de alternatifler listesine aldı. Ancak bu durumun, bu ülkelerle, Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu (GECF) üyesi olan Rusya arasındaki ilişkileri bozabileceği ihtimali üzerinde de duruluyor.
Katar Enerji Bakanı Saad al-Kaabi ise ne Katar ne de başka bir ülkenin Avrupa’ya Rus gazı yerine yeterince sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) sağlayamayacağını belirttti. böyle kapasiteye sahip olmadığını belirtti. Bu kadar büyük bir hacimde doğalgaz sağlayabilecek kimse yok. Saad al-Kaabi "Hiç bir ülkenin bunu LNG ile gerçekleştirme kapasitesi yok" diyerek alternatif olamayacaklarını ifade etti.
266 milyar varilin üzerindeki petrol miktarıyla Katar, petrol rezervlerinde 14. sırada yer alıyor. Katar'ın günlük varil petrol ihracatının ise 1.9 milyon varil civarında olduğu düşünülüyor.
KÖMÜRE DÖNÜŞ MÜ?
BBC’ye konuşan AB’nin Yeşil Mutabakat Başkanı Frans Timmermans gelişmeler doğrultusunda Avrupa hükümetlerinin, Rusya’ya itimat edilemeyeceğini ve Avrupa devletlerinin kömür yakmaya devam edebileceğini açıkladı.
Avrupa'nın kömür ihtiyacının da yüzde 42'sini Rusya tek başına sağlıyor. Sırasıyla Endonezya, Avustralya dünyanın en büyük kömür ihracatçıları olarak bilinirken, Rusya onları hemen arkadan takip ediyor.
