Ansızın gelen yan ağrısına dikkat!

BESLENME ŞEKLİ: Tekdüze beslenmek önemli bir neden olarak değerlendiriliyor. İdrarda taş oluşumunu önleyen “sitrat” denen madde bu tip beslenenlerde azalıyor ya da kayboluyor. Bu madde, taşı oluşturan kristallerin birbirine yapışmasını önlüyor ve kristal büyümeden dışarı atılıyor. Bu madde eksik olursa kristaller birbirine daha yüksek oranda yapışarak büyüyor, epitaksi (iki farklı kristalin birbirine yapışması) oluşuyor ve taş gittikçe büyüdüğü için atımı zorlaşıyor.

GENETİK FAKTÖRLER: Son zamanlarda yapılan çalışmalarda hemen tüm tümörlerde olduğu gibi taş oluşumunda da çeşitli genetik geçiş yapan taş hastalıkları bulunuyor.

EĞİTİM: Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda eğitim arttıkça taş oluşum oranının düştüğü, azaldıkça da arttığı gözleniyor. Çocukluk yaşlarında oluşan ateşli enfeksiyon hastalıklarında sitratın kaybolması ve dehidratasyon nedeniyle taş nüveleri oluşuyor. Eğitimli bir aile bunu erken önlediği için ileri dönemde taş oluşmuyor.

ÇOCUKKEN GEÇİRİLEN ATEŞLİ HASTALIKLAR: Enfeksiyon vücuttaki sitratı yok ederek kristallerin birbirine yapışmasını artırdığı için bozulmalar taş oluşumuna ya da enfeksiyona bağlı papilla nekrozlarına yol açıyor.

YATALAK OLMAK VE HAREKETSİZ KALMAK: Yatalak olmaya bağlı kas erimesi, osteoporoz ve vücut direncinin düşmesine neden oluyor. Bunun sonucundamitokondri azalıyor, osteoporoz artıyor, kemiklerden kana hiperkalsemi ve hiperkalsiüri (idrarda artmış kristal) sonucunda taş oluşumu kolaylaşıyor.

BAZI HASTALIKLAR: İltihabi bağırsak hastalıklarında normalde bağırsak içinde kalsiyumla oksalat bir denge halinde oluyor ve birbirlerine bağlı oldukları için bağırsakta emilmiyor. Bu dengenin bozulması halinde kalsiyumun ya da oksalatın denge dışında kalan kısmı hemen emiliyor. Bu yüzden absopsiyon hiperkalsiürüsi ya da oksalürüsü oluşuyor. Bu arada idrarda sitrat olmaması veya azalması kalsiyum oksalat taşları oluşumuna yol açıyor.

NOT: Bazı ilaçlar (özellikle AIDS tedavisinde kullanılanlar), günde 4 gramın üzerinde C vitamini kullanımı taş oluşumuna neden oluyor.

ERKEKLERDE SIK GÖRÜLÜYOR

Böbrek taşı görülme sıklığına erkeklerde kadınlardan daha fazla rastlanıyor. Oranın erkeklerde yüzde 60, kadınlarda yüzde 40 civarında olduğuna dikkat çekiliyor. Son zamanlarda kadınların iş hayatının içinde daha fazla yer almaları, obezite oranlarının artması, stres yaşamaları (kana daha çok kortizon karışıyor) doğallıktan uzaklaşılmış fast food tarzı beslenme şekline yönelmeleri artışın olası nedenleri arasında gösteriliyor.

DİYARBAKIR'DA ORAN DİKKAT ÇEKİCİ

Böbrek taşının görülme sıklığı ülkelere göre değişiyor. Prof. Dr. Mustafa Akıncı ve ekip arkadaşlarının yaptığı araştırmada böbrek taşı görülme sıklığının Türkiye’de ortalama yüzde 14.9 (Diyarbakır’da yüzde 40, Sinop’ta yüzde 8, Antalya’da yüzde 18) olduğu belirtiliyor. Diyarbakır’da oranın yüksekliği uzun yaz sıcakları, suya ulaşımın az olması, beslenmenin yöreye özgülüğü ile eğitim oranının ülkenin diğer kısımlarına oranla düşük olmasından kaynaklanıyor.

RİSKİ YÜKSEK OLANLAR

* Az su içenler

* Sıcak ortamda çalışanlar (hamam vs)

* Az hareket edenler

* Sık enfeksiyon hastalığına yakalananlar

* Çocukken sık ishal ve ateşli hastalık geçirenler

* Kuru iklimde yaşayanlar

* Tekdüze karbonhidratla beslenenler

*Tekdüze et yiyenler.

* Paratroid hormon bozuklukları olanlar

* Çok güneşte kalanlar

* Genetik kromozom anomaliler

* İdrarın Ph bozuklukları

* Kalsiyum metabolizma bozuklukları

BELİRTİLER NELER?

* Belin yan tarafında kıvrandıran, kıvrandıkça geçeceğini düşündüren ağrı

* Ağrının erkekte testislere, kadınlarda vulvaya yayılması

* Soğuk terleme

* Büyük abdest hissi

NOT: Bu ağrıların safrakesesi ve apandisit yönünden ayırt edilmesi çok önemli. Bu ayrım idrar tahlili, muayene ve ultrasonla gerçekleştiriliyor. Böbrek ağrısında idrarda kan, ultrasonda böbrekte taş ya da şişme görülüyor. Apandisitte kanda lökosit yüksekliğiyle karşılaşılıyor