Askerlik ve doğum borçlanma parası iade edilir mi?

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

Geçen yıl çıkan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinden yararlanmak için askerlik veya doğum borçlanması yapanların bir kısmı emekli olamadı. Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) hizmet borçlanması için ödenen paraların geri alınıp alınamayacağı konusunda çok soru geliyor. Öncelikle bu konuda genel bilgi vermek istiyorum.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında yapılan hizmet borçlanma tutarının tamamı, emekli olunmamış olması şartıyla her zaman iade edilebiliyor. Yıl şartı bulunmuyor. Ancak, iade işlemi faiz uygulanmaksızın yapılıyor. Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu ortamda bir yıl önceki borçlanma tutarının faizsiz iadesi bile önemli kayıp anlamına gelmektedir. Üç beş yıl önce yapılmış borçlanma parası bugün iade edildiğinde ise ele geçecek para ancak çerez parası olur.

İade konusunda bir başka ayrıntı ise kısmi iade yapılmayıp, borçlanmanın tamamının iade edilmesidir.

Borçlanmanın iadesinde 5510 Sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra borçlanma yapılmış olmasına bakılmaz. Borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak emekli aylığı bağlanmış olanların ödedikleri borçlanma tutarları iade edilmez. Aynı şekilde, borçlanma yaptıktan sonra ölen kişinin hak sahiplerine de iade söz konusu olmaz.

Bu genel bilgiyi verdikten sonra sorularınıza geçebilirim. Hizmet borçlanması hangi statüde çalışılırken yapılmışsa o statüye sayılır ancak borçlanmanın yapıldığı tarihe mal edilir. Siz 2009 yılında doğan çocuğunuz için iki yıllık doğum borçlanması yaptığınızdan, borçlanma 2009-2010 yıllarına mal edilir. Dolayısıyla yaptığınız bu borçlanma son 7 yıllık (2620 günlük) hizmet süresi kuralında SSK’dan emekli olmak için size avantaj sağlamaz. Şayet 2018 yılından sonra doğan çocuğunuz olsaydı, bu çocuk için yapacağınız doğum borçlanması son 7 yıl kuralında SSK’dan emeklilik açısından size avantaj sağlardı.

Son 7 yıl kuralının kalkacağı konusunda herhangi bir çalışma veya niyet bulunmuyor. Doğum borçlanması için ödediğiniz parayı geri alsanız da almasanız da BAĞ-KUR’a tabi olarak normal emeklilik için prim gününüzü 7000’e tamamlamanız gerekecek. Prim gününüzü tamamladığınız tarihte emekli olabilirsiniz.

Yaşınızı belirtmemişsiniz ancak bir başka yol daha var. Borçlanma süreleri hariç toplam prim gününüz 5400 ve üzerinde ise borçlanma parasını geri aldığınızda bundan sonra hiç çalışmasanız bile 56 yaşını tamamladığınız tarihte emekli olabilirsiniz.

BORDRODA ÜCRETİ EKSİK GÖSTERİLEN NE ZAMANA KADAR DAVA AÇABİLİR?

İşveren, brüt ücretimi gerçek ücretimin altında göstermektedir. 2010 yılından itibaren aynı işyerinde çalışmaktayım. On sene tam zamanlı, 2020 yılından itibaren ise ayda 10 gün part-time çalışmaktayım. 2027 yılında emekli olacağım. Eksik gösterilen ücret karşılığı primlerin tamamlanması için hizmet tespit davası açarsam kaç yıllık süreyi kapsar. Açılan dava ile ilgili yazılı belge yeterli midir? Emeklilik dilekçesini verdikten sonra dava açarsam maaş bağlansa da dava devam eder mi? Yoksa dava bittikten sonra mı aylık bağlanır? Davayı kazanırsam emekli olduktan sonra geriye dönük para alabilir miyim? (V. A.)

Bordroda eksik gösterilen ücretiniz için işten ayrıldığınız yılın sonundan itibaren 5 yıl içinde hizmet tespiti davası açabilirsiniz. Dava açmanız, emekli olmanızı engellemez. Emekliliğe hak kazanacağınız tarihte emeklilik dilekçesini verdiğinizde, dilekçe tarihini izleyen ayın başından geçerli olmak üzere aylığınız bağlanır.

Davayı kazanmanız halinde emekli aylığınız yeniden hesaplanır. Hesaplama sonunda fark ortaya çıkarsa ilk emekli olduğunuz tarihten itibaren hesaplanan farkı toplu olarak alırsınız. O tarihten sonraki aylığınız da yeni tutar üzerinden ödenir.

Davayı kazanabilmek için ücretinizin eksik gösterildiğine dair kanıtları, çalışmaya devam ederken toplamalısınız. Bordroda net ücretiniz 15.000 TL gösterilirken, bankaya her ay düzenli olarak 20.000 TL yatırılıyorsa haklılığınız çok kolay ispatlanır. Parayı ödeme makbuzuyla alıyorsanız makbuzları saklamanız gerekir.

Eksik gösterilen ücret için çalışmaya devam ederken de hakkınızı arayabilirsiniz. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, CİMER’e veya ALO 170 hattına yapacağınız ihbarla hakkınızı arayabilirsiniz.

EMEKLİ AYLIĞINDAKİ DÜŞÜŞ 5510 SONRASI MEMUR OLANLARI KAPSIYOR MU?

Sigortalı çalışmaya 1998 yılında SSK’lı olarak başladım. 2006'dan bu yana özerk bir kamu kurumunda çalışıyorum. Önce 4a'lı iken bir yıl önce aynı kurumda 4c statüsüne geçtim. Niyetim SSK'dan emekli olmak. SSK’dan emeklilik için ne yapmalıyım? SSK’dan emekli olursam 2025 yılında emekli aylığındaki düşüşten ben de etkilenir miyim? 2024 emeklisi sayılabilmek için ne zaman dilekçe vermeliyim? (Esen Y.)

SSK’dan emekli olmak için son 7 yıldaki (2520 gün) hizmetinizin en az yarısının (1260 gün) 4a statüsünde geçmesi gerekir. Henüz bir yıl önce 4c’ye geçtiğinize göre, 2,5 yıl içinde emekli olsanız bile 4a’ya tabi olursunuz. İlk defa kamu görevine 15 Ekim 2008 tarihinden sonra başlayanlar 5510 Sayılı Kanuna tabi olurlar. 5434 Sayılı Emekli Sandığı’na tabi olanlar dışında kalan herkes, hangi statüde olursa olsun emekli aylığındaki düşüşten etkilenecek. Dolayısıyla her durumda düşüşten etkileneceksiniz.

Özel sektör çalışanlarının ve BAĞ-KUR’luların 2024 emeklisi olabilmesi için emeklilik dilekçesini en geç 31 Aralık 2024 tarihinde vermesi gerekir. Kamu görevlilerinin durumu ise maaş alma tarihine göre değişir. 2024 yılı emeklisi sayılabilmek için maaşını ayın 1’inde alanların 31 Aralık 2024, maaşını ayın 15’inde alanların ise 14 Ocak 2025 tarihine kadar dilekçe vermeleri gerekir.