Beşar Esad: Göz doktorluğundan Suriye liderliğine, ağabeyinin ölümü yaşamını değiştirdi
Suriye'de 13 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş, bu sabah saatlerinde muhaliflerin başkent Şam'a girmesiyle sona erdi. 53 yıllık Esad rejiminin sona erdiği Suriye'de şu an Beşar Esad'ın nerede olduğu bilinmiyor. Londra'da göz hastalıkları uzmanlığı eğitimi aldığı sırada ağabeyinin araba kazasında ölmesiyle yaşamı değişti. Beşar Esad, başlarda babasının halefi olarak yetiştirilmemişti ancak 2000'lerin başında Suriye Devlet Başkanı olarak koltuğa oturdu
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimi, 13 yılı aşkın süredir devam eden iç savaşın ardından bu sabah saatlerinde muhaliflerin başkent Şam'a girmesiyle düştü.
Esad'ın düşüşü, 2000 yılında Suriye'nin beklenmedik bir şekilde devlet başkanı olarak seçildiği zamanla çarpıcı bir tezat oluşturdu. O zamanlar birçok kişi, babasının otuz yıllık demir yumruğundan sonra 34 yaşında göreve gelen Esad'ın genç bir reformcu olmasını umuyordu. Ancak Mart 2011'de patlak veren yönetimine karşı protestolarla karşı karşıya kaldığında, Esad protestocuları kontrol altına almak için acımasız yöntemlere başvurdu.
O ayaklanma iç savaşa dönüştü, Suriye'deki iç savaşta yaklaşık yarım milyon insan öldü ve 23 milyon kişi yerinden edildi. Suriyeli Ürdün, Türkiye, Irak ve Lübnan'a ve Avrupa'ya kaçtı. Son 4 yıldır bölgede gerilim düşmüştü ancak 27 Kasım'da Esad güçlerine karşı hareket etmeye başlayan muhalif silahlı gruplar, bu sabah Şam'ı kontrol altına aldı ve 53 yıllık Esad rejimi sona erdi.
24 yıldır Suriye Devlet Başkanı olan Esad hakkında neler biliniyor?
Beşar Esad, başlarda babasının halefi olarak yetiştirilmemişti. Suriye Devlet Başkanlığı makamına gelişine giden yol, ağabeyi Basil'in 1994'lerin başlarında Şam yakınlarındaki bir araba kazasında ölmesiyle açıldı. Beşar Esad bu sırada Londra'da göz hastalıkları uzmanlığı eğitimi alıyordu.
Basil'in ölümünden sonra, küçük kardeşini Suriye'de iktidara hazırlama planları yapıldı. Daha sonra, yüzbinlerce kişinin ölümüne, milyonlarca kişinin de evlerinden olan bir iç savaşta liderlik yaptı.
Esad Ailesi
Hafız Esad ve eşi Anisa Makluf ile çocukları. Maher, Başer, Basil, Majd ve Bushra.
(Soldan sağa doğru)
Beşar Esad 1965'te Hafıs Esad ve Anisa Makluf'un çocuğu olarak dünyaya geldi. Doğduğu sırada, Suriye, Orta Doğu ve ötesinde önemli gelişmeler yaşanıyordu. Arap milliyetçiliği bölgedeki çok sayıda ülkede bölgesel siyasete hakimdi ve Suriye de bundan farklı değildi.
Baas Partisi, Mısır ve Suriye arasındaki kısa ömürlü (1958-1961) birleşmenin ardından iktidara geldi ve Arap milliyetçiliği söylemini yaydı. Dönemin çoğu Arap ülkesi gibi Suriye de bir demokrasi değildi ve çok partili seçimler yoktu.
HAFIZ ESAD 1971-2000 YILLARINDA SURİYE DEVLET BAŞKANI İDİ
Esad ailesinin bağlı olduğu Alevi toplumu Suriye'deki en dezavantajlı gruplardandı ve bu zorluk nedeniyle çok sayıda Alevi Suriye Ordusu'na katıldı. Hafız Esad da bir subay ve Baas Partisi'nin sıkı bir destekçisi olarak ortaya çıktı ve 1966'da Savunma Bakanı oldu.
Hafız Esad gücü elinde toplamasından sonra 1971'de Suriye Devlet Başkanı oldu ve bu unvanı 2000 yılındaki ölümüne dek taşıdı. Bu uzun iktidar dönemi, Suriye'de bir dizi askeri darbenin yaşandığı bağımsızlık dönemine tezat oluşturuyordu.
Hafız Esad, ülkesini demir yumrukla yönetti, muhalefeti bastırdı ve demokratik seçimleri reddetti. Ancak dış politikada pragmatik bir çizgi izledi. Sovyetler Birliği ile ittifak yaparken, 1991'deki Körfez Savaşı'nda ABD öncülüğündeki koalisyona katıldı.
BEŞAR ESAD SİYASETTEN UZAK BİR YOL SEÇMİŞTİ
Beşar Esad, siyaset ve askerlikten uzak farklı bir yol seçti. Tıp alanında kariyer yapmaya karar verdi.
Şam Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Londra'daki Western Göz Hastanesi'nde göz hastalıkları uzmanlığı için 1992'de İngiltere'ye taşındı. Beşar, gelecekteki eşi Esma el Akhras ile Londra'da tanıştı. Esma King College'ta bilgisayar mühendisliği okuyordu ve daha sonra bir yüksek lisans programı için Harvard Üniversitesine kabul edildi. Ancak yaşamı, kısa süre sonra bambaşka bir yola girecekti.
AĞABEYİNİN ÖLÜMÜ YAŞAMINI DEĞİŞTİRDİ
Hafız Esad'ın ikinci oğlu olarak, büyük oranda ağabeyi Basil'in gölgesi altında kalmıştı.
Basil'in Ocak 1994'teki ölümü Beşar'ın yaşamının yönünü değiştirdi. Derhal Londra'dan geri çağırıldı ve Suriye'nin bir sonraki lideri haline getirilmesine başlandı.
Hafız Esad Haziran 2000'te öldü ve 34 yaşındaki Beşar, Suriye anayasasındaki 40 yaş gerekliliği değiştirildikten sonra ülkenin devlet başkanı oldu.
Beşar Esad, 2000 yazında cumhurbaşkanlığına yemin ettiği sırada farklı bir siyasi tondaydı. "Şeffaflıktan, demokrasiden, kalkınmadan, çağdaşlaşmadan, hesap verirlikten, kurumsal düşünceden" bahsediyordu.
Devlet Başkanı olduktan aylar sonra, Esma Akhras ile evlendi. Hafız, Zein ve Kerim adlı üç çocukları var.
Başta, Beşar Esad'ın siyasi reform ve medya özgürlüğü söylemi Suriyeliler arasında umut yarattı. Liderlik yöntemi ve Esma'nın Batılı eğitiminin yeni bir dönemin işareti gibi görülüyordu.
Bu sırada Suriye'de "Şam Baharı" diye bilinen bir medeni tartışma ve ifade özgürlüğü ortamı yaşandı. Fakat güvenlik güçleri 2001'de muhaliflere baskı, tutuklamalara geri döndü.
Beşar Esad, özel sektörün gelişmesini teşvik eden kısıtlı ekonomik reformlara da gitti. Ekonomik kısıtlamaları yavaş yavaş kaldırdı, yabancı bankalara izin verdi, ithalata kapıları açtı ve özel sektörü güçlendirdi.
Liderliğinin ilk yıllarında kuzeni Rami Makluf da büyüdü. Makluf büyük bir ekonomik imparatorluk kurdu.
IRAK VE LÜBNAN
2003'teki Irak Savaşı, Beşar Esad ve Batılı yönetimler arasındaki ilişkilerde büyük bir bozulmaya neden oldu. Suriye Cumhurbaşkanı, Irak'ın ABD öncülüğündeki işgaline karşıydı. Bazı kesimler bu tutumu, Suriye'nin bölgede Amerikan müdahalelerinin bir sonraki hedefi olması korkusuyla açıkladı.
Aralık 2003'te ABD, Şam'a çeşitli gerekçelerle ambargo uygulamaya başladı. Gerekçelerin nedeni sadece Irak ile değil, Suriye'nin Lübnan'daki varlığıyla da bağlantılıydı.
Şubat 2005'te bölgedeki başlıca Suriye karşıtlarından biri, eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri başkent Beyrut'un merkezindeki şiddetli bir patlamayla suikasta uğratıldı. Dikkatler hızla Suriye ve müttefiklerine çevrildi.
Lübnan'de büyük gösteriler yapıldı ve Şam'a yönelik uluslararası baskı artırıldı. Bu durum da Suriye'nin Lübnan'daki yaklaşık 30 yıllık askeri varlığının sona ermesini beraberinde getirdi.
Suçlamalara karşın, Esad ve Lübnan'daki başlıca müttefiki Hizbullah, Hariri'nin öldürülmesiyle konusundaki iddiaları reddetti. Özel bir uluslararası mahkeme bir Hizbullah üyesini 2020'de bu suçtan mahkum etti.
Beşar Esad genel olarak dış politikada babasının izlerini takip etti, doğrudan askeri çatışmalardan kaçınırken, dikkatli manevralar yaptı.
İktidardaki ilk 10 yıldan sonra, muhalif sesler bastırılmaya devam edilirken, Esad'ın yönetimi otoriter olarak tanımlanabilirdi.
Aralık 2010'da eşi Esma Esad Vogue dergisine bir söyleşi verdi ve evlerinin "demokratik" yönetildiğini söylemişti.
Suriye'de 13 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş bugün muhaliflerin Şam'ı kontrol altına almasıyla sona erdi. Beşar Esad'ın şu an nerede olduğuysa bilinmiyor.
