'Dezenformasyon' Yasası hangi mecraları kapsıyor?
"Dezenformasyonla mücadele düzenlemesi" olarak bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi yasalaştı. Peki düzenleme hangi mecraları kapsıyor? Yayıncılara ve internet sitelerine hangi yükümlülükler getiriliyor? Hukukçular Habertürk'e değerlendirdi
TBMM Genel Kurulunda basın, sosyal medya ve internet haberciliğine ilişkin düzenlemeleri içeren Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi önceki gün kabul edildi.
Yasada yer alan düzenlemeyle bazı ağ şirketlerinin temsilcilerinin Türk vatandaşı olmamaları ve Türkiye'de ikamet etmemeleri nedeniyle hukuki olarak muhatap bulamama sorununun önüne geçiliyor. Yeni yasayla beraber sosyal ağlara Türkiye ofisi açma ve Türkiye temsilcisi bulundurma zorunluluğu getirilecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde bu kişinin Türkiye'de ikamet etmesi ve Türk vatandaşı olması gerekecek.
YENİ YÜKÜMLÜLÜKLER GETİRİYOR
Yasanın bir diğer amacı ise internette hizmet veren platformlara, yayıncılara ve servis sağlayıcılara yükümlülükler getirmek. Bunlardan bazıları, "İnternet haber sitelerinin süreli yayın kapsamına alınması, Erişim Sağlayıcılar Birliği'nin görev ve yetki alanının genişletilmesi, sosyal ağ sağlayıcılarının yükümlülük ve sorumluluklarına ilişkin ek düzenlemeler yapılması" olarak sıralanıyor. Peki, yeni yasa neler sağlayacak? İşte ayrıntılar;
İNTERNET HABER SİTELERİNDE ÇALIŞANLAR BASIN MENSUBU OLACAK
Bu yasaya dek internet merkezli haber sitelerinde çalışan medya emekçileri Basın Kanunu ile gazetecilere tanınan haklardan yararlanamıyordu. Gazetecilere tanınan hak ve imtiyazlardan faydalanmak için sahip olunması gereken Basın Kartı yeni yasayla birlikte şartları karşılayan internet habercilerine, spikerlerine, editörlerine ve yayıncılarına da verilebilecek.
HABER İÇERİKLERİ KORUNACAK
Buna göre tüm haber siteleri, yayınladıkları içerikleri saklamak zorunda olacak. Böylelikle hukuka aykırı içeriklerin yok edilmesi ve keyfi olarak ortadan kaldırılmasının önüne geçilmiş olacak. Bir içerik için verilen kaldırma kararı, içeriğin her site ve platformdan kaldırılması için yeterli olacak.
Kişilik hakkının zedelenmesi şikayeti ile mahkemeye başvuru yapıp içeriğin kaldırılması talebinde bulunan ve talebi mahkemece kabul edilen kişiler artık diğer siteler için başvuru yaptığında mevcut karar bu adresler için de uygulanacak. Her site için ayrı karar çıkarılması gerekmeyecek.
HABER SİTELERİNE RESMİ İLAN VERİLEBİLECEK
Basın İlan Kurumu Kanununun 45. maddesinden sonra gelmek üzere 45/A maddesi eklenerek, resmi ilan ve reklamların internet haber sitelerinde belirli kurallar çerçevesinde yayınlatılması ve internet haber sitelerinin bu şekilde desteklenmesi öngörülüyor. Ayrıca yeni yasa ile künye belirtmeksizin internet haberciliği yapmak mümkün olmayacak. Bir gazete için geçerli kurallar, haber üreten internet siteleri için de geçerli olacak.
BTK DENETLEMESİ KOŞULU GETİRİLİYOR
Sosyal medya platformlarına BTK'nın denetlemesi koşulu getiriliyor. Bu denetleme telefonları ve telekomünikasyon ile ilgili diğer denetlemeleri yapan BTK'ya verilen ek bir görev. Bu görevin kapsamı, iletişimin içeriğinin denetlenmesi değil, platformların kaç kullanıcısının olduğu, iletişim trafiklerinin ne kadar olduğu ve bu konuyla ilgili bilgileri Türkiye'de tutma zorunluluğu gibi konuları içeriyor.
Habertürk ise yeni düzenlemenin hangi mecraları kapsadığını ve bu mecralara ne gibi yükümlülükler getirildiğini hukukçularla konuştu.
"BTK'NIN YETKİSİ GENİŞLETİLİYOR, YARGI DENETİMİ ŞART"
Ceza Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Ersan Şen: “Bu teklif enformasyon yasası ve sansür yasası şeklinde iki ayrı şekilde de değerlendiriliyor. Devletin şikayetçi olduğu hususlar vardı. Onları ele alıyor. İnternet medyası için de düzenlemeleri içeriyor. İlk olarak söyleyebileceğim basın kartı hakkında olacak. Eğer biz basını bağımsız ve tarafsız görüyorsak, devletin etkisini azaltmamız ve kayırmacılığı öne alan düzenlemelerden kaçınmamız gerek. Sosyal medya düzenlemelerini içeren madde hakkında da, bence mutlaka herkesin hak ve hürriyetini gözetecek bir düzenleme olmalı. Örneğin, sahte hesaplarla tehditte bulunanlar var. Oysa sosyal medya keyfe keder şekilde kişinin canını istediğini söylediği ve sorumluluğunu da almayacağı bir yer olmamalı. Tehdit gibi sınırların aşıldığı durumlar ifade özgürlüğü değildir.
Burada önemli olan husus şudur. Düzenlemenin herkese eşit şekilde uygulanması gerekiyor. Günümüzde, muhalif görünenlerin çalıştıkları mecraların daraltıldığı ve cezalandırıldıkları yönünde iddialar var. Bu açıdan düzenleme Anayasa'nın 13. maddesinde denildiği şekilde, "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir." kuralına uygun olmalıdır. Elbette kanunlar çıkarılabilir ama şu anda en önemli sorun uygulanma şekli. Bir de BTK’nın doğrudan müdahale yetkisi genişletiliyor. Ama bu yetkiyi kullanan bir hakim değil, BTK’nın Başkanı. Sonuç olarak, bu yetki için yargı denetimi şart.
"DÜZENLEME HERKESİ KAPSIYOR"
Ceza ve Bilişim Hukuku Uzmanı Prof.Dr. Volkan Dülger: "Bu kanun fikir üreten herkesi kapsıyor. Fark nedir? Eskiden sizin bir fikriniz olduğunda bunu geniş topluluklara yapabilmeniz mümkün değildi. Ama internet ve WEB 2.0 teknolojisiyle ki şu an kullandığımız sosyal medya mecraları bu teknolojiyi kullanıyorlar. Dolayısıyla ürettiğimiz içerik yasalaşan 217/A maddesine aykırı bulunabildiğinde herkes o suçun faili olabilecek ve cezalandırılabilecek. Dolayısıyla herkesi ilgilendiriyor. Herkes derken iktidar sahiplerini de ilgilendiriyor. İktidar değiştiğinde yeni iktidar da şimdiki iktidara karşı bunu kullanacak. Dolayısıyla hepimizi ilgilendiriyor.
"OTOSANSÜRE YOL AÇACAK"
Ayrıca 5651 Sayılı Yasa kapsamındaki düzenlemelerde hedefler basın kuruluşlarını veya sosyal medya içerik üretenlerini, özellikle haber sitelerini daha fazla ilgilendiriyor. Çünkü her gün haber yapıyorlar ve sosyal medya mecralarının veya haber sitelerinin bant genişliklerinin kısıtlanmasına yönelik yaptırımlar uygulanabilecek. Bunlar geçen sene yürürlüğe girmişti. Şimdi yapılacak değişiklerle bu kapsam daha daraltılıyor. Daha da sıkı hale getiriliyor. Dolayısıyla zaten çok az olan ifade özgürlüğü, yakın gelecekte daha da sıkı hale gelecek. Bu da otosansüre yol açacak. Otosansür etkin bir muhalefetin olmaması demek. Bu kanunun seçim öncesi getiriliş amacı da bu nedenledir.
"KİŞİLİK HAKLARI VE ÇOCUKLAR KORUNACAK"
Hukukçu Prof.Dr. Selami Kuran: Yasa önemli bazı düzenlemeleri içeriyor. Buna göre kişilik hakları ve çocuklar korunacak. Künyesi olmayan haber sitesi kalmayacak. Sosyal medya şirketlerine, yayıncılara yükümlülükler getiriliyor. Yabancı sosyal medya şirketleri Türkiye'de Türk vatandaşı olan temsilci bulundurarak. Haber siteleri yayınladıkları haber içeriğini korumak zorunda. İçeriğin kaldırılmasına ilişkin mahkeme kararı bütün siteler için geçerli olacak. İnternet medya mensupları basın kartı alacak gibi bir çok düzenleme söz konusu."
Yarın: Dünyadaki uygulamalar nasıl?
