Katarsis nedir? Katarsis, psikolojide ne anlama gelir?

Katarsis, bireylerin içsel çatışmalarını çözmeleri adına önemli bir mekanizma olarak kabul ediliyor. Peki, bu kavram zihinsel sağlığın iyileşmesinde nasıl bir rol oynuyor?

Bireyin bastırılmış veya yoğun duygularını ifade etmesi, bu duyguların dışa vurulması yoluyla rahatlama sağlamasına katarsis denir. Bu süreç, özellikle travmatik anılar veya stresli durumlarla başa çıkmada etkili bir yöntem olarak kabul edilir. Katarsis, özellikle terapi süreçlerinde bilinçli olarak kullanılabilir ve kişinin kendini daha iyi hissetmesine, içsel bir rahatlama yaşamasına yardımcı olabilir. Duygusal katarsis, örneğin, ağlamak, bağırmak veya yazı yoluyla duygularını ifade etmek gibi çeşitli yollarla gerçekleşebilir.

Yunan mitolojisinden, Roma mitolojisine kadar katarsis kavramına ilişkin birçok bilgi bulunur. Eski Antik Yunan'da, ruh dönüşümü, arınma ve saflaşma olarak ifade edilir. İnsan ruhunun kötülüklerinden bu yöntem sayesinde kurtulabileceğini düşünmüştür.

Katarsis, M.Ö. 350 yıllarında ilk defa Aristoteles'in Poetica adlı trajedi oyunda yer alır. Aristoteles sergilediği trajedi oyunuyla insanların orada oyuncuların canlandırdığı karakterlerle kendilerini yüzleştirebildiğini düşünür. Canlandırılan karakterler bireydeki korku ve merhamet hislerinin yarattığı etkiyi gözler önüne serer. Bu da bireyin kendisiyle yüzleşmesine yardımcı olur. Böylece izleyicinin aydınlanmasına ve yenilenmesinde tragedyanın önemli olduğunu savunur. Çünkü arınma duygusunu seyirciye de aşılayarak hikayedeki olayla kişinin özdeşleşebileceğini savunur.

Psikolojide katarsis bir terim olarak kullanılır. Kişinin yaşadığı olay sonucu travmaya neden olan ve olay sonucu hissettiği duyguları bilinçaltına iterek bastırdığı hislerini tedavi süreci boyunca bilinç düzeyine dönüştürmesi sağlanır. Böylece kişi patojen hislerinden ve nevrotik semptomların temizlenmesi sayesinde kendiyle bütünleşmeye başlar. Kısaca, ruhsal başkalaşım şeklinde de açıklanabilir. Aristoteles, insanların doğadan esinlenerek sanatla kendilerini arındırmaları olarak katarsisi tanımlar. Poetika adlı tiyatro oyunuyla da katarsis kavramını izleyicisine duyurmuştur.

Psikanaliz alanında Freud katarsisi, normal dışı davranışların azalmasına yardımcı olacak bir ruhsal çözümleme olarak ele almıştır. Bireyin saldırganlık yapısını ortadan kaldırmak için serbest çağrışıma dayanan ve spontane gelişen konuşmalar dizesi şeklinde kişinin bilinçaltına inerek yaşadıklarıyla yeniden yüzleşmesini sağlar.