Gergin 24 saat: Kosova - Sırbistan gerilimi neden gerçekleşti?
Dün akşam saatlerinde Kosovalı Sırplar, ülkenin kuzeyinde Sırbistan ile olan sınır geçişlerini kapatırken, Kosova'da siren sesleri duyulmuştu. Gerilimin ardından Kosova Başbakanı Albin Kurti, iyi tanıdıkları Sırp ulusal şovenizmi ile karşı karşıya olduklarını belirterek, "Siz vatandaşlarımız ve demokratik cumhuriyetimiz için gece gündüz çalışacağız, görevimizin başında olacağız" demişti. Peki gerilim dolu anların yaşanmasına neler sebep oldu? Son durum ne?
1999 yılındaki Kosova Savaşı'nın ardından, Sırbistan ve Kosova arasındaki ilişkiler, 2008'deki bağımsızlık ilanından sonra Sırp yönetiminin Kosova'yı ayrı bir ülke olarak tanımaması nedeniyle yıllardır gergin.
Moskova'nın Sırbistan'ı Kosova'nın bağımsızlığını tanımayı reddetmesini desteklemesiyle birlikte, Sırbistan ile Kosova arasındaki çözülmemiş kriz, parlama noktalarından biri olarak görülüyor.
BLINKEN İLE ZİYARET
27 Temmuz'da Kosova Cumhurbaşkanı Osmani ile Başbakanı Albin Kurti'nin ABD Dışişleri Bakanlığı'nda Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bir araya gelmesi de gerilimi sürecin ayaklarından biri oldu.
Osmani, burada yaptığı açıklamada, "ABD ile ilişkilerimiz sadece vazgeçilmez değil, aynı zamanda özgürlüğümüze ulaşmak bizim için varoluşsaldı. Yirmi yıl önce o zaman yanımızda durduğunuz gibi, bugün de Ukrayna'nın yanındasınız. Rusya'nın ve bölgedeki vekillerinin planlarının durdurulması için ABD'nin ve Avrupalı müttefiklerimizin sarsılmaz desteğine ihtiyacımız devam edecek. Bu nedenle, demokrasiyi savunmada öncüler olarak, ülkemizin temelleri olan ortak değerlerimizi savunmada başarılı olduğumuzdan emin olmak için Biden yönetimiyle birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz" dedi. Bu açıklamalar Sırp tarafında tepkiyle karşılandı.
İki ülke arasında yaşanan gerilim sürekli belirli aralıklarla kendini gösterse de, asıl olarak Haziran ayında açıklanan kimlik kartı kararı krizi tırmandırdı. Peki kimlik kartı kararı ne?
TARTIŞMALI KİMLİK KARTI KARARI
Kosova'nın kuzeyinde yaşayan yaklaşık 50 bin etnik Sırp, Sırp makamları tarafından verilen plakaları ve belgeleri kullanıyor. Bu kapsamda da Kosova'nın kural ve düzenleme dayatma hakkını tanımıyorlar.
Kosova Başbakanı Albin Kurti'nin 29 Haziran'da Sırp kimlik kartları ve plakalarıyla Kosova'ya sınırı geçmek için yeni kurallar açıklaması bölgede yeni bir tansiyona yol açtı.
Kurti, ülkede yaşayan Sırplar dahil herkesin Kosova kimlik kartı ve plakasına sahip olması zorunluluğun getirileceğini bildirdi. Kararın yürürlüğe girme tarihinin de 1 Ağustos olacağı ifade edildi.
Karar sonrası Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova makamlarının Kosova'da yaşayan Sırpları sınır dışı etmek istediğini iddia ederken, Sırbistan'ın Kosova Sorumlusu Petar Petkoviç, Kurti'nin kararla açıkça Kosova'daki Sırplara karşı savaş tehdidinde bulunduğunu belirtti.
Bunun üzerine yaşanan gerilim ile birlikte Kosova’daki Sırplar da dün akşam saatlerinde Kosova'nın kuzeyindeki sınır geçişlerini kapattı.
"GÖREVİMİZİN BAŞINDA OLACAĞIZ"
Kosova Başbakanı Albin Kurti, iyi tanıdıkları Sırp ulusal şovenizmi ile karşı karşıya olduklarını belirterek, "Siz vatandaşlarımız ve demokratik cumhuriyetimiz için gece gündüz çalışacağız, görevimizin başında olacağız." derken NATO'dan yapılan açıklamada, Kosova'nın kuzeyindeki güvenlik durumunun gergin olduğu belirtilerek, "KFOR, durumu yakından takip ediyor ve istikrarın tehlikeye girmesi durumunda müdahale etmeye hazır" ifadesi kullanıldı.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise açıklamasında "Atmosfer ısındı ve Sırplar daha fazla vahşet görmeyecek. Herkesten ricam, ne pahasına olursa olsun barışı korumaya çalışmaktır. Arnavutların aklını başına almalarını, Sırpların provokasyonlara kapılmamasını, Kosova'nın sözde bağımsızlığını tanıyan güçlü ve büyük ülkelerin temsilcilerinden de uluslararası meselelere biraz dikkat etmelerini rica ediyorum" ifadelerini kullandı.
SON DURUM NE?
Gerilim sonrası Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Sırbistan Genelkurmay Başkanı Milan Mojsilovic ve Kosova'daki NATO Gücü (KFOR) komutanı, Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da bir araya geldi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, "Umarım iyi haberler alacağız ve bu durum yarın çözülecek" dedi.
Kosova hükümetinden yapılan açıklamada ise yarın hayata geçirilmesi planlanan Kosova'da yaşayan Sırplar dahil herkesin Kosova kimlik kartı ve plakasına sahip olma zorunluluğun 1 Eylül'e kadar ertelediği ifade edildi.
SIRBİSTAN, KOSOVA'YI HALA KENDİ TOPRAĞI OLARAK GÖRÜYOR
1999 yılındaki Kosova Savaşı'nın ardından, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 sayılı Kosova'daki Birleşmiş Milletler Geçici Yönetim Misyonu (UNMIK) maddesine göre güvenlik NATO Kosova Gücü (KFOR) tarafından sağlanıyor. Bu kapsamda Kosova'da Türk askerleri de bulunuyor.
Kosova, 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan ettiğinde AB de dahil olmak üzere 100'e yakın ülke bağımsızlığı tanıdı. Ancak Sırbistan, Kosova'yı halen kendi toprağı olarak görüyor.
Avrupa Birliği'nin (AB) ara buluculuğunda 2011'de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci, ilişkilerin normalleşmesini ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanımasını amaçlasa da sık sık gerilime bağlı olarak aksaklıklar yaşandı.
* Haberin görseli Associated Press ve Anadolu Ajansı'ndan servis edilmiştir.
