Kimler emekli olduktan sonra çalışamaz?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası kapsamında emekli olanlardan yaklaşık 1 milyonu sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam ediyor. Sigorta girişi 30 Eylül 2008 sonrası olanlar ise emekli olduktan sonra çalışma hakkından yararlanamıyorlar. Bu tarihten sonra sigortalı çalışmaya başlayıp 5400 günü bulunanlar kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını doldurduğunda emekli olabilir ama hiçbir işte çalışamazlar. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, 2008 sonrası çalışmaya başlayanlar ile ilgili merak edilenleri yazdı
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası kapsamında geçen yılın nisan ayından bu yılın mart ayına kadar olan dönemde 2,4 milyon kişi emekli oldu. Bunlardan yaklaşık 1 milyonu sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi olarak çalışmaya devam ediyor.
Emekli olduktan sonra çalışma hakkı 30 Eylül 2008 tarihine kadar sigortalı çalışmaya başlayanlara uygulanıyor. Herhangi bir statüde emekli aylığı almakta olanlar SGDP ödeyerek işçi statüsünde (4/a) çalışmaya devam edebiliyorlar. Emekli aylığının yanı sıra çalışmalarından kaynaklı ücret geliri elde edebiliyorlar.
Herhangi bir statüde emekli olmuş kişiler esnaf olarak çalıştıkları takdirde ise hiçbir prim ödemiyorlar. Buna karşılık, bazı istisnalar hariç tüm emekliler kamuda çalışmaya başladıklarında emekli aylıkları kesiliyor.
30 EYLÜL 2008 SONRASINDA İŞE BAŞLAYANLAR EMEKLİLİKTE ÇALIŞAMAZ
İlk defa sigortalı çalışmaya 4/a (işçi), 4/b (esnaf) ve 4/c’li (memur) olarak 30 Eylül 2008 tarihinden sonra başlayanlar emekli olduktan sonra hiçbir işte çalışamazlar.
Kanuna göre, bu tarihten sonra çalışmaya başlayan 4/a’lılar 7200, 4/b ve 4/c’liler 9000 prim gününü tamamlayarak kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olabilecekler.
Gerekli prim gününü tamamlayamayanlar ise en az 5400 prim günleri olması koşuluyla normal emeklilik yaşından 3 yıl sonra emekli olabilecekler.
EMEKLİLİKTE ÇALIŞMA YASAĞI ONLAR İÇİN BAŞLADI
İşçi (4/a) statüsünde çalışanlar için 2008 öncesinde işe başlayanlarda 4500 olan prim günü 2008 yılından itibaren her yıl 100 gün artarak 2016 yılında çalışmaya başlayanlar için 5400 gün olarak uygulanıyor.
Buna göre, örneğin 1 Ekim – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan 4/a’lılar 4600 prim gününü tamamlamışlarsa kadın ise 61, erkek ise 63 yaşında emekli olabilir. Nitekim bu kişilerden bir kısmı yaştan emekli olmaya başladılar. 1 Mayıs 2008 tarihinde ilk defa çalışmaya başladığında 45 yaşında olan bir kadın 4600 prim gününü tamamladı ise bu yıl 61 yaşını tamamladığı gün emekli olabilecek. Bu kadın bağlanan emekli aylığı yetersiz olduğu için çalışmaya devam etmek isterse emekli aylığı kesilecek.
Bu durumda ya emekli aylığını kestirerek çalışacak ya da emekli aylığını almaya devam ederken sigortasız bir işte kaçak çalışmak zorunda kalacak.
30 Eylül2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayan esnaftan 5400 prim günü bulunanlar da kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını doldurmak şartıyla iki yıldır emekli olabiliyorlar. Bunlar da emeklilikte çalışma yasağından etkileniyorlar.
ONLARA SON 7 YIL KURALI UYGULANMIYOR
2008 öncesi sigortalı çalışmaya başlayıp da birden fazla statüde çalışmış olanlar son 7 yıl en fazla hangi statüde çalışmışlarsa o statüden emekli olabiliyorlar.
Bu haktan özellikle BAĞ-KUR’lular ve isteğe bağlı sigortalılar yararlanıyorlar. BAĞ-KUR statüsünde emekli olmak için 7200 günü doldurmaları gerekir iken son 3,5 yıl SSK’lı bir işte çalışmak suretiyle 5000 – 5975 arasında prim günüyle daha erken emekli olabiliyorlar.
İlk defa sigortalı çalışmaya 30 Eylül 2008 sonrası başlayıp birden fazla statüde çalışanlarda son 7 yıl kuralı uygulanmayacak. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları belirlenirken tüm çalışma hayatları boyunca en fazla hangi statüde çalışmış olduklarına bakılacak. Eşit ise son çalıştıkları statüden emekli olabilecekler.
Örneğin ilk başta 4500 gün esnaf (4/b) olarak çalışan bir kişi daha sonra 3500 gün işçi (4/b) olarak çalışmış olsun. 4/a’dan emeklilik için 7200 gün yeterli olmasına ve yaklaşık son on yıllık dönemde bu statüde çalışmasına karşın emekli olmak için 9000 günü doldurmayı beklemek zorunda kalacak.
