Milli Mücadele Dönemi cemiyetleri ve özellikleri: Milli mücadeleye yararlı ve zararlı cemiyetler hangileri?
Milli Mücadele Dönemi; 1. Dünya Savaşı sonrası; Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri kuvvetleri tarafından işgale uğraması sonucu gerçekleşen ve 1919 ile 1922 yılları arasında süren Türk kurtuluş mücadelesidir. Bu dönemde Anadolu'da birden fazla yararlı ve zararlı cemiyetler kurulmuştur. Gerçekleştirilen işgallere karşı bölgesel direnişler yürüten ve halkın direnişe katılması için çaba gösteren milli mücadeleye yararlı cemiyetler hangileridir? Mondros Ateşkes Antlaşması sonucu başlayan işgallere destek olan ve işgalcilerle birlikte hareket eden milli mücadeleye zararlı cemiyetler nelerdir? Milli Mücadele Dönemi cemiyetleri hakkında merak edilen tüm sorulara yanıtlar aradığımız içeriğimizi sizler için hazırladık.
Gerçekleşen işgalleri protesto etmek için mitingler de düzenleyen milli mücadeleye yararlı cemiyetlerin ortak özellikleri nelerdir? İşte, tüm detaylar…
Milli Mücadele Dönemi Cemiyetleri
Milli Mücadele Dönemi’nde faaliyet gösteren cemiyetler; Milli cemiyetler, Milli varlığa zararlı cemiyetler ve azınlıkların kurduğu cemiyetler olarak üçe ayrılmıştır. Üçe ayrılan bu Milli Mücadele Dönemi Cemiyetleri özellikleri incelendiğinde ortaya üç farklı amaç çıkmaktadır.
Milli cemiyetler; İlk etapta işgale karşı çıkan ve işgalcilere karşı bölgesel direnişler örgütleyen cemiyetlerdir.
Milli varlığa zararlı cemiyetler ise; işgaller karşısında teslimiyetçi bir tavır sergilemişlerdir. Osmanlı Devleti ve padişahlık çizgisinde olan bu cemiyetler için kurtuluş İngiliz ve Amerika mandasını savunmuşlardır.
Azınlıkların kurduğu cemiyetler de; Anadolu toprakları üzerine var olan emellerine uygun politikalar yürütmüşlerdir. Bu cemiyetlerin ana amacı Türklerin milli ve yeni bir devlet kurmalarını engellemektir.
Milli Mücadeleye Yararlı Cemiyetler
Osmanlı Devleti’nin, Mondros Ateşkes Antlaşması sonucu gerçekleşmiş olan işgallere sessiz kalması sonucu Türk milletinin örgütlenerek kurduğu cemiyetlerdir. Kurulan bu Milli Mücadele Cemiyetleri özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Yukarıda üç maddeyle özetlenen amaçlarla kurulmuş olan Milli mücadeleye yararlı cemiyetler ise şunlardır:
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Edirne ve çevresinde kurulan bu cemiyet, olası bir Yunan işgalini engellemek için çalışmıştır. Cemiyetin iki önemli yayın organı Edirne ve Yeni Ahali gazeteleridir.
Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Erzurum Kongresi’nin toplanmasına da öncülük etmiş olan cemiyet; Ermenilere verilmek istenen Doğu Anadolu Bölgesi’nin Türk yurdu olduğunu kanıtlamak için kurulmuştur.
Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti
Trabzon merkezli bu cemiyet, Ermeni ve Pontus Rumlarının faaliyetlerini engellemek için kurulmuştur.
İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Yunan işgali sonucu İzmir’in Yunanistan’a bağlanmasını engellemek için kurulmuş bir cemiyettir. İzmir’in işgal edilmesinin ardından Redd-i İlhak adını almıştır.
Kilikyalılar Cemiyeti
Adana bölgesinde kurulan bu cemiyet, Fransız işgaline ve Ermeni çete faaliyetlerine karşı kurulmuştur.
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Sivas Valisi’nin eşi Melek Reşit Hanım tarafından Sivas’ta kurulmuştur.
Milli Kongre Cemiyeti
Türklerin haklı davasını ve işgal hareketlerinin haksızlığını basın yayın yoluyla dünyaya duyurmak için kurulmuştur.
Milli Mücadeleye Zararlı Cemiyetler
Milli mücadeleye zararlı cemiyetler; Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler ve Milli varlığa zararlı cemiyetler olarak iki ayrı grupta değerlendirilmektedir.
Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler
Milli Mücadele Döneminde kurulan cemiyetlerin kuruluş amaçları; Osmanlı Devleti ve padişahtan yana bir tavır alarak, Anadolu’da başlayan direnişe karşı çıkmaktır. Bu cemiyetlerin isimleri ise şu şekildedir:
Kürt Teali Cemiyeti
Amerika’nın desteğini alarak özerk bir Kürt devleti kurma amacıyla 1918 yılında kurulmuştur.
Teali-i İslam Cemiyeti
İstanbul’da kurulan bu cemiyet hilafete itaati savunmuş ve Kuvay-i Milliye’ye karşı mücadele etmeyi büyük bir gereklilik olarak görmüştür.
İngiliz Muhipleri Cemiyeti
Toprak bütünlüğünü sağlamak için İngiliz desteği almayı gerekli gören bir cemiyettir. Bu açıdan İngiliz mandacılığını savunmuşlardır.
Hürriyet ve İtilaf Fırkası
Milli mücadeleyi İttihatçı olarak gören bu hareket, saltanat ve hilafet yanlısı bir tavır çizmiştir.
Wilson Prensipler Cemiyeti
Osmanlı Devleti’ni ABD aracılığıyla kalkındırmak isteyen bu cemiyet Amerikan mandacılığını savunmuştur.
Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler
Mavri Mira Cemiyeti
Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırma amacıyla kurulmuştur.
Pontus Rum Cemiyeti
Batum’dan Sinop’a kadar olan bölgede Pontus İmparatorluğu kurma amacıyla oluşturulmuş bir cemiyettir.
Hınçak ve Taşnak Cemiyeti
Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni devleti kurmayı amaçlamıştır.
