2024'te paranın gözüne kim vurdu?

Dünyada siyasi ve jeopolitik risklerin yükseldiği, büyük ülkelerde seçimlerin yapıldığı ve iktidarların değiştiği 2024 yılında finansal yatırım araçlarının getirileri önemli ölçüde oynaklık gösterdi.

Küresel enflasyonun kontrol altına alınması ardından merkez bankalarının faizleri indirmeye başlamalarına rağmen en azından dünya parası olarak doların faizleri düşmedi. Hatta ABD merkez bankası Fed politika faizini 1 puan indirirken tahvil faizleri piyasada 1 puan arttı. -Getiri eğrisinin uzun vadeli tarafında faizlerin yükselmesi geleceğe ilişkin pek hayra alamet değil.

TRUMP’LA DÜĞÜN BAYRAM

➔Yine de 2024 yılı Japonya Merkez Bankası’nın faiz artırımıyla birlikte negatif faizli tahvillerin büyük ölçüde sıfırlandığı bir yıl oldu.

➔Küresel çapta devlet borçlanmalarına ait tahvil faizlerinin ortalaması uzun bir aradan sonra ilk gez geriledi. Ancak bu gerileme yüzde 4.73’ten yüzde 4.63’e minimal düzeyde kaldı.

➔Yılın büyük kısmında ABD seçim kampanyası ve seçim sonuçları etkiliydi. Trump’ın seçimleri ezici bir şekilde kazanmasıyla ABD piyasaları düğün bayram yaptı.

➔En başta Bitcoin olmak üzere Borsalar rekorlarını tazeledi, dolar yüzde 7 güçlendi, tahvil faizleri de yukarıda belirttiğimiz gibi 1 puan yükseldi.

➔Hem 10 yıllık tahvil faizlerinin yükselmesi hem de doların güçlenmesi seçime kadar rekorlar kırarak gelen ve zirve yapan altını geriletti. Ancak altının performansı yüzde 27 ile S&P 500’ün yüzde 23’lük getirisinin yine de üzerinde gerçekleşti.

ABD BİR YANA DÜNYA BİR YANA

➔Borsaların Avrupa tarafında ise ekonomik ve siyasi gelişmelere paralel yüzde 6’lık vasat bir performans vardı.

➔Dünya borsalarının ortalama performansı Avrupa yanında gelişmekte olan borsalar da aşağı çekti. Bu borsaların yıllık primi yüzde 4.8 düzeyinde kaldı.

➔Gelişmiş ve gelişen olmak üzere tüm dünya borsalarının ortalama değer artışı da yüzde 15.7’yi buldu.

➔ABD borsalarının performansı yüzde 25’i bulurken dünyanın geri kalan borsalarının performansı ise yüzde 5.3 ile sınırlı kaldı. Aradaki getiri açığı da rekora çıktı.

➔Türkiye Borsası ise MSCI endeksiyle dolar bazında yüzde 14 prim yapınca hem dengi borsaları hem de ABD dışındaki piyasaları yendi.

➔Ancak genel endeks BİST100 TL bazında yüzde 31.6 artışla yıl sonunda yüzde 44.38 olan enflasyonun gerisinde kaldı ve reel bir kazanç sunamadı.

➔Buna karşılık Banka Endeksi yüzde 67 getirisi ile yıllar sonra yatırımcısına kazandırdı. Bunda da faizlerdeki düşüş beklentisi etkili oldu.

ŞİRKETLER DÖVİZ BORÇLANDI

➔Türkiye’de ekonomi politikasının değiştiğine dair somut sonuçlardan biri de döviz kurunda yaşandı. Yarım euro ve yarım dolardan oluşan döviz sepetinin yıllık artışı yüzde 16.7’de kaldı ve yüzde 44.38’lik enflasyonun yarısını bile yakalayamadı.

➔Bunun anlamı dövizde kalanların reel anlamda yüksek bir kayıp yaşadıklarıydı. Nitekim yurtiçi yerleşik yatırımcılar başta şirketler kesimi olmak üzere dövizden TL’ye geçti.

➔Hatta şirketler dövizle borçlanmaya, yurt dışından borçlanmaya büyük bir ağırlık verdi. Bu nedenle yurtiçi döviz kredileri 125 milyar dolardan 165 milyar dolara yükseldi.

➔Sıkı para politikası çerçevesinde TL krediler kısıtlanırken kredi büyümesi döviz ayağı üzerinden sürdü.

➔Ancak bu eninde sonunda bir parasal genişleme anlamına geldiği için de Merkez Bankası uzun süre seyirci kalamadı ve aldığı son bir kararla döviz kredi büyümesini aylık yüzde 1 ile sınırlandırıldı.

➔Buna karşılık KOBİ’lere TL kredi artışının aylık sınırı yüzde 2.5’e çıkarıldı.

DÖVİZDE REKOR AÇIK POZİSYON ARTIŞI

➔Şirketler kesimi ise Mart 2018’de 194.4 milyar dolara kadar çıkan döviz pozisyon açıklarını azaltarak Ekim 2023’te 73.3 milyar dolara kadar indirmişlerdi.

➔Enflasyonu düşürme politikası yeniden TL’yi değerli kılmaya başlayınca ve bu söylem Merkez Bankası politika metinlerine girince şirketlere yeniden cesaret geldi.

➔Şirketler Ekim 2023’te 73.3 milyardan Ekim 2024’te 132.3 milyar dolara çıkardıkları açık pozisyonlarını bir yılda 59 milyar dolar veya yüzde 81 oranında büyüttü. Bu, şimdiye kadarki tutar olarak en büyük ve en hızlı açık pozisyon büyütme operasyonu oldu.

➔2024, faizin 2001 sonrasının en yüksek düzeyine çıktığı yıldı. Politika faizi 9 ay süreyle yüzde 50 idi. Peki bu yüksek faizden tasarruf sahipleri para kazandı mı?

➔Mevduatta belki birkaç ay, belirli vadelerde o kadar. 3 aylık mevduat faizinin yıllık bileşik getirisi stopajı düşüldükten sonra yüzde 45’de kalıyor. Enflasyonla aynı düzeyde.

➔Hazine tahvillerinde ise ağırlıklı ortalama yüzde 36.5 nominal bir faiz oluştu ve enflasyonun altında kaldı.

2024’TE PARANIN GÖZÜNE VURANLAR

➔Buna karşılık döviz kurundaki artış sepet bazında yüzde 16.7’de kaldı. Faiz ile kur artışı arasındaki 33 puanlık fark ise dövizi satıp TL’ye yatmayı rasyonel kıldı.

➔Yerli de yabancı da yerel seçim sonrasında bunu yaparak yılın en yüksek kazancını elde ettiler. Ancak belirtelim ki, yabancılar hep dillerde dolaşmasına karşılık şirketlerin dövizdeki pozisyonunu gözden kaçırmazsak en büyük Carry trade'çiler bizim yerliler.

➔Faizin zirve yaptığı 2024’te faizden ancak böyle para kazanılabildi. Yoksa en yüksek faiz yılında bile sadece faizden yine hava aldık. 2024’te sadece dövizden faize geçenler paranın gözüne vurdu.