THY de TROY'u keşfetti!

Yaklaşık bir yıl önce; 19 Ocak 2023’te Türkiye’nin ödeme sistemi TROY’un kullanımında neden Türk Hava Yollarının (THY) olmadığını gündeme taşımıştım. Geçtiğimiz hafta bu konuda THY’den beklediğim TROY adımının ilk işareti geldi.

THY’nin sisteminde kayıtlı müşterilerine gönderdiği mesajda şu bilgilere yer verildi. “TK Cüzdan ile bilet ödemelerinde TROY kart kullan, %5 TK Para kazan! Biletinizi alırken, TK Cüzdan’a para yükle ve öde seçeneğini seçerek TROY kartla ödemesini yaptığınız uçuşlarda %5 oranında TK Para kazanabilirsiniz. Biletinizi 20 Kasım 2024 - 31 Mart 2025 tarihleri arasında alın, 20 Kasım 2024 - 20 Mart 2026 döneminde seyahatin keyfine varın!”

THY’nin bu TROY adımını büyütmesini umuyorum. TROY kartı kullanımını teşvik eden THY’den TROY kartı kullanan THY’ye terfi etmelerini bekliyorum. Ancak ülkemizde ciddi bir milli teknolojiye ve ürünlerine karşı bürokrasi de direnç var. Örnek Ziraat Bankası. TROY kartını tanıtımı yapıp, kullanım ağını genişletmesini beklediğimiz kamu bankaları halen daha Master Card ve diğerlerinin reklamını yapmakta beis görmüyorlar.

Yasak savma kabilinden de Ziraat Bankası sisteminde “Kampüs Kamp” kartı kullanacaklara TROY’u tavsiye ediyor. Ama banka kartı olarak. Master gibi TROY reklamını da yapmıyor. Aynı Ziraat Bankası, Messi ile Master Card’ın reklamını her platformda kullanıyor. Böyle yerli ve millilik mi olur?

Ayrıca THY’nin de Miles&Smiles programı üzerinden iş birliği yaptığı Garanti, Kuveytürk ve QNB gibi bankaların kredi kartı olarak TROY’u seçenekler arasına sokması için baskı yapması gerekir. Hatta THY olarak kendileri de TROY kart çıkarabilirler. ABD’de United’ı teknoloji konularında örnek alan THY’nin kendi adına kredi kartı çıkarma konusunda bir araştırma yapması iyi olur.

Daha önce de yazmıştım. THY, kendi adına kredi kartı çıkarmak için “bankacılık lisansı gerekiyor” diye bir gerekçe ileri sürebilirler. Fakat uygun bir bankayla anlaşıp, bu meseleyi rahatlıkla çözebilirler. Hatta böylece yüksek bir gelir kaynağı da oluşturabilirler. Böylece müşteri bilgileri kendilerinde kalır. Günümüzde bu datalar (veriler) çok kıymetli. Maddi kaynak demek.

Bu konuda TROY yönetimine de iş düşüyor. Kötü bir kamu mantığıyla TROY gibi her şeyi tam ve güzel olan bir ürün yönetilemez. Tanıtımlara önem vermeleri, kullanım ağlarını genişletmeleri gerekir. Hazır Rekabet Kurumu da yabancı ödeme sistemleri ve kartlar için inceleme başlatmışken daha etkin bir TROY’un sahada olması gerekir.

Her şeyi ile bizim olan, ismini de bu topraklardan alan TROY, Bankalararası Kart Merkezi A.Ş (BKM) tarafından kuruldu ve işletiliyor. Ancak 2016’dan bu yana faaliyette olmasına rağmen henüz etkin bir varlık gösterebilmiş değil. Kamu bankalarına gidip TROY kart talep edenlere bile rahatlıkla “yok” denebiliyor.

TROY daha iyi yerlere gelebilir…

Dünyada aynı anda üç pistti kullanan tek ülke ABD, ikinci ülkenin de Türkiye olacağını bu köşede bir kaç defa gündeme getirdik. Ancak ikincilik gitti. Çünkü Hong Kong Havalimanı aynı anda 3 pistten operasyon yapan ikinci ülke oldu. İstanbul Havalimanı ise Avrupa’da tek, dünyada ise üçüncü meydan olacak.

İstanbul Havalimanı az bir zaman farkıyla ikinciliği kaçırdı, ancak Hong Kong Uluslararası Havalimanı Üç Pistli Sistemi hizmete almak için 2012’den bu yana çalışıyor. Yani daha İstanbul Havalimanı ortada yokken çalışmaya başlamışlardı. Üçüncü pistin inşaat 2016'da başladılar. 2022’de hizmete aldılar. Bu yıl bitmeden 3 pisti aynı anda işleten dünyadaki ikinci havalimanı oldular. Aslında Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri, İstanbul Havalimanı’nda da Eylül-Ekim 2024’te üç pistin aynı anda işletileceği sisteme geçileceğini açıklamışlardı. Son olarak Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu Nisan 2025'te hizmete gireceğini söylemişti. Anlaşılan eğitim ve testler henüz bitmiş değil. Geç olsun, güç olmasın…

Türk Hava Kuvvetleri filosunda askeri nakliye uçağı Airbus A400M modelinden 10 adet bulunuyor. Bu uçakların sonuncusunu 2022’de teslim aldı. Her türlü nakliyede kullanılan bu tür uçaklar günümüzde oldukça ilgi görüyor. Türkiye de geçen yıl yaşanan büyük depremde bu uçakları oldukça yoğun kullandı. Kullanım alanı sadece askeri operasyonlarla sınırlı olmadığı için bazı ülkeler ihtiyacı fazlasından sipariş verdiği gibi bazıları yenilerine ihtiyaç duyuyor.

Geçen yıl İspanya’nın 13 adet Airbus A400M askeri nakliye uçağı siparişini iptal edebileceği gündeme geldi. Üstelik bu uçakların üretim merkezinin de İspanya’da (Sevilla) olmasına rağmen filolarında bulanan uçakların yeterli olması sebebiyle siparişlerin iptal edileceği haberi yayıldı. Türkiye’nin de filosundaki 10 adet A400M uçaklarının sayısını artırmak istediği bilindiği için bu sene de iki ülke arasında bir pazarlık yapıldığı iddiası ortaya atıldı.

Türkiye, İspanya’dan alacağı 6 adet A400M uçak karşılığında TUSAŞ üretimi 24 adet Hürjet önerdiği şeklinde iddia bir sonuca varmadı. Zira bu iddia Milli Savunma Bakanlığı tarafından yalanladı. Ancak A400M-Hürjet takası konusunu içeren bazı görüşmeler olduğuna dair önemli gelişmeler de yaşandı.

Hatırlanacağı üzere bu gelişmeler yaşandığında Hürjet yurtdışında ilk uçuşunu yapmak üzere Londra Farnborough Fuarı’nda sahne alacaktı. Ancak teknik sebeplerle Hürjet’in Londra’ya gelemediği açıklandı. Akabinde ise yurtdışında ilk tanıtım uçuşunu yapmak üzere İspanya’ya gitti.

TUSAŞ’ın Genel Müdürü Dr. Mehmet Demiroğlu ile Farnborough Havacılık Fuarı’nda bu konuları konuşmuş, Hürjet’in neden Londra’ya gelemediğini kısmen öğrenmiştim. Sonra Hürjet’in İspanya’daki uçuşuyla da A400M meselesi gündeme geldi. Ama net bir ilerleme olmadı.

Fakat, bu hafta Türkiye’nin askeri nakliye uçağı temini konusunda yeni bir gelişme daha yaşandı. A400M olmadıysa başka alternatif ne olabilir? Gelişme bu sorunun cevabını veriyor, ama yine bir iddia olarak ele alınması gerekir. Zira henüz resmi bir açıklama yok.

Türkiye, İngiltere Kraliyet Hava Kuvvetlerine ait ve yaklaşık bir yıldır depoda olan 15 adet C-130 Super Hercules (Herkül) askeri kargo uçağından 12’sini satın alacak. İddia bu şekilde. Türk Silahlı Kuvvetleri bu uçakların yabancısı değil. Lockheed Martin üretimi 12 adet C-130 Super Hercules askeri kargo uçağının satın alınması halinde ciddi katkı sunacaktır. Dış basında yer alan bu haberler hakkında mutlaka Türkiye’den bu hafta bir açıklama gelecektir.

Hercules C4 ve Hercules C5 olarak iki modeli olan bu uçaklardan uzatılmış gövde tasarımına sahip olan C-130J-30 (Hercules C4) modeline Türkiye’nin talip olduğu ve uçuş saatleri itibariyle iyi durumda bu uçaklardan 12 adet almak istediği belirtiliyor. Türk Hava Kuvvetleri, şu an filosunda C-130B ve C-130E modellerini uçuruyor. Dolayısıyla entegrasyonda sorun yaşamayacaktır.