Spotify Özeti Türkiye'yi ne kadar yansıtıyor?

Spotify 2024 özetim gelmiş, olllleyy! New York Times’a konuşan Sydney Brown da benim kadar heyecanla bekliyormuş 2024 yılının ‘soundtrack’ini… 640 milyon kullanıcısı olan ‘müzik uygulaması’ Spotify’ın ‘müzik dinleme alışkanlıklarımızı’ özetlediği, yıl sonu Z raporu niteliğindeki, listelerinin yolunu hasretle gözleyen sadece ben ve Sydney değil. Tüm dünyada milyonlarca insan ‘özetleri’nin yayınlanmasını bekliyormuş. Hatta bu yıl 2023’e göre birkaç gün sarktığı için depresyona girenler var!

“Hayat akıp gidiyor neyse ki her şeyi senin yerine not ettik” diyor Spotify… Sağ olsun 2024 yılında yolda yürürken, vapurda, metroda, metrobüste ta 19 bin 539 dakika müzik dinlemişim… Dünya çapında dinleme süresi olarak yüzde 19’a girmişim. 365 günün tam 13.5 günü müzikle geçmiş benim için… 366 farklı sanatçıdan 956 şarkılık dev albümümün zirvesinde “Şoför durağımı geçti, hava kararıyor, salımın etrafında köpekbalıkları daireler çiziyor” diyen James’in ‘Way Over Your Head’ yer alıyor. En çok dinlediğim 5 şarkının 4’ü James’ten… Haliyle en çok dinlediğim sanatçı da James… Listemden memnunum tıpkı James’in bu yıl çıkardığı albümü ‘Yummy’ gibi lezzetli bir liste. Ancak son iki gündür çevremde herkes Spotify’ın 2024 özetlerindeki Türkiye’de en çok dinlenen şarkılar ve şarkıcılarla ilgili “Kim bunlar ben hiç duymadım bu şarkıları” serzenişleriyle karşılaşıyorum. Doğrusu Lvbel C5’i, Era7capone’yi, Batuflex’i, Narco’yu hayatımda ilk kez bu listeler de gördüm ben de! “Neyse Sezen Aksu’yu biliyorum bari” diye seviniyordum ki o da benim bildiğim Minik Serçe değil Lvbel C5’in şarkısını adı çıktı!

Read more!

SOSYAL MEDYADA LİSTELERİN DOĞRULUĞU TARTIŞILIYOR

Spotify’ın ‘özetleri’ sadece bizde değil dünyada da tartışılıyor. New York Times bu yıl yapay zeka tarafından üretilen bazı yeni özelliklerin kullanıcılar arasında hayal kırıklığı yarattığı yazıyor. TikTok’ta Twitter’da (o şimdi X) 2024 özetleriyle ilgili şikayetlerini yazıp, videolar çekiyorlar. Sydney Brown, küpesini takarken çektiği 49 saniyelik TikTok videosunda Spotify’ın en çok dinlediği ilk 5 şarkı diye gösterdiği 5 şarkıyı dinlediğini sanmadığını söylüyor. En çok dinlediği söylenen şarkıcılar listesinin doğruluğu konusunda da şüpheleri var… 180 binden fazla beğeni alan bu videonun altında binlerce insan ‘dinledikleri şarkılar’ konusunda Spotify’ın paylaştığı bilgilerin doğruluğu konusunda emin olmadıklarını yazmış. Kendi adıma dakika tutmadım tabi ama benim listem baya doğru gibi, bunu söyleyebilirim.

Bazı kullanıcılar, Spotify’ın özetleri paylaşım şeklini sıkıcı bulmuş! Spotify özetlerinin yarattığı beklentiyi karşılamadığını söyleyip öfkeli olanlar var!

Bazıları ‘müzikal evrimleri’ni tanımlamak için kullanılan kelimeler takılmış. “Tarçınlı Yumuşak Sanat Dekoru’, ‘Pembe Pilates Prensesi Pateni Pop’, ‘Gece Sonrası Futbol Rap’i gibi tanımlamaların saçmalığından yakınanlar “Bir şey ifade etmeyen, rastgele bir araya getirilmiş kelimeler” diye yazmışlar Reddit’te… Benim Ağustos ayı müzik evrimimi şöyle özetlemiş Spotify: “Soygun futbol italo dance!” Sadece güldüm…

"SPOTIFY YILLIK ÖZETLERİ ÜRKÜTÜCÜ ANLAMSIZ..."

Soru şu: Spotify Türkiye'yi ne kadar yansıtıyor? Öncelikle bu 'en çok dinlenenler' listesi Spotify kullanıcılarının dinlemeleriyle oluşturuluyor. Ancak platformun abone sayısını bilmiyoruz. Kullanıcıların yaş, cinsiyet gibi datalarından haberdar değiliz. Dinleyici satın alma yapılabildiği yönünde iddialar var. Spotify'ın müzik yapım şirketleriyle ilişkisi olduğu, algoritmasının bazı sanatçıları ön plana çıkardığı söyleniyor. Yeni çıkan şarkılar 'reklam' verilerek daha çok kullanıcının listelerine girebiliyor. Bazı fan gruplarının sevdikleri sanatçıyı platformda zirveye çıkarmak için bilgisayarlarının sesini kısarak açık bıraktığı ve bütün gün aynı şarkının çalıp durduğunu duyduğumda "Yok artık!" dediğimi hatırlıyorum...

The Guardian'ın usta müzik yazarı Alexis Petridis, 2023'te yıl sonu özetlerini açıkladığında, "Spotify yıllık özetleri, ürkütücü ve anlamsız" diye yazıp şöyle devam ediyordu: "Bu özetler büyük teknoloji şirketlerinin hakkımızda ne kadar çok veriye sahip olduğunu gösteriyor. Ve bu özetler gerçekten sevdiğimiz şeyi göstermiyor!"

Algoritmanın insafına kalan dinleyicilerin farklı müzik türlerini, şarkıcıları, grupları keşfetme ihtimalinin çok düşük olduğunu belirten müzik yazarları, Spotify yıl sonu özetlerinin çok da ciddiye alınacak bir tarafı olmadığını düşünüyor.

TARKAN 30 YIL ÖNCE ÇIKTIĞINDA ONA DA LAF EDİLDİ

Spotify’ın tüm dünyada kültürel bir fenomene dönüşen ‘2024 özetleri’ Batı’da listelerin doğruluğu, sunum şekli gibi konularda tartışılırken biz de “Kim bu müzisyenler?” ve bilmediğimiz o müzisyenlerin şarkı sözleri üzerinden gündem olmuş durumda.

En çok dinlenen şarkıcı ve grupları bilmemekle ilgili bir derdim yok! 1990'larda müzik kanallarında sadece şarkıcıları, grupları değil klip yönetmenlerini bile takip ettiğim günler geride kaldı. Bir arkadaşım uyamazsa ya da arabada radyoda dikkatimi çekmezse yeni şarkıları da eskisi kadar sıkı takip etmiyorum. Spotify listesinde en çok dinlenen şarkıcıları dinleyen gençler de eminim benim dinlediklerimi daha önce duymamıştır. Genç oyunculara, genç yazarlara sunduğumuz hoşgörümüzü genç müzisyenlerden esirgiyormuşuz gibi geliyor bana. 30 yıl önce ekose pantolonuyla televizyonda “Kıl oldum abi” diye şarkı söyleyen Tarkan’a neler söylendiğini de hatırlıyorum. Geçen yıl en çok dinlenen isim olan Uzi’yi de Spotify listesine kadar duymamıştım. Doğrusu daha sonra da duymadım...

Bir araştırmada Z kuşağının 3’te 1’inin The Beatles’ı tanımadığını okumuştum. Emenim benim kuşağım için de bunu yakın bir oran çıkacaktır. Rolling Stone dergisinde “Baby Boomers’ların bayıldığı ama 2000 sonrası Y ve Z kuşağının adını bile duymadığı albümler" diye liste vardı. Pink Floyd’un Dark Side of The Moon’unu ya da Dire Starits’in Brothers in Arms’ını duymamakta ne demek!!!

“AZICIK ALTTAN AZICIK ÜSTTEN HOPPİDİ HOPPİDİ…”

Şarkıcı Aydilge’nin Spotify’a göre yılın en çok dinlenen şarkısı ‘Cıstak’la ilgili videosunu konuşuyor herkes! Daha önce de “Arabaları paraları ve sahip olunacak mal olarak gördükleri kadınları ile bol bol övünen bir müzik furyası var” diyerek bu konuda tepkisini gösteren Aydilge, “Kadın bedeninin aşağılandığı para, marka, ve bir şeyler tüttürmenin en fiyakalı, havalı şey olarak gösterildiği bu şarkılar çok dinleniyor. Müzik ruhun gıdasıdır ama bazen gıda zehirlenmesi olur...” diyor.

Ahmet Hakan da ‘Cıstak’ı yazmış: “Cıstık Cıstak / Aldım marka / Bakıyorum faturasına / Adı Katerina / Verdim tam arasına / Tanıştım Bebek’te / Adı Nataşa / Yat aşa.”

Bir zamanlar en çok dinlenen şarkılarımız, ‘Güllerinin içinden koşarak koşarak gel’ ya da ‘Sen ağlamam dayanamam’ falan olurdu. Dibin Dibini bulmuşuz da haberimiz yokmuş.”

“Entarisi ala benziyor / Şeftalisi bala benziyor...” diye türkülerin yakıldığını düşünürsek bu ‘dip’ konusu bir bayat bir tartışma olur gibime geliyor. “Arabada 5 evde 15” diye düğünlerde göbek atılırken, “Sil gözünden sürmeleri /çöz göğsünden düğmeleri / göreyim gül memeleri”in ‘Cıstak’tan daha masum olduğunu kim iddia edebilir.

Şebnem Ferah’ın “İçine girdiğin küçük kaygan deliği yeni ve büyük bir dünya mı sandın?” sözlerini ne yapacağız ya da Teoman’ın “Aksın bacaklarından oluk oluk milyonlarca doğmayacak çocuklarım” sözlerini...

“Sen Ağlama”nın yazarı Sezen Aksu’nun ‘yılanın deliğinden çıkaran’ fındıkkıranının yakalarsa ‘muck muck’ yapması Cıstak’la aynı yerde dipte mi mesela... Ya da Minik Serçe’nin yazdığı “Amanda hadi kalk kaynaşalım kız / Çakkıdı çakkıdı oynaşalım kız / Azıcık alttan azıcık üstten hoppidi hoppidi /Hoplatalım kız...”ı bu tartışmada ne yana düşüyor acaba?

Büyük Usta Kayahan’ın “Hadi bize gidelim bana şekerini ver” dediği Sarı Şekeri ‘Cıstak’ı dinlese Ahmet Hakan’la aynı şeyleri mi düşünürdü?

5 ay önce Youtube konulan videosu 83 milyon kez izlenen, Spotify’ın 2024’te Türkiye’de en çok şarkı olarak duyurduğu ‘Cıstak’tan önce dibe vuruşumuzla ilgili başka şeyleri konuşmak gerek sanki!