Prim borçlarında zaman aşımı kaç yıl?
Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ve İşsizlik Fonu'na olan prim borçlarında zaman aşımı, borcun doğduğu tarihe göre 5 veya 10 yıl olarak uygulanıyor. Bazı hallerde zaman aşımı süresi duruyor veya kesiliyor. Borcun zaman aşımına girdiği yönünde itiraz edilmesi halinde haciz işlemleri uygulanmıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, prim borçlarında zaman aşımına ilişkin merak edilenleri yazdı
Bir işverene bağlı olarak 4A (SSK) statüsünde çalışanların sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri işverence ödeniyor. İşverenler bir ay içinde çalıştırdıkları işçilerin primlerini SGK tarafından belirlenen tarihte kuruma ödemekle yükümlü bulunuyorlar. Süresinde ödenmeyen primler gecikme cezası ve gecikme zammı ile tahsil ediliyor. Prim borçlarında zaman aşımı konusunda farklı tarihlerde farklı kanunlar uygulandığı için, zaman aşımı süresi, ödeme vadesine göre değişiyor.
Ödeme vadesi 7 Aralık 1993 ve öncesinde sona eren prim borçları: Ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren 10 yıl.
Ödeme vadesi 8 Aralık 1993 – 5 Temmuz 2004 tarihleri arasında sona eren prim borçları: Borcun ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl.
Ödeme vadesi 6 Temmuz 2004 – 30 Eylül 2008 tarihleri arasında sona eren prim borçları: Ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren 10 yıl.
Ödeme vadesi 1 Ekim 2008 ve sonrasında sona eren prim borçları: Ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıl. Bu borçlarda gecikme cezası ve gecikme zammı, ödeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren hesaplanıyor.
DENETİM RAPORU VE MAHKEME KARARI İLE BELİRLENEN BORÇLARDA ZAMAN AŞIMI
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim ve kontrolle görevleri memurlarınca düzenlenen raporlara veya mahkeme kararlarına dayanılarak da prim borcu çıkartılabiliyor. Son yıllarda otomasyon sistemlerinde sağlanan gelişmelere bağlı olarak bankalar ile kamu kurumlarından alınan bilgi ve belgelere istinaden de prim borcu tespit edilebiliyor. Bu tür durumlarda zaman aşımı süresi, mahkeme kararının kesinleştiği, denetim raporlarının düzenlendiği, diğer kamu kurumlarının denetim elemanlarınca düzenlenen raporların SGK’ya ulaştığı veya çeşitli kurumlardan elde edilen bilgi ve belgelerin SGK’ya intikal ettiği tarihten başlıyor.
1 TL ÖDEME İLE ZAMAN AŞIMI KESİLİR
Bazı durumlarda zaman aşımı kesiliyor ve kesilmenin başladığı tarihten itibaren sıfırlanarak yeniden zaman aşımı süresi işlemeye başlıyor. Borcun bir kısmının ödenmesi, haciz uygulanması, cebri takip soncunda tahsilat yapılması, ödeme emrinin tebliği, borçlunun mal bildiriminde bulunması, bu sayılan işlemlerden herhangi birinin kefile uygulanması, ihtilaflı alacaklarda mahkemece bozma kararının verilmesi – yürütmenin durdurulması kararı verilmesi, alacağın teminata bağlanması, borcun ödeme planına bağlanması durumlarında, o tarihe kadar işlemiş olan zaman aşımı kesilir ve yeniden zaman aşımı süresi işlemeye başlar. Bir lira ödeme yapılmış olması dahi zaman aşımı sürecini keser.
MUACCEL HALLERDE ZAMAN AŞIMI DURUR
Muhtelif zamanlarda afet ve diğer mücbir sebeplerle prim borçları ertelenebiliyor. Bu tür erteleme durumlarında zaman aşımı süresi duruyor, erteleme süresinin bitiminden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam ediyor. Örneğin, 1 Ocak 2015 tarihinde on yıllık zaman aşımına tabi borç bulunduğunu varsayalım. Pandemi dolayısıyla faaliyeti durdurulan sektörlerde uygulanan mücbir sebep süresince zaman aşımı işlemedi. Mücbir sebebin sona erdiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başladı. Söz konusu borçta zaman aşımı 1 Ocak 2025’te değil, mücbir sebep de eklenen süre sonunda dolacak.
BORÇ BİLGİLENDİRME FORMUNA DİKKAT!
SGK 2018 yılında yayımladığı genelge ile zaman aşımına giren ancak tahsil edilemeyen borçların silinmesi konusunda uygulama değişikliğine gitti. zaman aşımına giren borçları silmek için daha önce mahkeme kararı aranırken, 2018 yılında yayımlanan genelge sonrası borçlulara “Borç bilgilendirme formu” göndermeye ve borcun tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmesini istemeye başladı.
Yukarıda yer alan tarihlere göre değişen zaman aşımına tabi prim borçları için bu tür tebligat alanlar borcu ödemeyip, zaman aşımına girdiği yönünde itirazda bulunması halinde mahkeme kararı gerekmeksizin SGK tekrar durum değerlendirmesi yapıyor. Bu değerlendirme sonucunda zaman aşımına girdiğinin tespit edilmesi halinde icra takibi yapılmıyor.
HACİZ YAPILMIYOR AMA BORÇLU GÖRÜNÜYOR
Zaman aşımına uğrayan borçlar için artık icra veya haciz yoluna başvurulmamakla birlikte borç ortadan kalkmıyor. Devlet ile işi olmayanlar açısından sorun orada bitiyor ama ileride devlet ile işi olanlar için sorun devam edebiliyor.
Devletten teşvik, destek ve indirim alırken, (kendi sigortalılığından dolayı prim borçlarında) sağlık hizmetlerinden yararlanırken, KDV mahsuplaşması yapılırken, kamu ihalelerine girerken SGK’dan “Borcu yoktur” yazısı istenildiğinde bu borç karşılarına çıkıyor. Zaman aşımına uğramış olsa da borç ödenmediği takdirde “Borcu yoktur” yazısı verilmiyor.
