Mevsimler psikolojimizi nasıl etkiliyor?
Kışın kendinizi hüzne kapılmış halde mi buluyorsunuz? Bunu yaşıyorsanız yalnız değilsiniz. Amerikan Psikiyatri Birliği'ne göre Amerikalıların yaklaşık yüzde 5'i, kışın ortaya çıkan ve güneş ışığına daha az maruz kalmayla ilişkili olduğu düşünülen bir tür depresyon olan mevsimsel duygusal bozukluk (SAD) yaşıyor.
SAD semptomları arasında olumsuz ruh hali, iştah ve uyku düzenindeki değişiklikler ve enerji azalması yer alır. Kış aylarında çok daha fazla insan bu belirtilerin daha hafif versiyonlarını deneyimliyor. Ancak mevsim geçişiyle değişen sadece ruh halimiz değil. Yeni bir incelemede, mevsimlerin çok çeşitli zihinsel ve davranışsal olguları etkilediği bulundu.
SALDIRGANLIK, SEKS VE BAŞKALARINA YARDIM ETMENİN MEVSİMLE OLAN BAĞLANTISI
Dışarısı sıcak olduğunda insanların daha sinirli ve daha saldırgan hale geldiği yaygın bir halk inanışıdır. Bu fikrin doğruluk payının ötesinde olduğu ortaya çıktı. Korna çalmaktan şiddet içeren suçlara kadar saldırgan davranışlar Kuzey Yarımküre'de yaz aylarında zirveye çıkma eğilimindedir.
Cinsel davranışlarımız da mevsimlere göre değişiklik gösteriyor gibi görünüyor; çeşitli kaynaklardan alınan veriler yılda iki kez bir döngü olduğunu öne sürüyor. Porno, prezervatif satışı ve kürtajla ilgili internet aramalarına ilişkin veriler, cinsel aktivitenin yaz aylarında ve Noel civarında zirveye ulaştığına işaret ediyor.
İlginç bir şekilde, Natural Cycles doğum kontrolü uygulamasının yaklaşık yarım milyon Amerikalı ve İsveçli kullanıcısını içeren yeni bir çalışma, kadınların günün uzunluğu arttıkça yumurtlama ve cinsel davranışlarda bulunma olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı; bu, yazın zirveyi açıklamaya yardımcı olabilir. Bu çalışmanın yazarlarının belirttiği gibi, keçiler ve atlar gibi diğer birçok tür de benzer bir modeli takip etmektedir.
Mevsimler aynı zamanda başkalarına karşı ne kadar nazik olduğumuzu da etkiliyor gibi görünüyor. Örneğin, Hıristiyan geleneklerine sahip ülkelerdeki hayırseverlik katkıları Noel civarında önemli ölçüde artmaktadır. Bu toplumlardaki insanların tatil sezonunda garsonlara cömert bahşiş verme olasılıkları da daha yüksektir.
Literatürü tarayarak mevsimlerin psikolojimizi şekillendiren başka yollar da bulduk. Bilişsel performansımız, farklı renklere ve farklı müzik türlerine olan tercihimiz ve yeme eğiliminde olduğumuz yiyecek türlerinin tümü yıl boyunca değişiklik gösterir. Örneğin, Belçika'da yapılan bir araştırma, insanların odaklanmayı sürdürmekte en çok zorlandığı zamanı yazın, en kolay zamanı ise kışın yaşadığını buldu.
MEVSİMLER BİZİ NEDEN ETKİLER?
Mevsimlerin bizi bu şekilde etkilemesinin çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenlerden bazıları, muhtemelen SAD veya cinsel aktivitedeki mevsimsel değişikliklerde olduğu gibi, güneş ışığına maruz kalmadaki değişikliklerle ilgilidir. Cömertlikteki mevsimsel değişiklikler gibi diğer durumlarda, Noel'i çevreleyen gelenekler ve normlar gibi yılın farklı zamanlarıyla kurduğumuz kültürel ilişkiler bu etkiyi tetikliyor olabilir.
Mevsimler aynı zamanda çevremizin diğer önemli yönlerinde de değişikliklere neden olabilir ve bu da psikolojik ve davranışsal değişikliklere yol açabilir. Örneğin hastalanma olasılığımız yıl boyunca dalgalanma eğilimindedir. Önceki çalışmalar, bulaşıcı hastalık tehdidi daha büyük olduğunda insanların uyum sağlama veya daha geleneksel sosyal görüşleri destekleme olasılığının daha yüksek olabileceğini öne sürüyor. O zaman bu eğilimlerin de yıl boyunca değişmesini bekleyebiliriz.
Benzer şekilde, kışın Bahamalar veya Phoenix gibi mevsimsel olarak büyük turist akını yaşayan yerlerde, fiili nüfus yoğunluğu yıl boyunca değişmektedir. Burada da önceki çalışmalar bu tür çevresel değişimlerin önemli sonuçlara yol açabileceğini öne sürüyor.
Daha yüksek nüfus yoğunluğu, daha uzun vadeli planlamaya ve insanların daha az çocuk sahibi olmasına, ancak onların yetiştirilmesine daha fazla yatırım yapmasına yol açma eğilimindedir. Dolayısıyla bu tür yerlerde bu eğilimlerin yıl boyunca da değişmesini bekleyebiliriz.
MEVSİMLERİ CİDDİYE ALIN
Mevsimlerin ruh halimizden çiftleşme davranışlarımıza kadar her şeyi etkileyebileceğinin farkına varırsak, bu bizim ve etrafımızdakilerin yılın farklı zamanlarında nasıl hissedip davrandığını daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Bu farkındalık aynı zamanda çoğu psikolojik araştırmanın nasıl yürütüldüğüyle ilgili potansiyel bir sorunu da vurguluyor: Tipik olarak, bir psikolog mevsimsel etkilerle ilgili bir hipotezi test etmeye başlamadığı sürece, verilerini topladığı yılın zamanını bildirme eğiliminde değildir. Aylar boyunca veri topladıklarında da mevsimsel etkilerin varlığını test etme eğiliminde olmuyorlar. Yeni makalemizde önerdiğimiz gibi, sezon bunu değiştirmek için doğru zaman olabilir.
Kaynak: Psychology Today
