İstanbul Tahkim Merkezi Başkanı Prof. Dr. Ziya Akıncı: Tahkimin Ronaldo'su, Messi'si bizde

TAHKİM NASIL ÇALIŞIYOR?

Tahkim mekanizmasında, kararın bir hakem kurulu tarafından çözümlenecek olması halinde, hakem kurulu iki tarafın seçtiği hakemler ile seçilen bu iki hakemin seçtiği başhakemden oluşuyor. Tarafların hakem seçimini yapmaması, yapamaması veya İstanbul Tahkim Merkezi’ne bırakması ve taraflarca seçilen veya taraflar adına atanan hakemlerin başhakemi seçememesi halinde ise ilgili hakem İstanbul Tahkim Merkezi Divanı tarafından atanıyor.

Hakemleri taraflar da seçse, İstanbul Tahkim Merkezi de atasa, yargılama esnasında bağımsız ve tarafsız davranmak ve kararlarını o şekilde yazmak zorunda oluyor. Kararlar genelde oy birliği ile verilirken bazı durumlarda ise oy çokluyla veriliyor. Verilen karara karşı itiraz etmek isteyen taraf ise hakem kararı için istinaf ya da temyiz yoluna başvuramamakla birlikte yetkili Bölge İdare Mahkemesinde iptal yoluna başvurabiliyor.

HABERTÜRK SORDU PROFESÖR AKINCI YANITLADI

Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan tahkim mekanizması ne gibi sonuçlar doğuruyor? Gerçekten etkili sonuçlar doğuruyor mu? Türkiye’de ne kadar yaygın? Tüm bunları ve 17-20 Nisan 2024 tarihleri arasında gerçekleşecek olan ulusal ve uluslararası olmak üzere bine yakın hukukçuyu bir araya getirmeyi hedefleyen Istanbul Arbitration Days etkinliğini, Prof. Dr. Ziya Akıncı’ya sorduk.

İstanbul Tahkim Merkezi’nin ulusal ve uluslararası ticari alanda önemli bir görevi var. Tahkim'in görev alanını ve neden önemli olduğunu bize nasıl anlatırsınız?

İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC), gerek Türkiye’deki gerekse yurt dışındaki ticari aktörler arasında doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesi için tahkim ve arabuluculuk hizmeti sunan, bağımsız, tarafsız ve özerk bir kurumdur. ISTAC, herhangi bir üyelik şartı aramaksızın uyuşmazlık çözümü konusunda tüm taraflara hizmet veriyor.

Tahkim, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların devlet mahkemeleri yerine hakem adı verilen kimseler aracılığı ile nihai olarak çözümlenmesidir. Bu çerçevede ISTAC taraflara, taraflarca serbestçe seçilebilecek olan uzman hakem veya hakemlerce uyuşmazlıkların kurumsal tahkim yoluyla bağlayıcı ve nihai olarak çözümlenmesi için yargılama hizmeti sunuyor. Tarafların bu hizmetten yararlanabilmesi için aralarında doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkları ISTAC Tahkim Kuralları uyarınca tahkimde çözümleneceği konusunda anlaşmaları yeterli oluyor.

Peki Tahkim'in hakem kararları mahkeme kararları gibi etkili ve geçerli oluyor mu?

ISTAC temelde, satım, inşaat, enerji, avukatlık vekalet sözleşmeleri, finans, yazılım, ticari kira, işçi buluşu, şirketler hukuku gibi alanlar olmak üzere taraflar arasındaki ticari nitelikli uyuşmazlıkların çözümlenmesini sağlamaktadır. ISTAC Tahkimi sonucunda verilen hakem kararları, tıpkı mahkeme kararları gibi icra daireleri vasıtasıyla doğrudan icra edilebilir niteliktedir. Esasen ISTAC’ın önemini, uyuşmazlıkların devlet mahkemelerine göre daha hızlı, hesaplı ve etkin bir şekilde çözümlenmesini sağlamak şeklinde ifade etmek mümkündür. Yani ek olarak ISTAC Tahkimi, devlet yargısından farklı olarak aleni değildir. Böylelikle tahkim dosyası ile ilgisi olmayan kişilerin, uyuşmazlık ve uyuşmazlığın neticesi hakkında bilgi sahibi olması söz konusu değildir.

İstanbul Tahkim Kurulu Merkezi ne zaman kuruldu? Misyonu ve vizyonu nedir?

ISTAC, İstanbul Finans Merkezi projesi kapsamında 6570 sayılı Kanun ile Ekim 2015’te kurulmuştur. Modern tahkim ve arabuluculuk kuralları gözetilerek hazırlanan ISTAC Tahkim ve Arabuluculuk Kuralları ise 26 Ekim 2015 tarihinde yürürlüğe girdi. Çağdaş ve yenilikçi düzenlemeler barındıran Kurallar, tahkim ve arabuluculuk süreçlerinin güncel ihtiyaçlarına cevap verecek niteliktedir. Tahkim Kuralları, Seri Tahkim, Acil Durum Hakemi ve ad hoc tahkimlerde hakem atanmasına ilişkin modern düzenlemeler barındırmaktadır. ISTAC nezdinde verilen hakem kararları nihai ve bağlayıcı olup dünyanın her yerinde icra edilme gücüne sahiptir. ISTAC’ın misyonu, ulusal ve uluslararası uyuşmazlıkların çözümünde farklı dillerde ve yüksek kalitede hizmet sunarak taraf iradesinin hakim olduğu geleceğe dönük, kalıcı çözümler ile toplumsal barışa, ortak iyiliğe ve hoşgörüye katkıda bulunmaktır.

ISTAC’ın kuruluşundaki amacı neydi? Gelinen noktada kuruluşun 9. Yılında bu amaca ne denli ulaştınız?

ISTAC olarak amacımız, Türkiye’de sağlam bir tahkim kültürünün oluşmasını sağlayarak ülkemizi bölgede uyuşmazlıkların çözümlendiği bir merkez ülke olmasını sağlamaktır. Bu doğrultuda, sadece uyuşmazlıkları çözümlemekle kalmayıp aynı zamanda gerek hukuk dünyasına gerek iş dünyasına yönelik farkındalık artırıcı tahkim faaliyetlerinde bulunmaktayız. Bu nedenle ISTAC, her yıl toplamda yaklaşık 100 adet panel, konferans, eğitim vb. etkinlikler düzenlemektedir. Böylelikle, ulusal ve uluslararası binlerce sözleşmeye ISTAC tahkim şartı eklenmekte olup ISTAC’ta çözümlenen uyuşmazlık sayısı her yıl bir önceki yılı katlayarak artmaktadır. ISTAC olarak bu çalışmaları ve faaliyetleri devam ettirerek tüm dünyada kabul görecek uluslararası bir tahkim merkezi olmayı başarmak ve ülkemizin özellikle bölgede tercih edilen bir uyuşmazlık çözüm merkezi olmasını sağlamak, nihai hedeflerimizden biridir.

“YILDA YÜZDE 20 ORANINDA ULUSLARARASI UYUŞMAZLIK GELİYOR”

Tahkim Kurulu Merkezi uluslararası düzlemde tanınıyor mu? Bu kapsamda tahkim için merkezinize başvuran taraflardan yüzde kaçı yabancı menşeilidir? Mevcut oran sizin için yeterli midir? Ya da amaçladığınız seviyeye ulaştınız mı?

ISTAC, Milli ve Milletlerarası Tahkim Divanlarına sahiptir. Tahkim Divanları, tahkim yargılamasının en etkin şekilde sürdürülebilmesini temin etmektedir. Milletlerarası Tahkim Divanı, çoğunluğu yabancı, dünya çapında üne sahip prestijli hukukçulardan oluşmaktadır. Tabiri yerindeyse tahkimin Ronaldo’su Messi’si Milletlerarası Tahkim Divanımızda yer almaktadır. Divanımızın bu denli güçlü isimlerden oluşması nedeniyle her yıl ISTAC nezdinde görülen uyuşmazlıkların yaklaşık yüzde yirmisi uluslararası niteliktedir. ISTAC nezdinde görülen bu uluslararası uyuşmazlıklarda geçen yıla kadar bir tarafının Türk diğer tarafının ise yabancı olduğunu ama bu yıl itibariyle her iki tarafın da yabancı olduğu dosyaların gelmeye başladığını söylemek mümkün. Daha önce de belirtildiği gibi ISTAC olarak temel amacımız sadece Türklerin taraf olduğu uyuşmazlıkları çözümlemek değil yabancıların taraf olduğu uyuşmazlıkları da çözümlemektir. Nitekim, bunun amacın sonuçlarını almaya başladığımızı da belirtmek isterim. Tabi ki bulunduğumuz nokta, amaçladığımız seviye için yeterli değil ama bu doğrultuda emin adımlarla ilerlediğimiz bir gerçektir.

Gelinen noktada yabancı paydaşlarınızı düşündüğünüzde ISTAC’ın uluslararası manada itibar gören bir tahkim merkezi olmayı başardığını söyleyebilir misiniz?

ISTAC ulusal alanda olduğu gibi uluslararası alanda da ticari hayatın ihtiyaçlarına cevap veren, hızlı, uzmanlaşmış, esnek, devlet mahkemelerine göre çok daha az masraflı bir yargılama hizmeti sunuyor. İstatistiklere bakıldığında ISTAC, bugün Avrupa’nın en büyük tahkim merkezlerinden biri oldu. ISTAC, tarafsız ve bağımsız, ekonomik devamlılığı olan bir tahkim merkezidir. Ayrıca, hem Milli hem Milletlerarası Divan üyelerinin uluslararası alanda bilinen, saygın tahkimcilerden oluşması, yine ISTAC’ın uluslararası düzeyde kabul görmesini sağlayan bir faktördür. Buna ek olarak, yabancı hakemlerin ISTAC’ta hakemlik yapması, ISTAC Sekretaryasının 4 farklı dilde hizmet sunan ve alanında uzman hukukçulardan oluşması da ISTAC’ın uluslararası arenada kabul edilirliğini kolaylaştırdı.

Tahkim etkinliği düzenliyorsunuz. Yüzlerce hukukçunun katılacağı o etkinlikte neler olacak? Beklediğiniz sonuç nedir?

Sektör uzmanları ve akademisyenlerden oluşan yaklaşık 1000 kişinin katılmasını beklediğimiz uluslararası nitelikte bir etkinlik düzenliyoruz. “Istanbul Arbitration Days” isimli etkinliğimiz için ayrıca açılış resepsiyonu, akşam yemekleri, kahvaltılar gibi birçok yan etkinlik de organize etmekte ve böylece ulusal ve uluslararası tahkim topluluğunu mümkün olduğunca bir araya getirmeyi hedeflemekteyiz. Bu etkinliğin ülkemizin bölgede ve dünyada tahkimde tercih edilen ülkeler arasına yerleşmesine katkı sağlayacağına eminiz. Tahkimde önemli konuların tartışılacağı etkinlikte seçkin konuşmacılar katılımcılarla buluşacak.