'Taksitle finansman iniş çıkışları yumuşatıyor'
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de nakitsiz topluma doğru ilerliyor. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, banka kartları ve kredi kartlarıyla eylül ayında toplam 74.2 milyar TL'lik ödeme yapıldı. Banka kartıyla yapılan ödemeler önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 48 artarken, kredi kartıyla yapılan ödemelerdeki büyüme yüzde 28'i buldu. Peki Ağustos ayında yaşadığımız türbülans kartlı ödemelere nasıl yansıdı? #İşiniAnlat'a konuk olan BKM Genel Müdürü Soner Canko, Naime Sert'in sorularını yanıtladı
Türkiye'de her yıl ödemelerde nakit kullanım oranı düşerken başta kredi kartı olmak üzere yenilikçi ödeme yöntemlerinin kullanım oranı hızla artıyor. Son dönemde ekonomide yaşanan dalgalanma ödeme sistemlerini nasıl etkiledi?
Evet sıcak bir az yaşadık ama bu harcamalara ve tüketime olumsuz yansımadı. Nominal olarak artış devam ediyor ama reel olarak gerilemiş olabilir tüketimdeki büyüme.
'DALGALANMA KARTLI ÖDEMELERE YANSIMADI'
2018 geneline bakarsak ekonomide yaşanan dalgalanmanın ödemelere yansıdığını söylemek çok mümkün değil. Dalgalanmanın en çok olduğu yaz döneminde iki bayram geçirdik. Ramazan ve Kurban Bayramı. Bayramlar ne olursa olsun her zaman tüketimde canlılığın olduğu dönemler. Kurdaki dalgalanmanın olduğu yaz döneminde dahi harcamalarda belli bir eğilimi gözlemledik. Hatta verilerle konuşmak gerekirse kredi kartı harcamalarımız bir önceki döneme göre yüzde 15 arttı. Reel olarak bir miktar düşüş olabilir. Çünkü yıllık enflasyonumuz yavaş yavaş yükseliyor ama banka kartı tarafında yüzde 40'a varan artışlar görüyoruz. İkisinin ortalamasına baktığımız zaman sanıldığı kadar dramatik bir harcamaların azaldığı, tüketimin durduğu bir nokta yok.
BKM'nin verilerine göre, Eylül ayı sonunda Türkiye'de 65.5 milyon adet kredi kartı ve 140.2 milyon adet banka kartı bulunuyor. Eylül 2017 ile kıyaslandığında kredi kartı sayısında yüzde 7'lik, banka kartı sayısında ise yüzde 10'luk artış görüldü. Ağustos ayında da kredi kartında yüzde 7.0'lık, banka kartı sayısında ise yüzde 10'luk artış artış vardı. Bundan sonraki dönem için öngörünüz ne?
TAKSİTLE FİNANSMAN İNİŞ ÇIKIŞLARI YUMUŞATIYOR
Türkiye 80 milyonluk büyük bir ekonomi ve bu ekonominin çarkları belli bir hızda dönüyor. Böyle kısa vadeli şoklarda bir anda çarklar bir anda durmuyor onun belli bir hızı var. Bir de bizim sektör olarak iyi yaptığımız konulardan biri taksitli ödemeler. Dolayısıyla taksitle yapılan finansman ekonomide yaşanan iniş çıkışlarda hem perakendecinin satışlarının durdurmamasına, hem de tüketicinin tüketiminin bir anda kısmamasına yardımcı oluyor.
'KARTLA TÜKETİM HARCAMALARI YÜZDE 40'A YAKLAŞTI'
Tüketici tercihlerinde bir değişim gözlemlediniz mi?
Yaklaşık 10 sene önce yüzde 10'un altında olan toplam tüketim harcamalarının kartla yapılma oranı yüzde 40'a yaklaştı. Bu oran Avrupa Birliği'nde hala yüzde 25. Avrupa'nın kuzeyinde iklim şartlarından dolayı daha az nakit kullanıyor olabilir. Biz sonradan yarışa katılmış bir ülke olarak yüzde 40 ile AB'den daha iyi bir noktadayız.
Artışın ana sebebi nedir?
Geleneksel olarak kartlı ödemelerde ilk sırayı çekenler akaryakıt, gıda ve tekstil gibi sektörler. Bunlar toplam ödemelerin yüzde 50'lik hacmini oluşturur. Dönem dönem lüks tüketimin azaldığını temel tüketimin arttığını görüyoruz. Bununla beraber yaz döneminde tatil ihtiyaçlarından dolayı en çok artan kalemler otelcilik, havayolları, seyahat şirketleri oldu. İniş çıkışlar olsa da hepimiz bu yaz tatilini iyi değerlendirmek istedik ve hiçbir şekilde o seyahatlerden kesmedik. İyi haber yurtdışından gelen turist sayısındaki artışla beraber yabancı kartlarla harcamaların çok hızlı arttığı bir dönem yaşadık.
'TAKSİT DÜZENLEMESİNİN BÜYÜK YANSIMASI OLMADI'
Kredi kartlarına 1 Eylül'den itibaren yeni bir taksit düzenlemesi geldi. Televizyon ile ses görüntü sistemleri satışlarında taksit süresi 3 ayı, tablet, bilgisayar ve cep telefonu satışlarında 6 ayı geçemiyor. Taksit düzenlemesi kartlı harcamaları nasıl etkiliyor?
Taksitlerle ilgili son 5 senede dönem dönem düzenlemeler oluyor. Düzenlemeler ülkenin ihtiyaçlarına göre şekilleniyor. Bu sene de sektör bazında ihtiyaç duyulan konularda düzenleme yapıldı. Bildiğiniz üzere en çok düzenleme yapılan alanlardan birisi ithalatın yoğun olduğu cep telefonu ve elektronik oldu. Bu taksitlerdeki kısıtlamanın kartlı ödemelere doğrudan büyük bir yansıması olmadı. Bizler aslında kartlarımızla ayağımızı yorganımıza göre uzatmak için ödemeler planı yapıyoruz. Eğer taksit düşerse bunu bir şekilde kendi imkânlarımızla finanse ediyoruz ama kartlarımızla başka ödemelerimizi öne çekiyoruz. İstikrar içinde devam ediyor.
Kredi kartı ile banka kartı kullanımı arasındaki makas etkilendi mi?
30 senelik geçmişimize baktığınız zaman kredi kartları bir dönem ödeme yapmak için tek kullandığımız alternatifti. Banka kartlarıyla ödeme yapılmazdı. Banka kartlarını ATM'den para çekmek için kullanırdık. Bu 30 senede hem biz yatırım ve iletişim yaptık hem de artık kart kullanıcıları kendilerini geliştirdi. Enflasyonun düşmesiyle birlikte kart kullanım alışkanlarını değiştirdiler. Eskiden yüksek enflasyon ortamında yüzde 100 enflasyon varsa alışverişi kredi kartı ile yapıp 30 gün sonra ödeyip ondan bir fayda, indirim sağlardık. Ancak enflasyonun düşmesiyle hepimiz banka kartlarını daha çok çıkarır olduk. Çünkü banka kartlarıyla küçük ödemeleri yapabiliyoruz, hesabımızı da kontrol edebiliriz. Nakit çekmek gerektiğinde iki adım ötede bir ATM bulabiliyoruz. Dolaysısıyla bu anlamda çok ciddi bir değişim oldu. Bugün geldiğimiz nokta itibariyle her 5 kartlı ödemeden bir tanesini banka kartı ile yapıldığını ki bu eskiden 0 noktasındaydı.
Banka kartıyla ödemelerin gelecekte de artacağını düşünüyoruz Özellikle gençlerin ayaklarını yorganlarına göre uzatabilmeleri için bank kartı kullanımı çok önemli. Popülerliği artan bir diğer kart çeşidi de ön ödemeli kartlar. Özellikle 18 yaşın altındaki gençlere verilen oyun kartlarına ilgi artıyor. Bu ödemeli kartlara önden para yükleniyor ve o kartın içerisindeki tutar kadar harcama yapılabiliyor. Bu da gelecek vadeden bir diğer ödeme enstrümanı.
'TROY İLE 7 MİLYON KARTA ULAŞACAĞIZ'
BKM tarafından geliştirilen kartlı ödeme sistemi ve markası TROY, 2 yılı geride bıraktı. Kaç milyon karta ulaştınız, hedefiniz ne?
TROY yaklaşık 2 yaşında. 2017'de tanıttık bu sene sonu itibariyle 7 milyon karta ulaşmayı hedefliyoruz. Şu sıralarda 5.5 milyona ulaşmış durumdayız. Hızlı bir büyüme gösteriyoruz sanıyorum iki aya onu da tamamlayacağız. Bizim buradaki hedefimiz aslında kart sayısından ziyade Türkiye'de finansal okuryazarlığın artması ve bankacılıktan uzak kesimin bankacılıkla tanışması, finansal kayıtlı sisteme katılmasıydı. Bu amacımızı gerçekleştirdik. Kartlandırdığımız, TROY sahibi yaptığımız kesimler daha önce kartı olmayanlar oldular ağırlıklı olarak ön ödemeli kartlarda TROY cüzdanlara girdi.
'2023 YILINDA NAKİTSİZ BİR ORTAM OLSUN İSTİYORUZ'
Nakitsiz toplum hedefinde ne aşamadayız?
Bizim oradaki amacımız nakdi azaltmak ve mümkün olduğu kadar gelirleri finansal sektör üzerinden giderleri de aynı şekilde kartlarla yaparak hepsini kayıtlı hale getirmek ve bu sayede vergi gelirlerinin artması fatura fiş kaçağının azalması. 2023 yılında tüm ödemelerin kartla yapıldığı nakitsiz bir ortam olsun istiyoruz.
Blockchain konusunda da çalışmalarınız var. Blockchain, Türkiye için nasıl bir fırsat sunuyor?
Blockchain yeni bir teknolojik devrim. Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) ile kurduğumuz Blockchain Türkiye Platformu çatısı altında az zamanda çok iş başardığımızı düşünüyorum. Blockchain teknolojisinin Türkiye için önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Henüz bu konuda herhangi bir şirket veya ülke öne geçmedi, bu nedenle bu teknoloji Türkiye için önemli. Eğer bu konudaki çabalarımızı doğru organize edersek Türkiye için blockchain önemli bir fırsat olarak kullanabilir.
