Uluslararası hukuk açısından birbiriyle eşit birden fazla bağımsız devletin, daha çok savunma ve ekonomik nitelikte amaçları gerçekleştirmek için uluslararası bir kurucu anlaşma (pakt) uyarınca bir araya gelmesini ifade eder. Ülkelerin bir araya gelişleri "akdi nitelikte" olduğu için bir konfederasyonu oluşturan ülkelerin ilkesel olarak istedikleri zaman bu birliktelikten ayrılma hakları vardır. Konfederasyon çatısı altında buluşan bu konfedere devletlerin her biri uluslararası alanda tanınan egemen devlet olma niteliklerini yani uluslararası hukuki kişiliklerini devam ettirirler. Bu yüzden konfederasyonun kendi başına ayrı bir devlet olarak kabul edilmesi mümkün gözükmemektedir. Bir araya gelen devletler ayrı bir merkezi yürütme gücü oluşturmakla birlikte, bu gücün yetkileri genellikle konfederasyonu oluşturan antlaşmada belirtilen çok az sayıdaki konuyla ilişkidir. Bununla birlikte konfedere devletlerin hem kendi aralarındaki hem de konfederasyonun yürütme gücüyle ilişkileri farklı örneklerde farklı şekillerde düzenlenmiştir. Bu ilişkilerin nispeten gevşek olduğu konfederasyonlar uluslararası bir örgüte benzerken, daha sert bir ilişki modeli bu topluluğu federal sistemlere yakınlaştırır. Ancak ne türden olursa olsun konfederasyonlarda yürütme gücü federal sistemlere nazaran her zaman daha zayıf düzeydedir. Konfederasyonlarda her bir konfedere devletin temsil edildiği tek kamaralı bir yasama organı niteliğini haiz bir organ da bulunur. Ancak konfederasyonlarda kararlar üyelerinin oy birliği ile alınır ve kararların yürürlüğe girebilmesi ancak konfedere devlet parlamentolarının onayı ile mümkündür. Bu açıdan konfederasyon, kendisini oluşturan ülkeleri sadece kolektif olarak hareket eden aktörler olarak birbirine bağlar ve konfederasyonların işleyişi temelde hükûmetler-arası şekilde devam eder. Diğer bir ifadeyle konfederasyonun sahip olduğu otorite onu oluşturan devletlerin vatandaşlarına doğrudan hak ve yükümlülükler doğurmaz.
Kendisine has bu özellikler konfederasyonları yapısal olarak zayıf hale getirir. Zira konfederasyonlarda üye devletler arasında uyumu sağlayacak zorlayıcı güçle donatılmış bir üst otorite bulunmamaktadır. Buna ek olarak kararların oybirliği ile alınması hızlı ve etkin bir sistemin ortaya çıkışını engellemektedir. Karşılaşılan bu zorluklar konfederasyonların uzun ömürlü birlikler olarak devam etmesini engelleyici niteliktedir. Dolayısıyla konfederasyonların akıbeti genellikle ya bunun dağılarak kendisini oluşturan devletlere geri dönülmesi ya da zaman içinde konfederasyondan federal sisteme geçiş yapılmasıdır. Bunlardan ilkinin bir örneği 1981 yılında Gambiya ve Senegal arasında kurulan ve 1989'da dağılan Senegambian Konfederasyonu'dur. Konfederasyondan federatif bir yapıya geçişin ise en bilinen örnekleri ABD ve İsviçre'dir.
YAZAR
İnanç Özekmekçi
