Vergi istisnasından kim ne kadar yararlanacak?
İşçi ve memur tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançları ocak ayından itibaren gelir vergisinden istisna tutulacak. İstisna tutulan kazançlardan damga vergisi de alınmayacak. Peki vergi istisnası çalışanların ücret ve maaşlarına nasıl yansıyacak? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, vergi istisnasının medeni durumuna göre çalışanlara nasıl yansıyacağını hesapladı
İşçi ve memurların ücretlerinin vergilendirilmesinde 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yeni bir dönem başlıyor. Vergi iadesi alabilmek için yıl boyunca fiş fatura toplayan işçi ve memurlar 2007 yılında bu yükten kurtulmuşlardı. Onun yerine 2008 yılında uygulamaya konulan asgari geçim indirimi (AGİ) de bu yılın sonunda tarihe karışacak.
Asgari geçim indirimi, işçi ve memur olmak üzere tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançlarından kesilen verginin kısmen veya tamamen iadesi anlamına geliyor. Evli, eşi çalışmayan, 3 çocuklu çalışanlara, kesilen verginin tamamı ocak – temmuz döneminde AGİ yoluyla iade ediliyordu. Ağustos ayından itibaren vergi dilimi yükselince, AGİ’ye rağmen onların eline geçen net ücret de azalıyordu.
Yeni yıldan itibaren medeni durumuna bakılmaksızın hiç kimsenin asgari ücrete kadar olan kazançlarından hiçbir şekilde gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacak. Gelir vergisi alınmayacağı için asgari geçim indirimi (AGİ) de sona erecek.
Diğer yandan, 2022 yılında ücret gelirlerine uygulanacak gelir vergisinin ilk dilimine tabi kazançlar yüzde 33 oranında artırılarak 24 bin liradan 32 bin liraya çıkartıldı. Yeni yılda ücret gelirlerine uygulanacak gelir vergisi oranları şöyle:
32.000 TL’ye kadar olan kazançlar %15
32.001 – 70.000 TL arasındaki kazançlar %20
70.001- 250.000 TL arasındaki kazançlar %27
250.001 – 880.000 TL arasındaki kazançlar %35
880.009 TL üzeri kazançlar %40
VERGİ İSTİSNASI NASIL HESAPLANACAK?
Vergi istisnasını düzenleyen 7349 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlandı. Kanunun 2. maddesi, vergi istisnasının nasıl uygulanacağını düzenliyor.
Kanunun dili karışık gibi görünmekle birlikte uygulama aslında herkesin anlayabileceği basitlikte olacak. Öncelikle kişinin tabi olduğu vergi dilimine göre ilgili aydaki kazancının gelir vergisi hesaplanacak. Hesaplanan vergiden, asgari ücret için ödenmesi gereken gelir vergisi ve damga vergisi mahsup edilecek. Kalan vergi tahsil edilecek.
YILLIK AVANTAJ 3608 TL İLE 1807 TL ARASINDA OLACAK
Asgari ücrete kadar olan kazançların vergi dışı bırakılmasının mevcut sisteme göre sağlayacağı avantaj bekâr işçilerde yıl boyunca aylık 300.69 TL olacak. Eşi çalışmayan 3 çocuklu işçide aylık avantaj ocak – mayıs aylarında 37.98 TL ile sınırlı olacak ama temmuz – aralık döneminde 250.65 TL’ye yükselecek.
Yeni sistemin çalışanlara sağlayacağı yıllık avantaj bekâr veya eşi çalışan çocuksuz işçide 3608.28 TL, evli – eşi çalışmayan işçide 3232.98 TL, eşi çalışmayan 1 çocukluda 2896.17 TL, eşi çalışmayan 2 çocukluda 2558.40 TL, eşi çalışmayan 3 çocukluda 1807.80 TL olacak.
Eşi çalışanlardan 1 çocuklular 3326.81 TL, 2 çocuklular 3008.76 TL, 3 çocuklular 2558.40 TL, 4 çocuklular 2258.16 TL, 5 çocuklular 1807.80 TL tutarında yıllık avantaj sağlayacak.
NET ÜCRETLE ÇALIŞANLAR VERGİ İSTİSNASINDAN YARARLANACAK MI?
Net ücretle çalışanların eline geçen ücret sabit kalırken, brüt ücretleri gelir vergisi dilimine göre değişiyor. Medeni durumuna göre asgari geçim indirimi (AGİ) tutarı ise bordroda ayrıca gösteriliyordu.
Bu yıl 4250 lira ve üzerinde net ücretle çalışanların eline geçen paranın, gelecek yıl hiç ücret zammı almasalar bile, aylık kazançlarının 5004 TL’ye kadar kısmının vergi dışı bırakılması nedeniyle medeni durumuna göre değişen tutarlarda artırılması gerekir. Gelir vergisi istisnasının net ücretle çalışanlara yansıtılmaması, rızası olmadan işçinin ücretinin düşürülmesi anlamına gelir.
Ancak, işçinin bu yılki net ücreti 4250 TL’nin altında ise ve ücretine yapılan zam yüzde 50.5’ten az olursa vergi istisnası çalışana değil işverene yarayacak. Aslında bu durum, brüt ücreti 5004 TL ile 3557 TL arasında olup, 2022 yılında brüt maaşı 5004 TL olarak belirlenen tüm çalışanlar için de geçerli. Örneğin brüt ücreti 4500 lira olan işçiye sadece yüzde 25 oranında zam yapılırsa, vergi istisnası ile sağlanan avantaj işçinin cebine girmeyip işverene gidecek.
VERGİ İSTİSNASI 2021’DE UYGULANSAYDI ASGARİ ÜCRETLİNİN NET ÜCRETİ NE OLACAKTI?
Eski sistemde sadece eşi çalışmayan 3 çocuklu asgari ücretlilerin tüm kazançlarına vergi istisnası uygulanıyordu. Ancak, yüzde 20’lik gelir vergisi dilimine girdiklerinde onlardan da vergi kesilmeye başlıyordu. Örneğin 2021 yılında eşi çalışmayan 3 çocuklu asgari ücretliler ocak-temmuz döneminde hiç vergi ödemediler ve bu yedi ay boyunca ellerine geçen net ücret 3013.72 TL oldu. Vergi dilimi yükselince ellerine geçen net ücret ağustosta 2997.37 TL’ye, ağustos – aralık döneminde de 2861.68 TL’ye düştü. Bekâr işçiler ise yıl boyunca 2825.90 TL net ücret elde ettiler.
2022 yılında başlayacak vergi istisnası 2021 yılında uygulanmış olsaydı bekâr işçi de eşi çalışmayan 3 çocuklu işçi de yıl boyunca aylık 3013.72 TL net ücret alacaklardı. Bu tutara ayrıca muaf tutulan damga vergisinden dolayı da her ay 27.15 TL eklenecekti. Böylece, asgari ücretlilerin eline geçen net ücret ocak ayında da aralık ayında da 3040.87 TL olacaktı.
Asgari ücretin üzerinde çalışanlar da medeni durumlarına göre değişen tutarlarda avantaj elde edecekti.
VERGİ İSTİSNASI OLMASAYDI 2022’DE NET ASGARİ ÜCRET NE OLACAKTI?
2022 yılında brüt asgari ücret 5004 TL, net asgari ücret ise 4253.40 TL olacak. Ancak, vergi istisnası olmasaydı ve mevcut sistem aynen devam etseydi net asgari ücret 3952.71 TL’de kalacaktı. Eşi çalışmayan 3 çocuklu asgari ücretlinin eline geçen net ücret ise ocak ayında 4215.42 TL, temmuz ayından itibaren de 4002.75 TL olacaktı.
BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALANLARIN DURUMU NE OLACAK?
Birden fazla işverenden ücret alanlarda vergi istisnası, sadece en yüksek olan ücrete uygulanacak. Diyelim bir işverenden aylık brüt 7 bin lira, ikinci işverenden 5200 lira ücret alan bir kişi sadece 7 bin lira aldığı ücret için vergi istisnasından yararlanacak. Diğer işverenden aldığı ücretinin tamamı vergiye tabi olacak.
