Saatli-saatsiz Arif'in Takvimi

"Wagon Lits, Orient Express (Şark Ekspresi) adı altında Parisİstanbul arası ilk demiryolu taşımacılığını gerçekleştiren Belçikalı şirketin adıydı. Aynı zamanda bu şirket Cumhuriyet'in ilanından sonra ilk büyük gençlik hareketinin yaşanmasına neden olmuştur. Olay, 22 Şubat 1933'te şirketin telefonda Türkçe konuşan memuru Naci Bey'e Belçikalı müdür Jannoni tarafından şirkette resmi dilin Fransızca olduğu belirtilerek 25 kuruş para ve 15 gün işten uzaklaştırma cezalarının verilmesiyle patlak verdi.

Ticari imtiyazlar döneminin geride kaldığı Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yılında meydana gelen bu olay gazetelerde geniş yer bulunca kamuoyunda da büyük bir tepki doğurdu. 25 Şubat'ta aralarında Peyami Sefa, Cahit Arf gibi isimlerin de olduğu Dar-ül Fünun ve Milli Türk Talebe Birliği öğrencileri toplanıp şirketin Beyoğlu'ndaki bürosu önünde protesto gösterisi yaptılar. Acentenin camlarını kırarak içeri giren öğrenciler büroyu tahrip etti.

Ellerinde Mustafa Kemal resmi ve Türk bayraklarıyla Wagon Lits şirketinin Karaköy bürosuna giden öğrenciler bu büroyu da tahrip ettiler. Daha sonra İstanbul Valiliği'nin önüne giderek bürolardan söktükleri Atatürk resimlerini Valiliğe bıraktılar ve gazete binalarının önünde bir süre daha gösteriye devam ettikten sonra dağıldılar. Belçikalı şirket, müdürünü görevden uzaklaştırırken Naci Bey de işe geri alındı."

TÜTÜN REJİSİ SAVAŞLARI

Takvimin 25 Şubat 1933 sayfasının arkasındaki "tarihte bugün" kabilinden hazırlanmış metin böyle. Ben bilmiyordum. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk gençlik eylemi buymuş. Halkevlerinin hazırladığı takvimle öğrendim. Müthiş bir çalışmanın, son derece ilginç ve yararlı bir ürünü. Hararetle tavsiye ederim.

Mesela Tütün Rejisi'ni anlatılıyor 1 Mart tarihli sayfasının arkasında. Öğrendim ki Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde yabancılara tanınan ayrıcalıklar sayesinde Tütün Rejisi adlı uluslararası bir banka kurulmuş ve tütün üretimi 30 yıllığına bu bankanın kontrolüne bırakılmış. Üreticiye zulüm eden Reji, bu zulüm karşısında sigara kaçakçılığına başlayan halka savaş açmış. Banka, eski suçlulardan 7000 kişilik bir ordu kurmuş. Yaklaşık 20 bin kişi bu çatışmalarda ölmüş. 1 Mart 1925 Tütün Rejisi ile yapılan sözleşme iptal edilmiş. Nasıl? Acayip bence. Takvimi Halkevleri şubelerinden edinebiliyormuşsunuz.

ÖDÜLÜMÜZÜ ALDIK

Halkevleri'nin takviminden haberdar olmamın nedeni, televizyon programımız Kıyıdan'a verilen ödül. Geçtiğimiz cumartesi günü Ankara'da düzenlenen bir ödül töreniyle "halkın sesi" olanlara ödüller verildi. Televizyon programı dalında da sağ olsunlar bizi seçmişler. Ödülün üzerinde yazanlar çok hoşumuza gitti:

"Haklarından yoksun bırakılmış halkın sesi olduğunuz için saygılarımızla..."

Prodüktörümüz Songül, kameramanlarımız Tıkır, Zafer, Önder, montajcımız Uğur ve yardımcım Melisa adına teşekkür ettim törende, yine ediyorum.

HANGİ SEMTİN TEHLİKESİ?

Pazar gününe de Kıyıdan programı için Halkevcilerle konuştuk. Okmeydanı şubesine gittik bir akşam. Şoförümüzün, "Abla buralarda fazla dolaşmayın" dediği semtte yoksulların gündemine baktık. Eğlenceli bir program oldu. Umarım seversiniz. Umarım her zaman halkın sesi oluruz. Umarız, bu "tehlikeli semtlerde" dolaşmanın o semtlerden değil, o semtlerin sesi olduğumuz için başka semtlerden gelecek tehlikelerine kurban gitmeyiz!