THY Boeing 737 MAX'lerle ne zaman uçacak?
Yaklaşık 20 ay yerde yattıktan sonra detaylı araştırma ve incelemeden sonra yeniden sertifikalandırılan Boeing 737 MAX, ABD’de ilk ticari uçuşunu Aralık’ın son haftası yaptı. American Airlines, 29 Aralık Salı günü 718 uçuş numarasıyla Miami Uluslararası Havaalanı’ndan New York LaGuardia’ya uçtu. Boeing 737 MAX ile bu hatta yaklaşık bir hafta sefer yapıldıktan sonra farklı noktalara uçuş sayıları kademeli olarak artırılacak.
Şu ana kadar 800’den fazla 737 MAX üretildi ve bunların da yaklaşık 400 adedi havayollarına teslim edildi. Geriye kalanı ise Boeing’in fabrikasında yatıyor. Boeing yetkilileri 2019’daki Seattle seyahatimde aylık uçak üretim sayısını yer sorunu sebebiyle azaltacaklarını söylemişlerdi. 737 MAX sorununun çözümü uzun sürünce ve uçak park yeri de olmayınca üretim tamamen durdurulmuştu.
Şu anda ise ABD ve Güney Amerika’da havayolları filolarındaki 737 MAX’leri uçuş için hazırlarken, bir yandan da yolcuların yeniden güveninin kazanılması için anketler yapılıyor.
American Airlines, 737 MAX’i sefere koyduğu hatlarda yolcuları rezervasyon esnasında uçak tipinden haberdar edecek. Uçmak istemeyen yolculara rezervasyon değişimi sağlayacak. Benzer adımı ABD’deki diğer havayollarının atacağını düşünüyorum. Zira tazminatlar, tüketici hakları sebebiyle şirketler problem yaşamamak için her türlü bilgilendirmeyi yapacaktır. Anladığım kadarıyla uçağın yeniden güven kazanması için havayolları çeşitli programlarla yolculara rehberlik edecek.
Boeing 737 MAX konusu henüz Avrupa ve Türkiye’nin gündemine girmedi, ama eli kulağındadır. Türk Hava Yolları'nın toplam 75 adet 737 MAX siparişi var. Bunların 12 tanesi Türk tesciline geçmişti ve şu an İstanbul Havalimanı’nda yatıyor. 13 adedi ise Boeing’in merkezi Seattle’de dar gövdeli uçakları ürettiği Renton’daki fabrikasında bekliyor. Türkiye’de ilk Boeing 737 MAX kullanıcısı olan Corendon Airlines’ın filosundaki tek uçakta Antalya’da yatıyor.
Avrupa ve dolayısıyla Türkiye’de henüz 737 MAX’lerin uçuşları için otoritelerin prosedürleri bitmiş değil. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) MAX’ler için “güvenlidir” onayı verip ilk uçuşların önünü açtı. Güney Amerika ve ABD’de uçuşlar başladı.
Kanada ve Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) ise kendi mevzuatları çerçevesinde onay sürecini FAA’den bağımsız olarak yapacak. O süre henüz tamamlanmış değil. EASA Direktörü, 21 Aralık’ta yaptığı, “737 MAX’lerin her şeyi incelendi. Güvenlidir. Ancak FAA’den bağımsız olarak onaylarımızı vereceğiz.” Açıklamasından sonra Avrupa ve Türkiye beklemeye koyulmuştu. Gelişmeye göre Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) de Türkiye’de 737 MAX uçuşları için karar verecek. Avrupa ve Kanada büyük ihtimalle bir iki hafta için de onayını açıklayacak.
THY Genel Müdürü Bilal Ekşi’ye bu konuyu sorduğumda aynı hususlara dikkat çekti. Ayrıca Boeing ile 737 MAX müzakerelerinin de devam ettiğini söyledi. Sipariş edilen uçak sayısının azaltılması, teslim tarihlerinin ertelenmesi, yerde yatan uçakların teknik ve maddi hususlarını için müzakereler söz konusu.
Gördüğüm kadarıyla şu sıralar birçok havayolu Boeing ile başlattığı 737 MAX müzakerelerinde ilginç bir ikilem yaşıyor. Bir yandan uçuşların başlamasıyla 737 MAX için yeniden siparişler veriliyor, ama diğer taraftan Kovid-19 salgını sebebiyle havacılık eski günlerini arıyor. Mevcut uçaklar bile kullanılamıyor.
ABD’de United Airlines, 11 Şubat’tan itibaren MAX ile yeniden uçmayı planlarken, 737 MAX’lerin en büyük operatörü Southwest de bu yılın ikinci çeyreğinden önce uçuşlara başlayacağını duyurdu.
Filosunda 737 MAX olan havayolları yeniden uçuş hazırlıkları çerçevesinde bu modelleri önce bakım, kontrol ve iç denetimle uçuşa hazır hale getirilecek. Uçaklar yeni uçuş kontrol yazılımlarıyla donatılacak. Pilotlara eğitim verilecek. Yolculu ticari uçuşlardan önce her uçak test uçuşuna tabi tutulacak.
