Kaddafi'nin Fiat'ından dünyanın Tofaş'ına

Şu aralar Digiturk’te Fiat’ın efsane patronu Gianni Agnelli’nin hızlı hayatını anlatan çok başarılı bir belgesel dönüyor, imkânınız varsa seyredin. Çünkü belgesel sadece 70’lerden itibaren Türkiye için de önemli markalardan biri olan Fiat’ın 1899 yılında başlayan hikâyesini değil, aynı zamanda 20. yüzyıla damgasını vuran pek çok siyasi ve toplumsal olayı da hatırlatıyor. 30 yıla sığan iki dünya savaşı, ardından savaşın iki mağlubundan biri olan İtalya’da, tıpkı Almanya’daki gibi bir “ekonomik mucize”nin gerçekleşmesi, Fransa’dan tüm Avrupa’ya yayılan 68 olayları, petrol krizi, soğuk savaş, İtalya’da komünistlerin ve sendikaların güçlenmesi gibi bugün yaşı 30’lar civarında olanların çoğunun bilmediği konulara değiniyor belgesel.

Ama aynı zamanda bir karizmatik kişinin bir ülkenin kaderini nasıl değiştirebileceğini de anlatıyor. 70’lerin ortasında büyük krize giren Fiat, ya 60 bin kişiyi işten çıkaracak ve yoluna öyle devam edecek ya da fabrikaya kilit vuracak hale gelir. Torino’da grevler ve huzursuzluk bir türlü bitmez. Ülkede tıpkı o yıllarda Türkiye’de de olduğu gibi sokaklarda siyasi cinayetler işlenmekte ve işler futbol dışında pek de yolunda gitmemektedir. Fabrikada patronları Agnelli’ye direnen işçiler, yine Agnelli’nin sahibi olduğu Torino’nun efsane futbol takımı Juventus’un maçlarına gittiklerinde ise patronlarına sevgi gösterilerinde bulunmaktadırlar.

Fiat’ın sadece Torino değil, artık İtalya demek olduğunu da düşünen Gianni Agnelli çareyi 60 bin işçiyi çıkarmak yerine fabrikasının bir kısmını Libya’ya satmakta bulur ve kurtulur.

O yıllarda Avrupa’nın büyük “öcü”sü Sovyetler Birliği’dir, Müslümanların “öcü” ilan edilmesine henüz sıra gelmemiştir.

Bu satış her ne kadar yadırgansa da Torino’nun sosyal barışını ve İtalyan komünistlerinin daha da güçlenmesini önlediği için başarılı bir operasyon olarak görülür. Nitekim sonraki yıllarda hisseler de Libya’dan geri alınır ve konu kapanır. Belgesel, her ne kadar Agnelli’nin ölümüyle bitiyor ve bu kısmı anlatmıyorsa da Fiat’ın ikinci büyük krizinden kurtulmasında ise başrolde Tofaş vardır: Kuruluşundan bu yana asıl büyük hedefi ABD olan Fiat’ın 90’ların sonundaki krizinden çıkmayı başarmasının müsebbibi, 2000 yılının kasım ayında Bursa’da üretimine başlanan ve bugün ABD’de satılan Fiat Doblo’dur ve bu sadece İtalyanların değil daha çok Türkiye’nin bir projesidir.

Agnelli belgeselini seyredin. Bir kişinin bir ülkenin kaderini nasıl değiştirdiğine tanık olacaksınız.