Gönül Hoca, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi'ne 35 bin 966 cilt kitap bağışladı

Harvard Üniversitesi’nde uzun seneler Türk Edebiyatı hocalığı yapan Prof. Gönül Tekin’den geçtiğimiz haftalarda bahsetmiştim.

Gönül Hoca’yı “Bahsetmiştim” diye hatırlatmama aslında hiç gerek yok; zira TV seyircileri Hoca’yı yakından tanırlar. Bundan seneler önce sadece iki defa çıktığı Tarihin Arka Odası programında Ortadoğu mitolojisi ile bu mitolojinin kültürümüze ve edebiyatımıza etkileri konularında anlattıkları ile anlatmasına mâni olduğum “huruf-ı mukattaa” bahsi, üzerinden bu kadar uzun zaman geçmesine rağmen hâlâ hatırlardadır.

Prof. Gönül Tekin ile Türkoloji ve linguistik sâhasında dünyanın önde gelen âlimlerinden olan eşi rahmetli Prof. Şinasi Tekin, Harvard Üniversitesi’nin Türkoloji alanında daha da yoğunlaşması maksadıyla üniversite ile bağlantılı “Ottoman Studies Foundation”ı, yani “Osmanlı Araştırmaları Vakfı”nı kurmuşlardı. Vakıf, iki temel alanda faaliyet gösteriyordu: 1971’den itibaren “Journal of Turkic Studies” başlığı altında Türkoloji’nin birinci derecedeki kaynaklarını yayınlamaya başlamışlardı; kitaplar Harvard’ın “Department of Near Eastern Languages and Civilizations”, yani “Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü”nün yayını olarak çıkıyordu ve Cunda Adası’ndaki evlerini de vakfın bünyesindeki “Harvard Üniversitesi Osmanlıca Yaz Okulu”nun kullanımına tahsis etmişlerdi.

49 senedir devam eden yayınlar arasında Evliya Çelebi’nin orijinal tıpkıbasımı, Türkçe’nin ilk sözlüğü olan Divân-ı Lügatü’t-Türk, ilk dönem “satır arası” Kur’an tercümeleri, Sultan Abdülhamid’in hazırlattığı Türkiye albümleri ve Türkçe konusunda Şark dillerinde kaleme alınmış daha bir hayli eser vardı.

1997’den buyana faaliyette bulunan Osmanlıca Yaz Okulu pandemi yüzünden bu sene açılamadı ama Gönül Hoca, kaynak eser yayınına hâlâ devam ediyor…

Dünyanın önde gelen üniversiteleri ile kütüphanelerinin abone olduğu yayınların bir kısmı Boston’da, bir kısmı da İstanbul’da muhafaza ediliyordu. Gönül Hanım Harvard’dan emekli olup Türkiye’ye dönerken Boston’daki binlerce cildi de yanında getirdi ve seneliğine onbinlerce lira kira verdiği iki depoya koydu. Yayınlar devam ettikçe depodaki kitapların adedi de arttı ve zamanla başa çıkılamayacak hâle geldi…

Gönül Hoca, geçtiğimiz senelerde bu yayınların tamamını devlete hediye etmek için bazı resmî makamlarla temalarda bulundu ve evlere şenlik bir cevapla karşılaştı: “Nakliye parasını siz ödeyecek olursanız, alıp almama işini düşünürüz” dediler!

Derken, kitapların işe yarar yerlere gidebilmesi için bazı hayırsever işadamları da çaba gösterdiler ama teşebbüslerin hiçbiri netice vermedi!

Harvard Üniversitesi’nin yayınladığı ve Türk Dili ile Türk Tarihi bahislerinde birinci derece kaynak teşkil eden yayınların âkıbeti, geçtiğimiz günlerde mükemmel şekilde çözüldü: Prof. Gönül Tekin, kitapların tamamını Ankara’daki Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi’ne bağışladı!

Bundan yedi ay önce törenle ve çok önemli iki ayrı sergi ile hizmete açılan ama açılışının hemen ardından gelen pandemi derdi yüzünden tanıtımı lâyık olduğu şekilde yapılamayan Millet Kütüphanesi’nin mimarî bakımdan harikulâde bir sanat eseri, sistem ve teknoloji açısından da Türkiye’nin en modern kütüphanesi olduğunu ve yayın adedi hususunda yakın bir gelecekte memleketin en zengin kütüphanesi olacağını söylemekte iktifa edeceğim.

Gönül Hoca’nın İstanbul’da senelerdir depolarda muhafazaya çalıştığı kitaplar kamyonlarla Ankara’daki Millet Kütüphanesi’ne götürüldü, tasnifleri birkaç hafta içerisinde tamamlandı ve Hoca’nın bağışladığı cildlerin sayısının 35 bin 966 olduğu anlaşıldı!

Prof. Tekin’i depolardaki kültür hazinesini Millet Kütüphanesi’ne bağışlamaya Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Sefer Turan’ın ikna ettiğinin ve 36 bin civarındaki kitabın bu kadar kısa müddette tasnif edilmesinin de Kütüphane Daire Başkanı Ayhan Tuğlu ve ekibinin çabaları ile mümkün olabildiğinin bilinmesi gerekir…

Önümüzdeki günlerde daha önemli bir faaliyet yapılacak, birkaç takım kitap Millet Kütüphanesi’nin demirbaşına kaydedilecek; mükerrer, yani fazla nüshalar da bünyelerinde Türkoloji bölümü olan ama bu yayınları edinmeye imkân bulamayan üniversitelere gönderilecek, sonra da eserler dijital olarak internete konacak…

Sadece ismi “akademik” olan ama bilimsellikle hiçbir alâkaları bulunmayan bazı çevrelerde son günlerde tuhaf ve yakışıksız söylentilerin çıkması sebebi ile ve hiç arzu etmememe rağmen, bir hususa daha temas etmem gerekiyor:

“Harvard Üniversitesi Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü” yayını olan bu kitapların her bir cildi üniversitelere, kütüphanelere ve kurumlara 250 dolardan satılıyor; satıştan elde edilen gelir ile bir sonraki kitabın masrafları karşılanıyordu… Dolayısı ile Gönül Hoca’nın Millet Kütüphanesi’ne hediye ettiği 35 bin 966 adet kitap, beheri 250 dolardan 8 milyon 991 bin 500 dolar kıymetinde idi!

Hoca’nın yayınladığı kitapların fiyatını bilen bazı çevreler işte bu yüzden, “Gönül Hanım bunları Cumhurbaşkanlığı’na kimbilir kaça sattı?” merakına ve hayâlî hesaplamalara dalmışlar…

Ben, onbinlerce kitabı bağışlamasına rağmen böyle dedikodular çıkmasına hem şaşıran hem de üzülen Gönül Hanım’a günlerdir “Sakın bozma hocam, şânın yürüsün. Senin ilminin yanında gerçi hiçbirşey değil ama Ankara’dan iki-üç milyon dolar civarında bir şey aldığını söyle de herifler çatır çatır çatlasınlar!” diyorum…