Mehmed Akif yılına ufak bir katkı: Peygamber torununun ABD Başkanı'nın oğluna yazdığı Mehmed Akif mektubu
Bu sene İstiklâl Marşı’nın Büyük Millet Meclisi’nde kabulünün 100. yıldönümü olduğu için “Mehmed Akif ve İstiklâl Marşı Yılı” ilân edildi; aylardan buyana Akif hakkında dünya kadar yayın yapıldı ve yapılıyor...
Şimdi burada Mehmed Akif bahsine küçük bir katkı yapacağım...
Sözünü edeceğim hadise üç kişi arasında cereyan ediyor: Mehmed Akif, Hazreti Muhammed’in soyundan gelen musiki tarihimizin en büyük udîlerinden kabul edilen ve viyolonsel icracısı da olan Şerif Muhiddin Targan ile Birleşik Amerika’nın 1901 ile 1909 arasında 26. başkanı olan Theodore Roosevelt’in oğlu Archibald Roosevelt arasında...
Son Mekke Şerîfi Ali Haydar Paşa’nın oğlu olan Şerif Muhiddin, Mehmed Akif’in en yakınlarından idi ve gerek mensup olduğu aile, gerek sanatı ve gerekse de ahlâkının mükemmelliği Akif’i kendine hayran bırakmıştı.
Arap Yarımadası’nın Birinci Dünya Savaşı ile elimizden çıkması üzerine Şerif’in ailesi için büyük dertlere uğradı. Maddî vaziyetleri bozuldu, babası Ali Haydar Paşa Türkiye’den ayrılmak zorunda kaldı ve Şerif Muhiddin de 1924’te New York’a gidip hayatını orada kazanmaya karar verdi.
Sanatkârın yeni dünyadaki en yakın dostu, eski Amerikan Başkanı Theodore Roosevelt’in oğlu Archibald Roosevelt idi. Şerif Muhiddin’e sanatı için her desteği verdi, Amerika’nın en önemli müzisyenleri ile tanıştırdı, aralarındaki dostluk Şerif’in sekiz sene sonra Amerika’dan ayrılmasının ardından devam etti, Şerif’in 1967’deki vefatına kadar devamlı mektuplaştılar ve Archibald Roosevelt de 1979’da vefat etti.
Şerif Muhiddin’in Mehmed Akif ile münasebeti de Amerika’da bulunduğu senelerde mektuplaşmalarla devam etmişti. Akif’e yazdığı mektuplarda Amerika’daki hayatını ve Archibald Roosevelt’ten gördüğü yardımları uzun uzun anlatıyordu...
Daha sonra gönüllü bir sürgün olarak Mısır’a gidip orada yerleşen Mehmed Akif, meşhur Safahat’ının 1933’te Kahire’de yayınladığı ve Gölgeler ismini verdiği son cildini “Şark’ın dâhî-i san’atı Şerif Muhiddin Beyefendi’ye hatıra-ı tâzîm”, yani “Şark’ın san’at dâhîsi Şerif Muhidin Beyefendi’ye saygı hatırası” sözleri ile Şerif’e, eserindeki “Sanatkâr” başlıklı şiiri de Archibald Roosevelt’e ithaf edecek; “Yanık bağrında yıllardır kanar mızrabının yâdı / Gel ey bîçare Şark’ın Şark’a küsmüş gitmiş evlâdı” mısraları ile başlayan “Şark’ın yegâne dâhî-i san’atına” isimli şiirini de yine Şerif Muhiddin için yazacaktı...
ŞERİF’İN ROOSEVELT’E MEKTUBU...
Burada, 1950’de Türk Müziği’nin büyük icracısı Safiye Ayla evlenen Şerif Muhiddin’in şimdi bende bulunan evrakı arasında yeralan ve sanatkârın Archibald Roosevelt’e 1950’lerde yazdığı bir mektubun tercümesini veriyorum...
Roosevelt’e Mehmed Akif’in Safahat’ının damadı Ömer Rıza Doğrul tarafından 1950 sonrasında yayınlanmış baskılarından birini gönderen Şerif Muhiddin, arkadaşına Akif’in “Sanatkâr” isimli şiirden bahsediyor ve şiirin ona ithaf edildiğini yazıyor:
Şerif’in İngilizce yazdığı mektubun Türkçesi şöyle:
“Sevgili Archie,
Nazik mektubun, geçen senenin en iyi hediyesi oldu. İyimser zamanlarımda, bir gün sana önceden haber vermeden New York’ta kapını çalmayı hayal ediyordum. Şimdilerde dünyanın bu bölgesinde seyahat konusunda bir hayli sınırlamalar mevcut, yurt dışına çıkabilmek Çin Seddi’ne tırmanmaktan daha zor.
Sana posta ile büyük Türk şairi Mehmed Akif Bey’in yayınlanmış bütün eserlerinin yeraldığı bir kitabını gönderdim. Kitapta bazı Amerikan gazetelerinin ve bazı meşhur sanatkârların yaptıkları yorumlara dayanarak benim artistik faaliyetlerim hakkında yazılmış “Sanatkâr” isimli bir şiir vardır.
İstanbul Üniversitesi’nde öğrenci olduğum senelerde Mehmed Akif Bey hocalarımdan idi. Mezuniyetimden sonra dost oldu. Büyük bir musiki âşığı idi. Amerika’da bulunduğun sıralarda düzenli olarak haberleştik. Özellikle de Roosevelt Hastahanesi’ndeki ameliyatım sırasında doktorlarla beraber bulunduğunu ona yazdığım zaman bundan çok etkilendi. Mektuplarından birinde “Maalesef zengin bir kişi olmadığı için arzuları dahilinde bir şey yazamayacağını fakat sana ithaf ettiği bu şiiri kabul ettiğin takdirde memnuniyet duyacağını” söylüyordu. Belki Archie Jr. veya Türkçe’de uzman olan bir başka kişi şiirden bazı kısımları sana tercüme edebilir.
Bu mektuplar, içerisinde eski kâğıtların bulunduğu ve oradan ayrıldığım sırada sana bıraktığım çantada idi. Hâlâ sende olup olmadıklarını veya Long Island yangınında kaybolup kaybolmadıklarını merak ediyorum.
Mehmed Akif Bey Arap, Fars ve Türk Edebiyatı’nın büyük üstadı, Fransız Edebiyatı’nın uzmanı ve hepsinin ötesinde harikulâde bir karakter sahibi idi. Bir şiiri Mustafa Kemal’in zamanında Millî Meclis tarafından diğer 62 eser arasında millî marş seçilmişti.
Bu bölümde onun bütün eserleri bulunmaktadır. Son kısım ölümünden sonra tanınmış bir yazar olan damadı tarafından yayınlanmıştır ve kitabın önsözünde şairin hayatı hakkında şâyân-ı dikkat bir makalesi vardır.
Archie, gördüğün gibi biz sadece bu dünyada arkadaş değiliz, büyük bir şairin kitabında da arkadaş olarak kalacağız.
Eşimin ve benim sana ve Grace’e en samimi hislerimiz ile.
Daima senin,
Muhiddin”
İşte, Mehmed Akif Yılı’na benden ufak bir katkı...
