Enkaz altındaki mal varlıkları, ölenlerin banka hesapları ve kripto paralar…
Bugün tam 3 hafta oldu.
21 gündür katmanlı etkileri artarak devam eden bir büyük kabusun içindeyiz.
Tespit edilen kayıp sayısı 45 bine dayandı.
Bu acı tablo beraberinde birçok soruyu da getiriyor.
Elbette en önemlisi ve acısı can kaybı ama mal kaybı da dev boyutlarda.
Yıkılan binaların altında canlarla birlikte o canların hayatları boyunca biriktirdikleri değerli eşyalar ve kazançlarının da önemli bir bölümü kaldı.
Altınlar, kasalar, paralar ve bankadaki-sanal ortamdaki varlıklar…
Bunlara ne olacak?
Bu konuda yazılıp çizilenler var ancak sorular çok. Mail kutum bu yönde mektuplarla dolup taşıyor.
İletişim Başkanlığı'na sordum
Vefat etmiş yakınların değerli eşyaları bulundu mu?
Bulunanlara nasıl ulaşılacak?
Bankadaki hesaplarla ilgili prosedür ne?
Kim hak iddia edebilecek?
Kripto paralarla ilgili yakınları hak talebinde bulunabilecek mi?
Bu soruları Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na sordum.
Aldığım bilgiler şöyle:
Enkaz altında bulunan değerli eşyalar üzerlerine adres yazılarak tutanak altına alınıyor. Bunlar daha sonra emniyetin depolarına kaldırılıyor.
Bu varlıkları almak için başvuruda bulunmak ve hak sahibi olduklarını detaylı tasvir ile ispat etmek gerekiyor. (Cüzdanın içine ya da kasada şu kadar para vardı, şu vardı vs)
Başvuru sahiplerinin bilgileri bulunanlarla örtüşürse emniyetten kayıpları teslim alabiliyorlar.
Bulunan değerli eşyalar hangi emniyet binalarında?
Peki nereye gitmek, hangi emniyet binasında aramak gerek?
Bunu da sordum…
Şayet söz konusu ildeki emniyet zarar görmüş ise o durumda bulunan değerli eşyalar güvenli polis koruması altındaki binalarda muhafaza ediliyor. Nerede bulunmuş ise o ilde kalıyor, Ankara’ya ya da yakın başka bir yere transfer edilmiyor.
Peki, kimse talepte bulunmazsa?
Kimse sormazsa Hazineye devretmek için ne kadar beklenecek?
O durumda değerli eşyalar yediemin olarak kalıyor ve bir süre sonra hazineye devrediliyormuş.
Ne kadar bir süre?
Bu henüz belli değil. Zira bir süre belirlenebilmesi için belli bir tarihin başlangıç olarak alınması gerekiyor. Şu an süre belirsiz deniyor çünkü hala süreç devam ediyor, yeni yeni getirilen eşyalar var. Enkazlardan çıkanlar bittikten sonra karar verilecekmiş.
Bankadaki hesaplar…
Gelelim banka hesaplarına…
Vefat eden kişinin bankadaki mal varlıkları ile ilgili 1. Derece yakınları öncelikli hak talebinde bulunabiliyor. Şayet 1. Derece yakını da kalmadıysa 2. Derece yakınlardan başlayıp daireyi genişleterek talep için başvurmak mümkün.
Dijital paranın bulunduğu borsa yurtdışında ise ne olacak?
Peki ya kripto paralar?
Vefat eden kişinin mal varlığında hak sahibi olanlar MASAK aracılığıyla kripto borsalarından paralarını alabilirler.
Ancak İndependent Türkçe’de önceki gün bu konuda Adem Demir imzalı önemli bir yazı yayınlandı. O yazıda dikkat çekilen bir nokta var:
Şayet vefat eden dijital para sahibi "coin"lerini tuttuğu yer bilgisini ve şifresini kimseyle paylaşmamışsa yakınların bu mal varlıklarını tespit etmesi ve onlara ulaşması mümkün değil.
Ancak ölen kişi dijital cüzdan kullanmak yerine coin’lerini dijital paraların alınıp satıldığı bir borsa hesabında tutuyorsa yakınları o zaman yukarıda yazdığım gibi MASAK üzerinden paraya erişim sağlayabiliyor.
Adem Demir’in yazısında dikkat çektiği diğer bir nokta da dijital paralar konusunda henüz bir yasal düzenleme yapılmadığı ve bu nedenle mevzuatta boşluk bulunduğu. Şayet vefat eden kişi coin’leri Türk hukukuna tabi yerli bir dijital para borsasındaki hesabında tuttuysa burada müracaatta bulunulabilir.
Ancak dijital paranın bulunduğu borsa yurt dışında ise o durumda o ülkenin mevzuatına göre işlem yapılması gerekiyor.
Peki, bunu nasıl öğrenebiliriz?
Veraset ilamıyla. Mirasçılar bu yolla ölen kişinin dijital mal varlığını sorgulatabilir. Eğer tespit edilen bir varlık varsa varisler miras payları oranında talepte bulunabilirler.
Can kayıpları, yok olan binalar, yeniden kurulacak şehirlerin nasıl ve ne hızla yapılması gerektiği gibi konular üzerinde haklı olarak çok duruluyor.
Ancak gördüğüm kadarıyla önümüzdeki süreçte para ve değerli mal varlıklarının tespiti, iadesi ve hak talepleri en az tartışılan diğer konular kadar önemli olacak.
Çok şeffaf ve sistematik yürütülmesi gereken bir mesele bu. İstismara ve karmaşaya çok açık.
Devletin bu konuda çıkabilecek sorunlarla ilgili iyi çalışılmış bir çerçeveye ihtiyacı var.
Henüz böyle bir çerçeve olduğu kanaatinde değilim…
