Diyabetinizi daha iyi nasıl yönetirsiniz?

Diyabet, yaşam boyu süren bir hastalık ve ülkemizde 8 milyon insanın çok önemli sağlık sorunu. Diyabetiniz varsa sizin için her yeni gün, çözmeniz gereken birçok problemle başlar. Her gün kullanacağınız ilaç dozlarını ayarlamanız, gün içinde ne yiyip içeceğinizi planlamanız, şeker düşerse veya yükselirse ne yapacağınızı bilmeniz gerekir.

Diyabet iyi yönetildiği zaman yaşam kalitesi ve süresini olumsuz etkilemez, organ hasarları gelişmez. Diyabetin iyi yönetimi ve kontrolü ancak doğru kan şekeri ölçümüyle mümkün.

KAN ŞEKERİ ÖLÇÜMÜ NEDEN ÖNEMLİ?

Diyabetli bir hasta ister şeker düşürücü haplar, isterse insülin kullansın ilaç dozlarının ayarı ancak gün içindeki kan şekeri değerlerine göre yapılır. Kan şekeri düzeyi yüksekse ilaç artırılır ya da başka ilaca geçirilir, düşükse ilaç dozu düşürülür veya ilaç kaldırılır.

Diyabet iyi kontrol edilmediğinde, zaman içinde kalpte, böbrekte, gözlerde, sinirlerde bozukluklara yol açar, yaşam kalitesinin bozulmasına neden olur.

Yapılan bilimsel çalışmalar, düzenli kan şekeri ölçen hastalarda diyabet ilaç kullanımının üçte bir, organ hasarlarının ise % 50-60 oranında azaldığını gösteriyor.

Örneğin, doğru şeker ölçümü ve iyi bir tedaviyle diyabete bağlı böbrek yetersizliğini tamamen önlemek veya 15 yıl sonra ortaya çıkacak bir böbrek hastalığını 15 yıl daha geriye atmak mümkün.

Yapılan çalışmalar, suni böbrek makinesine bağlı bir diyabetli hastaya devletin ödediği bir yıllık masrafın, diyabetli hastanın 10-15 yıllık kan şekeri ölçüm maliyetinden fazla olduğunu gösteriyor.

Bu nedenle birçok gelişmiş ülke, diyabetlileri düzenli kan şekeri ölçümü için teşvik ediyor, kan şeker ölçüm çubuklarını ücretsiz veriyor.

DİYABETİN İYİ KONTROLÜ İÇİN NE YAPMALI?

Bunun için iki yöntem var. Birincisi, düzenli kan şeker ölçümü, ikincisi HbA1C ismini verdiğimiz son üç aylık kan şekeri ortalamasını gösteren bir testle izlemek.

Kan şekeri ölçümü eskiden çok zor ve uzun bir işlemdi. Günümüzde küçük bir cihazla parmaktan alınan bir damla kanla 5 saniyede ölçmek mümkün. Burada önemli nokta, ölçüm zamanlarının iyi seçilmesi ve ölçümlerin güvenilir olması.

Çoğu diyabetli her sabah uyanınca kan şekerini ölçer. Bu önemli ama tedavi planlaması için yeterli değil. Sabah kadar öğle ve akşam yemek öncesi ve sonrası kan şekerlerini bilmek de önemli.

Örneğin her sabah kan şekerini ölçen bir hasta bu 7 ölçümün yerine hafta içinde dönüşümlü olarak sabah, öğle, akşam açlık ve tokluk 6 kez, bir defa da gece olmak üzere yine toplam 7 ölçümle daha güvenilir bir kontrolü sağlayabilir. En iyisi her gün 4-5 ölçüm. Ölçüm sayısı ne kadar artarsa diyabetin kontrolü o kadar kolay olur.

Kan şekeri ölçümünde ikinci önemli konu da ölçüm sonuçlarının güvenilir olması.

DOĞRU KAN ŞEKERİ ÖLÇÜMÜNDE NEYE DİKKAT ETMELİ?

Ülkemizde uzun yıllardır kan şekeri ölçüm aleti ve çubukları geri ödeme kapsamı dışındaydı. Türkiye Diyabet Vakfı ve hasta kuruluşlarının yoğun çalışmalarıyla ülkemizde de diyabetli hastalar bu haktan yararlanmaya başladı.

Ancak süreç içinde birçok gelişme oldu. Sosyal Güvenlik Kurumu, tasarruf gerekçesiyle kan şekeri ölçüm test çubuklarına ödenen geri ödemeyi % 40 civarında düşürdü.

Bu geri ödemesinin düşürülmesi nedeniyle de piyasaya birçok ucuz ve kalitesiz Uzakdoğu ürünleri çıktı.

Son zamanlarda özellikle bu Uzakdoğu kökenli cihazlarda, diyabetli hastalarda kan şekeri ölçümünde çok büyük hatalar ortaya çıktı.

Şeker ölçüm aletlerinin doğru ve güvenilir olması çok önemli. Yanlış ölçümler, özellikle hamile ve çocuk diyabetliler başta olmak üzere tüm diyabetlilerin yaşamını, tedavi planını, ilaç ya da insülin dozunu etkiler.

Bu konuyla ilgili bir diyabetlinin hikâyesi beni çok etkiledi. Diyabetli hastanın kullandığı kan şekeri ölçüm aleti, hatalı olarak hep düşük ölçüyor. Doktoru bu sonuçlara göre insülinlerini azaltınca da kan şekeri aşırı şekilde yükseliyor ve “ketoasidoz koması” nedeniyle hastaneye kaldırılıyor. Bu nedenle doğru kan şeker ölçümü çok önemli.

KAN ŞEKERİ ÖLÇÜMÜNDE YENİLİKLER

Kan şekeri takibinde önümüzdeki yıllarda “sürekli glikoz ölçüm sistemleri” daha fazla kullanılmaya başlanacak. Bu sistemler, cilt altına bağlantısı olan ve cilde yapıştırılan düğme büyüklüğüne kadar küçültülmüş cihazlar. Günde 200-300 ölçüm yapma kapasitesine sahip, ayrıca gün içi ölçümleri bir eğri olarak verebiliyor.

En önemli özelliği de günün istenilen anında kan şekeri değerinin görülebilir olması ve akıllı telefonlarla hekime iletilebilme olanağının bulunması.

Bugün bir haftalık ölçümler yapan bu cihazlar gelecekte 90 güne kadar ölçüm yapabilecek.

KAN ŞEKERİ ÖLÇÜM ALETİNİ ALIRKEN ŞUNLARA DİKKAT EDİN

Eczaneden size ücretsiz verilen kan şekeri ölçüm aletini alırken şu özelliklerine dikkat edin:

- Kan şekeri ölçüm cihazları uluslararası standartları (örneğin ISO 151197:2013) karşılıyor olmalı.

- Ölçüm cihazı firmasının bu alanda en az 5 yıllık deneyimi olmalı.

- Cihazınızla ilgili sorunlara firmanın web sayfasından ulaşabilmelisiniz.

- Cihazla ilgili sorularınızı cevaplayabilecek, sorunlarınızı çözebilecek ve cihaz eğitimi verebilecek bir müşteri destek hattı olmalı.

- Kan şekeri ölçüm cihazı firmalarının, ölçüm sistemiyle ilgili şikâyetlerinizi kayıt altına alan, gerektiğinde ilgili yasal kurumlara bildirim yapan geri bildirim uygulaması olmalı.

- Yurtdışında beklenmeyen bir sorunla karşılaştığınızda ürünle ilgili yardım alabilme imkânınız olmalı.

- Kullanacağınız ölçüm aleti, bu özelliklerden en az üçünü taşımalı.