Chester Antlaşması

Bu antlaşmanın ne olduğunu anlatalım.. Adı Colby Chester olan Amerikalı bir albay, on dokuzuncu yüzyılın başında ABD tarafından Türkiye’ye gönderilir. Hazırlanan bir projeyi Osmanlı yöneticilerine anlatmakla görevlidir.

Projeye göre, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ABD demiryolları yapacak ve Türkiye, bu büyük proje için beş kuruş ödemeyecektir! Şaşırdınız değil mi?

Evet gerçekten de hiç para ödemeyecek ve sadece bazı küçük özverilerde (!) bulunacaktı. Önerdikleri şunlardı;

1- Ülkemize tarım makinaları getirerek tarımı geliştirecekler...

2- Anadolu’da 4400 km uzunluğunda bir demiryolu, Akdeniz ve Karadeniz’de de üç liman yapacaklardı...

Bunlara karşılık ABD bakınız ne istiyordu;

1-Kurulacak ABD şirketi, demiryolu hatlarının iki yanındaki 20’şer km’lik şerit içinde kalan bütün yeraltı kaynaklarını 99 yıllığına işletme hakkına sahip olacak ve şirket her türlü gelir vergisinden muaf tutulacak...

2- Hatların geçtiği bu arazide bulunan her şey; toprak, orman, taş ve kum ile su kaynakları, ücretsiz olarak bu şirkete verilecek. Şirket isterse elektrik üretimi yapabilecek ve telgraf hatları döşeyebilecek...

İşin ilginç yanı, Chester’ın projesine giren arazi içinde; Türkiye’nin en büyük krom, bakır ve petrol yatakları bulunuyordu...

Bu iş için ABD’nin yapacağı yatırım maliyetinin o zaman 100 milyon dolar olacağı...

Ama el koyacağı arazimizdeki yerüstü ve yer altı kaynaklarından elde edecekleri gelirin en az 100 milyar dolar olacağı hesaplanmış...

CHESTER’I ATATÜRK YIRTTI

Chester antlaşması, çeşitli nedenlerle oyalanmış ama 1923 tarihinde türlü ayak oyunları yapılarak TBMM’de imzalanmış. Bunu öğrenen Mustafa Kemal Atatürk küplere binmiş. Bunun, ülkenin bir bölümünü ABD’ye peşkeş çekmek olduğunu söyleyerek TBMM’yi yeniden toplamış ve bu antlaşmanın onayını iptal ettirmiş.

Ardından ne oldu dersiniz?

ABD, Lozan antlaşmasını imzalamadığı gibi, Atatürk’e de suikastlar başlamış...

ABD’nin politikası hiçbir dönemde değişmemiştir.