Aile Hizmetleri

Sosyal hizmetler örgütlü bir kamusal iyi oluş ve refah alanı olarak farklı dönemlerde farklı anlayışlar sergilemektedir. Bu değişimlerde sosyal ve ekonomik krizler etkindir. 2000’li yıllardan sonra Türkiye’de görülen Akdeniz tipi aile merkezli ekol, hizmet alanını kamusal alandan çekerek ev içine konumlandırmıştır. Ancak aile içindeki temel krizler çözülememiştir ve krizlerin hem kişilerin çalışma şartlarına hem de sosyal yönlerine derin etkisi sürmektedir.

AİLEYE DÖNÜŞ

Aile, evlilikle oluşan ve kan bağına dayanan yakınlar birliğidir. Başka bir tanıma göre mekân, kaynak ve sorumlulukları paylaşan aynı soydan kişilerdir. Devlet ve sermaye ailenin biyolojik temellerini önemsediği için toplumsal cinsiyet rollerini de önemser. Özellikle bazı Akdeniz ülkelerinde aile ve devlet arasındaki ilişki, iktidarın politik programlarına tabidir. Modern toplumda aileye ve türlerine yönelik sosyal hizmet, kolektif bir çaba gerektirirken, bazı toplumlarda bu hizmetin, ailenin bizzat kendisine verdirildiğini görebiliyoruz.

ULUS ve AİLE

Aydınlanma bize sadece eşitlik ve özgürlük gibi mitler değil, aynı zamanda romantizm ve melodram gibi formlar da hediye etmiştir. Örneğin J. J. Rousseau, Emile romanında anne sevgisini, onun görevlerini ve çocuk eğitimini öne çıkarır. Yine acelesi olan Fransız Devrimi, kadın ve erkeklere rollerini hızlı biçimde ifade etmek için tiyatro eserlerini kullanmıştır. Kadının özgürlüğü, güçlü annelik figürü ve kadın iktidarı ev üzerinden tanımlanır. 60’lardan itibaren feminizmin gelişmesi, kişisel politik özel alanın tanımlanması ve kadın haklarının gelişmesi “ailenin” ve özellikle de babanın tanımını radikal olarak değiştirmiştir.

90’LAR

90’larda queer (eğri) teorinin belirmesiyle LGBTİ+ direnişi öne çıkmış ve cinsiyet rolleri konusunda derin şüpheler oluşmuştur. 2000 sonrasında, güçlenen toplumsal hareketler, yeni normaller tanımlamış ve sosyal hizmet alanına yeni kategoriler eklemiştir. Eşcinsel evlilikler ya da benzer birliktelikler “ailenin tanımını” dünya çapında radikal olarak etkilemiş ve Modern Family örneğinde olduğu gibi yeni yaklaşımlar dizi ve filmlere yansımıştır.

2000’LER

Aile anlayış ve algısı, her ne kadar dünya üzerinde değişimler geçirse de Türk sosyal politikalarının temel öğesi olarak hala korunmaktadır. Eski geniş aileler yerini çekirdek ailelere bırakmış ama cinsiyet rollerindeki feodal kalıplar pek değişmemiştir. Sosyal hizmet temel olarak çocuklara, engellilere ve yaşlılara özel ilgi göstermeyi ve eğitim vermeyi gerektiren profesyonel bir hizmettir. Türkiye örneğindeyse aile içinde kuşakların sırayla birbirlerine baktıkları görülmektedir. Bu durum ailenin ekonomik olarak tasarruf etmesini sağlarken, hizmetler dışarıdan alınmamaktadır. Örneğin babaanne minik toruna, abla küçük kardeşe, teyze engelli yeğene ve yaşlanınca çocuk ihtiyar annesine gönüllü olarak bakmaktadır ve kendine ayırabileceği zamanı feda etmektedir.

PROFESYONEL HİZMET

Son 20 yılda sosyal refah ve güvenlik anlayışının Bakanlık ismi dahil olmak üzere sürekli değişmesinde, aileyi ilgilendiren bir politik tavır vardır. Ekonomiye katkı açısından kadınların ev dışında çalışması ve ailedeki bakım hizmetlerinin de profesyonel bir iş olarak algılanması ve uzmanına bırakılması gerçek çözüm yolu olacaktır. Kreş sayısının artırılması, hemen hemen her mahalleye birkaç kreş düşmesi, aynı zamanda huzurevi ya da yaşlı bakım hizmetlerinin gerek kurum içinde gerek ev içinde verilmesi büyük önem arz etmektedir. Engelli spor branşları arttırılmalı ve bağımlılık gibi gençleri doğrudan etkileyen her tür sorunlu alışkanlık için odak hizmetler veren merkezler çoğaltılmalıdır. Sosyal hizmet çalışmacı sayısının artması; çocuk, yaşlı, hasta ve engelli bakımının giderek ruhsal yönü de olan bir hizmet anlayışı üretmektedir. Yardım ve bakıma muhtaç insanların aile içi dayanışmayla değil, dışarıdan gelen yetkin hizmetlerle sağlanması daha sağlıklı ve sosyal bir toplum kazanmayı sağlayacaktır.