A Milli Takımımızın miladı: 26 Ekim 1923

"Nedenini tam olarak açıklamak zor ama futbolun muhalifleri epey fazla" diyordu Burhan Felek 1919'da. "Pek çok insan futbolu sert bir oyun olarak görüyor. Biz futbolcular buna kesinlikle müsamaha göstermemeliyiz" Türk sporunun öncülerinden olan Burhan Felek, ülkenin ilk spor gazetesinde Osmanlı İmparatorluğu bürokrasisin futbola yaklaşımını özetliyordu. Devlet kademesinde futbol, birçok anlamda "Sağlıklı ve gürbüz bir nesil' yetiştirmek için uygun görülmeyen spor araçlarından biriydi. Halk arasında ise çığ gibi büyüyen bir futbol sevgisi vardı.

İstanbul'un fiili işgali yıllarında özellikle İngiliz askerlerin cebren müdahaleleriyle futbol patlaması yaşandı. Kamusal alanların bazıları futbol mekanına dönüştürülürken bir topun peşinden birkaç kişinin koşturduğu bu oyun, halk arasında eğlence anlayışından çıkarak başka anlamlar da kazandı. İşgal kuvvetlerinin takımlarını futbol sahasında mağlup edebilme arzusu, İstanbul toplumu içerisinde futbolun konumunu iyiden iyiye pekiştirdi.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Kongresi sırasında gidilecek yolu işaret edip ve zaferden sonra hükümet şeklinin cumhuriyet olacağını dile getirmişti. 20 Ocak 1921 tarihli anayasada "Hakimiyet, kayıtsız şartsız milletindir" denilirken tarihler 1923'e gelindiğinde ise cumhuriyetin ayak sesleri duyulmaya başlamıştı. Birkaç yılını işgal altında geçiren İstanbul'da Cumhuriyet'in ilanına üç gün kala A Milli Takımımız da ilk maçına çıktı.

16 KULÜPTEN İDMAN CEMİYETLERİ İTTİFAKI DOĞDU

1922 yılında İstanbul'da mücadele eden 16 kulüp bir araya gelip güçlerini birleştirdi ve Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nı kurdu. Bugün Spor Genel Müdürlüğü olarak Gençlik ve Spor Bakanlığı çatısı altında hizmet veren bu kurumun teşekkülünü Türkiye Futbol Federasyonu’nun tesis edilmesi izledi. İdman Cemiyetleri İttifakı'nın ilk başkanı aynı zamanda Galatasaray'ın da kurucuları arasında yer alan Ali Sami Bey (Yen) olurken, "Futbol Heyet-i Müttehidesi" adıyla hayat bulan TFF'nin başına da yine eski bir Galatasaray Liseli Yusuf Ziya Bey (Öniş) geçti. Yusuf Ziya Bey, Galatasaray Lisesi'ndeki tahsilinden sonra eğitimine bir süre İsviçre'de devam etmiş ve bu esnada Servette'de futbol oynamış, futbol tecrübesi yüksek bir isimdi.

GALATASARAYLI ALİ SAMİ BEY, YEDİ FENERBAHÇELİ SEÇTİ

Aynı zamanda modern Türk tiyatrosunun da ilk mekanı olan Letafet Apartmanı'nda kurulan TFF, dönemin önde gelen futbol adamlarının katılımıyla gerçekleşen toplantının ertesinde, 21 Mayıs 1923 günü Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği FIFA’ya üye oldu. Üyeliğin ardından ise Milli Takım oluşturma süreci başladı. A Milli Futbol Takımı'nın ilk teknik direktörü de yine Ali Sami Bey'di. Ay-yıldızlı formayı terletecek futbolcuları belirlemek için müsabakalar oynanırken ilk milli maçın ilk 11'ine Fenerbahçe'den 7, İstanbul'daki Altınordu takımından 3, Galatasaray'dan ise 1 futbolcu seçildi.

Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki rekabet bugün 'toksik' bir vaziyet barındırırken spor tarihi araştırmacısı Fethi Aytuna'ya göre o dönem için böyle bir durum söz konusu değil. "O zaman mevkinin en iyisi kimse o futbolcu seçilir, takım gündemi olmazdı" diyor Aytuna. "Ali Sami Bey'in de bir önceki sezonun şampiyonu Fenerbahçe'den 7 kişi seçmesi son derece normal"

TRİBÜNLER TIKLIM TIKLIM!

A Milli Takımımızın ilk rakibi olan Romanya, İstanbul'a müsabakadan iki gün önce gelirken 26 Ekim'de Taksim Stadı'nda yer bulmak zordu. Kimi kaynaklar 4-5, kimi kaynaklar 7-8 bin seyircinin maçı takip ettiğini ifade ederken Aytuna stadın etrafına biner kişi kapasiteli iki tribünün ilave edildiğini belirtiyor. Sahaya önce Romanya takımı çıkarken bugünkü adıyla 'Bizim Çocuklar' sahaya çıkarken marş da çalındı. Aytuna'nın aktardığına göre kimi kaynaklar çalan marşın İstiklal Marşı, kimi kaynaklar ise 'Ey Vatan' marşı olduğunu; ancak seyircilerin eşlik ettiğini dile getiriyor.

GOLLER ZEKİ RIZA SPOREL'DEN

Karşılaşmada gol perdesini Romanya'dan Gansl 25. dakikada açarken ay-yıldızlıların santrforu Zeki Rıza Sporel 7 dakika sonra sert bir frikik ile yanıt verdi ve ilk 45 dakika 1-1'lik eşitlikle noktalandı. Zeki Rıza Sporel, ikinci yarıda Milli Takımımızı öne geçiren bir gol daha atarken Triç I, maçın sonucunu söyledi: 2-2.

Türkiye'de futbolun geldiği ilk şehir olan İstanbul'da bu oyun, levantenler, gayrimüslim tebaa ve işgal kuvvetleriyle tüm şehre oradan ülkeye yayılırken 1923'teki milli maç bir anlamda dönüm noktası da oluyor. I. Dünya Savaşı'yla birlikte levantenler ve devamında diğer etnik gruplar İstanbul'dan ayrılırken Romanya karşılaşmasındaki A Milli Takımı'nda gayrimüslim tebaa mensubu futbolcu yer almıyor. Milli maç, İstanbul’un sosyal yaşamı için sembolik bir anlam da taşıyor: İstanbul’un gayrimüslimleri zamanla azalırken, ulus-devlet süreciyle birlikte futbol da adım adım millileşiyor.

DEVLET KADEMESİNDE BEĞENİLMEYEN FUTBOL 1923'LE TEŞVİK EDİLEN SPORA DÖNÜŞTÜ

İstanbul'da futbol, toplantı yasağının bulunduğu istibdat döneminde bir ölçüde baskılanışının tersine Cumhuriyet'le birlikte şehirde yeniden teşekkül eden devlet nizamının oynattığı hatta teşvik ettiği bir oyuna dönüştü. İşgal kuvvetlerine karşı yapılan maçlar ve bu müsabakalarda elde edilen başarılı sonuçların morali, Milli Takım'ın da oluşturulmasının ardından kurumsal futbolun emekleme döneminden adım atma evresine geçişini hızlandırdı.

İskoçya ve İngiltere federasyonları, futbolda kabul edilen ilk milli müsabakanın 150. yılında Glasgow'da bir araya geldi ve bu önemli tarihi atlamadı. İngiltere, Foden, Bellingham ve Kane ile bu özel karşılaşmayı 3-1'lik skorla kazanırken İskoçya'nın tek golü kendi kalesini havalandıran Maguire'dan geldi.

A Milli Takımımızın ilk maçının 100. yıl dönümü ne yazık ki Futbol Federasyonu tarafından boş geçildi. Cumhuriyet'in 100. yılında Süper Kupa'nın yurt dışında oynanmasına karar veren TFF, Milli Takım miladında bir gösteri müsabakası tertip etmedi.