AYM'den önemli KHK iptalleri
Anayasa Mahkemesi, rektör ve Merkez Bankası başkanlarının atama usulünde değişiklik yapan 703 sayılı kanun hükmünde kararnamenin bazı hükümlerini iptal etti. Yüksek Mahkeme, rektör ve Merkez Bankası başkanlarının atama usulünde değişiklik yapan KHK'nın Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi. 7 Aralık 2023'te alınan kararın gerekçesi Resmi Gazete'de bugün yayımlandı. Gerekçeli kararda; bu tür değişiklerin KHK ile değil, kanunla yapılması gerektiği vurgulandı. Yüksek Mahkeme'nin kararında; Cumhurbaşkanın atama yetkisinin aleyhine bir değerlendirmeye ise yer verilmedi
1211 sayılı Kanunda; Merkez Bankası başkanının, Bakanlar Kurulu kararıyla beş yıllık bir dönem için atanacağı, bu sürenin sonunda yeniden atanabileceği hüküm altına alınıyordu.
Habertürk Ankara'nın haberine göre 9 Temmuz 2018’de çıkarılan 703 sayılı KHK ile bu hüküm kaldırıldı. 10 Temmuz 2018’de yayınlanan 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri İle Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlandı.
Kararname ile Merkez Bankası Başkanı, yardımcıları ve Para Politikası Kurulu üyelerinin 5 yıl olan görev süresi 4 yıl oldu. Daha önce Bakanlar Kurulu kararı ile atanan Merkez Bankası başkanının, artık Cumhurbaşkanı tarafından atanacağı hüküm altına alınmıştı.
REKTÖR ATAMALARI
Yine 703 sayılı KHK ile rektörlerin atanma usulünde de değişikliğe gidilmişti. Daha önce devlet üniversitelerine atanacak rektörler; YÖK'ün aday gösterdiği kişiler arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu. Vakıf üniversitelerine ise mütevelli heyetinin YÖK'e teklifi ve YÖK'ün olumlu görüş vermesi halinde yine Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu. 703 sayılı KHK ile rektörlerin de doğrudan Cumhurbaşkanınca atanacağı düzenlendi.
CHP İPTAL DAVASI AÇMIŞTI
CHP söz konusu KHK’nın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi, yaklaşık 6 yıl sonra 7 Aralık 2023 tarihinde verilen 703 sayılı KHK’nın incelemesini tamamladı. KHK’nın Merkez Bankası Başkanı, başkan yardımcıları ve para politikası kurulu üyeleri ile rektör atamalarına ilişkin hükümlerinin iptaline karar verildi. Kararın gerekçesi Resmi Gazete’de bugün yayımlandı.
AYM İPTAL ETTİ
Yüksek Mahkeme’nin gerekçesinde; ilgili düzenlemelerin Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlamak amacı taşımadığı vurgulandı. Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca verilen KHK çıkarma yetkisinin amaç ve kapsamı içinde değerlendirilemeyecekleri kaydedildi. Gerekçeli kararda; bu tür değişiklerin KHK ile değil, kanunla yapılması gerektiği vurgulandı.
CUMHURBAŞKANI YETKİSİNE GİRİLMEDİ
Yüksek Mahkemenin kararında; Cumhurbaşkanın atama yetkisinin aleyhine bir değerlendirmeye ise yer verilmedi. Yani Cumhurbaşkanı bu atama yetkilerini KHK’dan değil de kanundan alsaydı, Anayasa Mahkemesi bir iptal kararına imza atmayacaktı.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Yüksek Mahkeme; rektör atamalarına ilişkin iptal kararının 1 yıl sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırdı. Merkez Bankası’na dair iptal kararına ilişkin ise bir yürürlük süresi öngörülmedi. Şimdi her iki atama usulüne ilişkin Meclis’te yasal bir düzenleme yapılaması gerekiyor.
