Çöl iklimi nedir, nerelerde görülür? Çöl iklim tipi özellikleri
Belirli bir alanda uzun süre içinde gerçekleşen hava olaylarının ortalamasına iklim adı verilmektedir. Bu meteorolojik olaylara bağlı gerçekleşen durumların tümünün bir neticesi olan iklimler; basınç, rüzgarlar, nem ve sıcaklık gibi farklı faktörlere bağlı olarak gelişmektedir. Bunun yanında bir bölgenin denize olan uzaklığı, yüksekliği ve üzerinde bulunduğu enlem derecesi de o yörenin ikliminin nasıl olacağını belirlemektedir. Tüm bu faktörler bir araya geldiğinde ise sıcak iklimler, soğuk iklimler ve ılıman iklimler olmak üzere 3 ana iklim modeli ortaya çıkar. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Yağışların çok az olmasıyla bilinen çöl iklimi, kendi içinde de sıcak ve soğuk çöl iklimi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Peki, çöl iklimi yağış rejimi ve toprak tipi nasıldır? Çöl iklimi tipi nedir? İşte, tüm detaylar…
Çöl İklimi Nedir?
Her iki yarımkürede Yengeç ve Oğlak dönenceleri çevresinde görülen çöl iklimi; günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim türü olarak öne çıkmaktadır. Doğal bitki örtüsü kurak otlar, çalılar ve kaktüsler olan çöl ikliminde yağışların ortalaması ise oldukça düşüktür. Alçalıcı hava hareketleri sebebiyle ortaya çıkan çöl ikliminde gece ile gündüz arasında sıcaklık farkları neredeyse 50 santigrat dereceyi bulabilmektedir. Tarımsal faaliyete de izin vermeyen bir iklim olan çöl iklimi ise sıcak ve soğuk çöl iklimi olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır.
Sıcak çöl iklimi; yıl boyunca oldukça sıcak, kurak ve güneşli olmasıyla bilinen bir iklim türüdür. Çoğunlukla her iki yarım kürede 30 derece enlemler civarında görülmekte olan bu iklimde yıllık yağış miktarı ise 200 mm’den daha azdır.
Soğuk çöl iklimi ise sıcak çöl ikliminin aksine oldukça soğuk ve kurak olmaları ile bilinmektedir. Genellikle sıcak çöl iklimine nazaran daha yüksek rakıma sahip alanlarda görülen bu iklimin en tipik örneği Moğolistan’daki Gobi Çölü’dür.
Çöl İklimi Özellikleri
En çok iki yarımküredeki Oğlak ve Yengeç Dönencesi etrafında görülen çöl iklimi yıllık ve günlük sıcaklık farklarının en yüksek olduğu iklim olarak dikkat çekmektedir.
200 mm’den az olan yıllık yağış miktarı ile en kurak iklim çeşidi olan çöl ikliminde yağış azlığına bağlı olarak zengin bir bitki örtüsünde bahsedilememektedir.
Belirli bir yağış rejiminin olmadığı bu bölgelerde kuru otlar, kuru çalılar ve kaktüsler bitki örtüsüne meydana getirmektedirler.
Çöl ikliminin hâkim olduğu alanlarda fiziksel çözünme ile kayaçlar parçalanmaktadır.
Çöl ikliminin olduğu yerlerde toprak tipi çoğunlukla kumdan meydana gelmektedir.
Çöl ikliminde farklı mevsimler görülmemektedir.
Çöl İkliminin Görüldüğü Yerler
Çoğunlukla Ekvator çizgisine yakın olan coğrafyalarda görülen çöl iklimi; Kuzey Afrika’da yer alan Büyük Sahra, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Colorado Çölü, Güney Amerika’da bulunan Atacama Çölü, Çin’de yer alan Gobi ve Taklamakan Çölü ve Kazakistan sınırları içinde yer alan Kızılkum Çölü’nde görülmektedir.
Çöl İklimi Yağış Rejimi
Çöl iklimin hâkim olduğu coğrafyalarda herhangi bir yağış rejiminden bahsetmek söz konusu değildir. Oldukça düzensin ve az miktarlarda yağışların görüldüğü bu iklim türünde bazı zamanlarda uzun yıllar boyunca yağış görülmediğine de rastlanılmaktadır. Çöl ikliminin yıllık yağış miktarları ise 200 mm’den az olarak kabul edilmektedir ve bu yağışlar genellikle konveksiyonel yani yükselim kaynaklıdır.
Çöl İklimi Toprak Tipi
Çöl ikliminin olduğu yerlerde nem oldukça az olduğu için kimyasal çözünme gerçekleşmez ve buna bağlı olarak da toprak oluşumu görülmez. Çöllerin neredeyse tamamı, fiziksel çözünme ile kayaların parçalanması ile oluşan kumlardan meydana gelmektedir.
