Cumhuriyet'in 100. yılında Cumhuriyet tarihinin 100 yüzü

Müfide İlhan (1911-1996): 1950 yılında Mersin'den belediye başkanı seçilen Müfide İlhan, Türkiye'nin ilk kadın belediye başkanı olarak biliniyor.

Türkan Akyol (1928- 2017): Tıp doktoru, akademisyen, siyasetçi olan Akyol, aynı zamanda Türkiye'nin ilk kadın bakanı ve ilk rektörü.

Filiz Dinçmen (1939): 1982 yılında Hollanda Lahey Büyükelçisi görevine getirilerek Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi unvanını aldı.

Tansu Çiller (1946): Türkiye'nin ilk kadın Başbakanı.

(Fotoğraf: Türkan Akyol)

Kadınların ilk kez oy kullandığı TBMM 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi.

Mebrure Gönenç Afyonkarahisar, Sabiha Gökçül Erbay Balıkesir, Şekibe İnsel Bursa, Huriye Öniz Baha Diyarbakır, Fatma Memik Edirne, Nakiye Elgün Erzurum, Fakihe Öymen İstanbul, Hatı Çırpan Ankara, Ferruh Güpgüp Kayseri, Bahire Bediş Morova Konya, Mihri Pektaş Malatya, Meliha Ulaş Samsun, Fatma Esma Nayman Seyhan, Sabiha Görkey Sivas, Seniha Hızal Trabzon, Benal Nevzat Arıman İzmir, Türkan Örs Baştuğ Antalya ve Hatice Özgener Çankırı'dan milletvekili seçilerek 'ilk kadın milletvekilleri' oldu.

Fatma Aliye Topuz (1862-1936): İlk Türk kadın roman yazarı olan Topuz, eserlerinde kadın gözüyle evlilik, eşler arasındaki uyum, aşk ve sevgi kavramı, birbirini tanıyarak evlenmenin önemini işledi.

Selma Rıza (1872-1931): Gazeteciliğe, Meşveret gazetesinde başlayarak ilk kadın gazeteci oldu.

Vecihi Hürkuş (1896-1963): Pilot, mühendis ve girişimci olan Hürkuş, Türk havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biri.

Süreyya Ağaoğlu (1903-1989): Ülkemizde avukatlık mesleğini seçen ve yapan ilk kadın.

Bedriye Tahir Gökmen: Gökmen Bacı adıyla tanınan Bedriye Tahir Gökmen İlk Türk kadın pilot olarak adını tarihe yazdırdı.

(Fotoğraf: Vecihi Hürkuş)

Sabiha Gökçen (1913-2001): Türkiye'nin ilk kadın pilotlarından biri olan Sabiha Gökçen dünyanın da ilk kadın savaş uçağı pilotu. Sabiha Gökçen, kariyeri boyunca 8 bin saat civarı uçuş gerçekleştirdi.

Prof. Dr. Nuriye Pınar Erdem (1914-2006): Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın jeoloğu ve deprem uzmanı.

Fatma Refet Angın (1915-2010): Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk kadın öğretmenlerinden.

Betül Mardin (1926): Türkiye'de halkla ilişkilerin temellerini atan ilk kişi...

Leman Bozkurt Altınçekiç (1932-2001): İlk Türk kadın jet pilotumuz Leman Bozkurt Altınçekiç, aynı zamanda NATO kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu olmayı başardı.

Nurcan Akad (1954): 2002 yılında Türkiye'nin ilk kadın genel yayın yönetmeni oldu.

(Fotoğraf: Sabiha Gökçen)

Hulusi Behçet (1889-1948): Behçet hastalığını tanımlayan Türk dermatolog ve bilim insanı.

Safiye Ali (1894-1952): Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın tıp doktoru ve tıp eğitimi veren ilk kadını...

Prof. Dr. Cahit Arf (1910-1997): Matematik alanında önemli çalışmalar yapan bilim insanı, Arf cebirini geliştirdi.

Sabire Aydemir (1910-1991): Türkiye'nin ilk kadın veteriner hekimlerinden..

İhsan Doğramacı (1915-2010): Tıp alanında etkili bir isim olan Doğramacı, Bilkent ve Hacettepe Üniversitesi'ni kurdu ve Türkiye'de tıp eğitimine önemli katkılarda bulundu.

Halil İnancık (1916-2016): Osmanlı-Türk tarihine hem siyasi ve ekonomik konularda hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkılarda bulundu.

(Fotoğraf: İhsan Doğramacı)

Prof. Dr. Feza Gürsey (1921-1992): Ünlü bir teorik fizikçi olarak kabul edilen Gürsey, Gürsey Teorisi'ne katkılarda bulundu.

Gazi Yaşargil (1925): Türk nöroşirurji alanında önemli ilerlemelere öncülük etmiş bilim insanı.

Behram Kurşunoglu (1922-2003): Teorik fizikçi olan Kurşunoglu, kara delikler ve görelilik teorisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınıyor.

Prof. Dr. Aziz Sancar (1946): Nobel Kimya Ödülü sahibi olan Sancar, DNA onarımının pek çok parçasının tanımlanmasında kullanılan biyokimyasal yaklaşımlardaki öncülüğüyle tanınıyor. Sancar'ın Nobel Ödülü, Anıtkabir'de bulunuyor.

(Fotoğraf: Aziz Sancar)

Özlem Türeci (1967) ve Uğur Şahin (1965): Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınına karşı mRNA bazlı aşı geliştiren ve kanser tedavisi çalışmalarıyla tanınan bilim insanları.

Ömer Özkan (1971): Dünyadaki ilk rahim nakli ve Türkiye'deki ilk çift kol nakli gibi ulusal ve uluslararası düzeyde birçok başarıya ve ilke imza atmış bir isim.

Dilek Gürsoy (1976): Avrupa'da yapay kalp nakli yapan ilk kadın cerrah.

Canan Dağdeviren (1985): Çalışmalarını MIT (Massachusetts Institute of Technology) Media Lab'deki ekibiyle birlikte sürdüren Dağdeviren, giyilebilir kalp pili ve giyilebilir ultrason tarama cihazıyla adını duyurdu.

(Fotoğraf: Dilek Gürsoy)

Hüseyin Avni Lifij (1886-1927): Türk resim sanatının öncülerinden biri olan sanatçı, döneminin önde gelen ressamlarından biri olarak kabul ediliyor.

Mihri Müşfik Hanım (1886-1954): Türkiye'de çağdaş resim çalışmalarını ilk başlatan kadın ressam.

Fuat Uzkınay (1888-1956): Birinci Dünya Savaşı'yla orduya katılan Uzkınay, 14 Kasım 1914'te, Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek Türk sinemasının ilk yönetmeni oldu.

Muhsin Ertuğrul (1892-1979): Çağdaş Türk tiyatrosunun kurucusu Muhsin Ertuğrul, ilk sesli Türk filmi İstanbul Sokaklarında'yı çekti. Ertuğrul, tiyatro alanında verdiği hizmetler nedeniyle 1932'de Goethe Madalyası ile ödüllendirildi.

Afife Jale, (1902-1941): Müslüman-Türk kadınlarının tiyatro sahnesinde yer almasına öncülük ederek Türk tiyatrosunda sembol bir isim oldu.

(Fotoğraf: Fuat Uzkınay)

Nâzım Hikmet (1902-1963): Dünya edebiyatının önemli şairlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Fikret Mualla (1903-1967): Türk soyut resminin öncülerinden biri olan Mualla, soyut eserleriyle tanınıyor.

Sabiha Bengütaş (1904-1992): Türkiye'nin ilk kadın heykeltıraşı olarak tarihe geçen Bengütaş, 1938 yılında yapılan Atatürk ve İnönü heykel yarışmalarında birinci oldu. Çankaya Köşkü'ndeki Atatürk heykeli ilk kadın heykeltraşımızın eseri...

Cemal Reşit Rey (1904-1985): Besteci, piyanist, eğitimci, orkestra yöneticisi Cemal Reşit Rey, arkasında 'Onuncu Yıl Marşı' ve 'Lüküs Hayat Opereti'nin besteleriyle birlikte birçok eser bıraktı.

Adnan Saygun (1907-1991): Besteci, müzik eğitimcisi, etnomüzikolog olan Ahmet Adnan Saygun, pek çok unutulmaz esere imza attı. Yunus Emre Oratoryosu'yla bilinen besteci, Atatürk'ün talebiyle, Taşbebek ve Özsoy Operası'nı besteledi. 1971 yılında yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk 'devlet sanatçısı' unvanını aldı.

(Fotoğraf: Nazım Hikmet)

Semiha Berksoy (1910-2004): İlk Türk kadın opera sanatçısı olan Berksoy, Avrupa'da opera sahnesine çıkan ilk Türk sopranosu ünvanını aldı. 19 Haziran 1934'de Ahmed Adnan Saygun'un bestelediği ilk Türk opera temsili olan Özsoy adlı eserde Atatürk'ün de beğenisini kazandı.

Bedri Rahmi Eyüboğlu (1911-1975): Ressam, yazar ve aynı zamanda da şair...

Keriman Halis Ece (1913-2012): Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği Türkiye Güzellik Kraliçesi Yarışması'nda birinci seçilerek Türkiye'yi Dünya Güzellik Yarışması'nda temsil etti ve Türkiye'nin ilk dünya güzeli oldu.

Jale İnan (1914-2001): Türkiye'nin ilk arkeoloğu Jale İnan uzun yıllar devam eden programlı kazılarla Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasına çok emek verdi...

Muazzez İlmiye Çığ (1914): Sümeroloji alanında dünyaca tanınan bilimsel çalışmalara imza attı.

(Fotoğraf: Keriman Halis Ece)

Müzeyyen Senar (1918-2015): 'Cumhuriyet'in Divası' olarak anılan Senar, ayrıca kamera karşısına geçen de ilk şarkıcı...

Cahide Sonku (1919-1981): Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve sinema oyuncusu.

Atıf Yılmaz (1925-2006): Yeşilçam'ın duayen yönetmeni Atıf Yılmaz Selvi Boylum Al Yazmalım, Battal Gazi Destanı, Kibar Feyzo, Berdel, Zulüm ve Zübük ve daha pek çok filme imza attı.

Ayşe Leyla Gencer (1928-2008): Dünyada Türk Divası (La Diva Turca) olarak tanınan Gencer gelmiş geçmiş en iyi opera sanatçıları arasında gösteriliyor. Gencer, Milano, Roma, Venedik, Viyana, Paris, Buenos Aires, Londra, Rio de Janerio ve Chicago'da birçok kez başrolde sahne aldı.

(Fotoğraf: Müzeyyen Senar)

Yıldız Kenter (1928-2019): Türk tiyatrosunun yıldızı, kariyeri boyunca 100'ün üzerinde tiyatro oyunu, film ve dizide rol aldı. 100'den fazla oyun sahneye koyan sanatçı, Türk sinema ve tiyatrosuna çok sayıda usta ismi kazandırdı.

Haldun Dormen (1928): Oyuncu, yönetmen, eğitmen ve oyun yazarı Haldun Dormen, onlarca oyunu sahneye taşıdı...

Ara Güler (1928-2018): Türkiye'de değil, dünya çapında marka olan birçok fotoğrafçının saygıyla selamladığı Ara Güler fotoğraf dünyasına unutulmaz kareler bıraktı.

Metin Erksan (1929-2012): Ünlü yönetmenin 1963 yapımı Susuz Yaz, uluslararası alanda yapılan sinema festivallerinde ödül alan (Altın Ayı) ilk Türk filmi oldu.

Zeki Müren (1931-1996): Besteci, söz yazarı, yorumcu ve oyuncu olan 'Sanat Güneşi'niz 1976'da Londra'daki Royal Albert Hall'da konser vererek bu salonda sahne alan ilk Türk sanatçı oldu.

(Fotoğraf: Yıldız Kenter)

Yıldız Moran (1932-1995): Türkiye'nin akademik eğitim almış profesyonel ilk kadın fotoğraf sanatçısı.

Ayşegül Sarıca (1935-2023): 1940'larda müzik yolculuğuna başlayan piyano virtüözü dünyanın pek çok ülkesinde konserler verip ödüllere layık görüldü.

Suna Kan (1936-2023): Duayen keman sanatçısı 1948'de İdil Biret ile Harika Çocuklar Yasası kapsamında Paris'e gönderildi. 1957'de katıldığı Marguerite Long - Jacques Thibaud Uluslararası Piyano ve Keman Yarışması'nda Paris Şehri Ödülü'nü aldı.

İdil Biret (1941): Henüz 4 yaşında Bach'ın prelüdlerini çalmaya başlayan sihirli parmakların sahibi İdil Biret, TBMM'nin 1948 yılında çıkardığı özel kanunla 8 yaşında Fransa'ya gönderildi. Dünyanın büyük orkestralarında büyük şeflerle konserler veren Biret, Fransa, Polonya, İngiltere, İtalya, ABD ve Türkiye'de ödül ve nişanlar aldı.

Orhan Pamuk (1952): Nobel Edebiyat Ödülü sahibi olan Pamuk, Türk edebiyatını dünya çapında tanıttı.

(Fotoğraf: İdil Biret)

Nuri Bilge Ceylan (1959): Ünlü yönetmen, senarist ve fotoğrafçı, Uzak, İklimler, Üç Maymun, Bir Zamanlar Anadolu'da, Kış Uykusu, Kuru Otlar Üstüne filmleriyle uluslararası arenada önemli başarılara imza attı.

İnci Özdil (1960): Türkiye'nin ilk klasik batı müziği kadın orkestra şefi...

Sertap Erener (1964): Eurovision Şarkı Yarışması'nda yer aldığımız süreç boyunca ilk ve tek birinciliği ülkemize getiren sanatçı.

Fazıl Say (1970): Dünyaca ünlü piyanist...

Murat Karahan (1977): Ünlü opera sanatçısı Karahan, dünyanın birçok büyük opera sahnesinde ülkemizi temsil etmeye devam ediyor.

(Fotoğraf: Nuri Bilge Ceylan)

Merve Dizdar (1986): Cannes Film Festivali'nde 'En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü kazanan ilk Türk kadın oyuncu.

Zeynep Pınar Taşdemir: Michelin Rehberi İstanbul restoran seçkisinde yıldız kazanan ilk ve tek kadın şef.

Fatih Tutak (1985): Dünyanın en prestijli restoran derecelendirme sistemi olarak nitelenen Michelin Rehberi'nde 2 yıldız alan tek restoran TURK Fatih Tutak...

(Fotoğraf: Merve Dizdar)

Samiye Cahid Morkaya (1897-1972): Türkiye'nin ilk kadın otomobil yarışçısı ve ralli şampiyonu.

Ruhi Sarıalp (1924-2001): Olimpiyat oyunlarında Türkiye'ye atletizm branşında ilk madalyasını kazandıran Sarıalp, adını Cumhuriyet tarihine yazdırdı.

Naim Süleymanoğlu (1967-2017): Dünya ve Türk halter tarihinde unutulmaz isimler arasında yer alan olimpiyat, dünya ve Avrupa şampiyonu.

(Fotoğraf: Naim Süleymanoğlu)

Şahika Ercümen (1985): Serbest dalışçı Ercümen, Cumhuriyet'in 100. yılına ithafen Hatay'da gerçekleştirdiği denemede, paletsiz değişken ağırlık kategorisinde 105 metre dünya rekorunu 106 metre ile kırdı.

Aysu Türkoğlu (2001): Kuzey İrlanda ile İskoçya arasındaki Kuzey Kanalı'nı yüzerek geçen ilk Türk kadın ve en genç Türk sporcu.

Sümeyye Boyacı (2003): Avrupa ve dünya şampiyonu milli para yüzücü, "Kollarım olmayabilir ama kimsenin görmediği kanatlarım var" sözleriyle ilham oluyor.

Türkiye 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları'ndan 13 madalyayla dönerek hepimizi gururlandırdı. Tarihin en önemli başarılarından birini okçulukta Mete Gazoz gerçekleştirdi. Mete Gazoz Türkiye'ye bu branşta ilk madalyayı getiren sporcu olarak tarihe geçti.

Buse Naz Çakıroğlu gümüş madalya alarak boksta madalya kazanan ilk Türk kadın sporcu unvanını aldı. Daha sonra Busenaz Sürmeneli ise Türkiye'ye boksta ilk altın madalyayı getiren isim olarak tarihi bir başarıya imza attı.

Tokyo 2020'ye 9 güreşçiyle katılan Türkiye oyunlarda 3 bronz madalya elde edebildi. Erkeklerde grekoromen stilde Rıza Kayaalp, serbestte ise Taha Akgül bronz madalya aldı. Kadınlarda da Yasemin Adar bronz madalya elde ederken, bu branşta madalya kazanan ilk Türk kadın güreşçi oldu.

(Fotoğraf: Busenaz Sürmeneli)

VE...

2023 CEV Avrupa Şampiyonası'nda altın madalya kazanan, 2024 Paris Olimpiyat Oyunları'na katılmaya hak kazanan Filenin Sultanları, Cumhuriyet'in 100. yılında Türk milletine büyük gurur yaşattı.

*Haberin görselleri AA, DHA ve İHA tarafından servis edilmiştir.