Deprem sonrasında sosyal medya paylaşımları nasıl olmalı?

Uzman Klinik Psikolog Emrah Yakut deprem anından yapılan acı görüntülerin paylaşımlarının yapılmaması gerektiğini belirterek "Deprem bölgesiyle ilgili yapılan çok fazla sayıda içerik ve video paylaşımı var. Deprem bölgesi ile ilgili enkaz görüntüleri, yıkılan binalar duygusal müziklerle birlikte paylaşılıyor. İnsanlar ciddi derecede travmatize olmaya paylaştı. Depremi yaşamamış insanlarda sanki yaşamış gibi bir etki bırakıyor. Bizi kaygılandırmaktan, korkutmaktan anksiyete düzeyimizi artırmaktan başka hiçbir faydası yok. Bu tarz görüntüleri paylaşmanın hiçbir faydası yok. Lütfen bu tarz video ve görüntüler paylaşmayalım. Odağımızı değiştirelim. Ne kadar bu videoları izlersek o kadar etkisinde kalırız." açıklamalarında bulundu.

Pedagog Adem Güneş ise "Depremde sosyal medyayı acıyı çoğaltmak için değil, dayanışma için kullanılması bir duyarlılıktır." diyerek nasıl paylaşım yapılması gerektiği konusunda şu uyarılarda bulundu;

- Deprem görüntülerinde acıya yer vermek yerine yardım çalışmalarını paylaşarak umuda yer verin.

- Deprem bölgesinde bir kişi ile konuşurken, kaygı ile değil teselli ile konuşun.

- Depremin insanları Allah’ın bir cezası olduğu ile yorumlayan kişilerin mesajlarını paylaşmayın.

- Deprem ile ilgili heberleri çocuklarınıza izletmeyin. Çocuğun seyrettiği görüntü, akıldan çıksa da duygularında iz bırakır.

Sosyal medya yardım isteme ve bilgi paylaşımının yayılmasını sağlar ancak afetler günlük yaşantıdan farklı olarak kaos ortamı yaratması sebebiyle çok sayıda yanlış bilginin dolaşıma girmesi de oldukça mümkün.

AFET DURUMLARINDA SOSYAL MEDYA KULLANIMI NASIL OLMALI?

Afetlerde görev alan kurum ve kuruluşların sosyal medyaya yönelik kriz planları -afet odaklı- olmalıdır. Bu nedenle sosyal medya üzerinden düzenlenen afete yönelik faaliyetlerin kurum/kuruluşlar/yetkili kişilerin ve sosyal medyadaki kullanıcılar ile işbirliği ve koordinasyon içinde gerçekleştirmesi ile sosyal medyanın afet ve kriz yönetiminde aktif /yararlı kullanımı söz konusudur.

Sosyal medya olaya ilişkin görüntü ve paylaşımların hızlı bir şekilde yayılmasına neden olduğu için, olayların hızlı bir şekilde büyümesine ve grupların hızlı bir şekilde örgütlenmesine neden olabilmektedir. Ancak sosyal medya üzerinden yayılan her bilginin doğru olmama durumu söz konusudur. Bu nedenle doğruluğu kanıtlanmamış bilgilerin yayılması gerginliklere provokasyonlara neden olmaktadır. Bu durum ise var olan kriz ortamının daha da şiddetlenmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle doğruluğu kanıtlanmamış bilgi paylaşılmamalıdır.

Afetzedelere yönelik yardımlara ilişkin yapılan asılsız paylaşımlar afetzedelerin yanlış yönlendirilmesine neden olmaktadır. Afet nedeniyle gergin ve yorgun olan afet mağdurlarının bu gibi paylaşımlarla yanlış yönlendirilmesi onlara yüklenmiş ek bir yüktür. Yapılan yanlış paylaşımlar aynı zamanda afet personelinin işlerini aksatmakta ve hem afetzede hem de personel etkilenmekte olup, afet gibi kaynak yetersizliğinin olduğu durumlarda kaynakların yanlış yönlendirilmesine ve kaynak sarfiyatına neden olması söz konusudur.

Dünya’da ve Türkiye’de birçok afetten sonra yaralı ve/ veya ölen kişilerin felaket anına ilişkin görüntülerinin sosyal medya üzerinden sansürsüz bir şekilde yayılması söz konusudur. Bu durum her ne kadar diğer medya araçlarında sansürlenerek gösterilse de sosyal medyada bu ve bunun gibi görüntülerin sansürsüz ve sürekli erişilebilir olmasının felaketzede ve toplumda olumsuz etkilerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle bu konuda hassas olmak gerekir.

Genel hatları ile afet yönetiminde sosyal medyanın etkili ve bilinçli kullanılması için:

Bireyler, sosyal medyanın afet yönetimi safhalarında kullanımına yönelik bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmeli.

Yanlış ve art niyetli kullanımlara yönelik caydırıcı önlemler alınmalı. Bu şekilde kullanımın zararları hakkında bilgiler sosyal medya platformlarında yetkili kurumlarca sosyal medya platformları desteği ile verilmeli.

Sosyal medya platformlarında afet yönetimine yönelik çeşitli uygulamalar mevcuttur. Fakat bu uygulamaların bireyler ve yerel yönetimler tarafından ne derece etkili kullanıldığı ve bu uygulamalar hakkında bilgilerinin olup olmadığı tartışılabilir. Bu konu hakkında gerekli bilgilendirmeler yapılmalıdır.

BU NOKTALARA DİKKAT EDİN!

İletişim teknolojilerinden azami fayda sağlamak için söz konusu teknolojilerin doğru ve verimli kullanmanın son derece önemli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan ise deprem gibi afet durumlarında iletişim teknolojilerinin kullanılmasında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:

Telefonların acil durum bildirimleri açılmalı.

İletişim için SMS ve çevrimiçi platformlar tercih edilmeli.

Zorunlu durumlarda yapılan telefon görüşmeleri kısa tutulmalı ve mobil araçların şarjlarını boşa harcamaktan kaçınılmalı.

Sosyal medya platformlarının devreye soktuğu güvenlik durumu kontrolü araçları kullanılmalı.

Güvenilir kurumların, resmi kaynakların hesapları; teyit ve doğrulama platformları takip edilmeli.

Teyit edilmemiş, kaynağı belli olmayan, somut veriye dayanmayan açıklamaların doğru olmayabileceği her zaman akılda tutulmalı ve bu tür içeriklere şüpheci yaklaşılmalı.

Manipülatif, yanıltıcı ve hatalı bilgilerin, sahte haberlerin, halkı paniğe sürükleyecek içeriklerin yayılmasına aracı olmaktan kaçınılmalı.

Hassas içerikler barındıran görüntüler, özellikle sansürlenmemiş olarak paylaşılmamalı.

Sosyal medya üzerinden açıklama yapan hesapların konuyla ilgili uzmanlığına ve bilgiye ulaşabilecek bir konumda olup olmadığına dikkat edilmeli.

Acil durumlarda yetkililere veya belirli bir bölgedeki kişilere ulaşmak için sosyal medya telsiz olarak kullanılabilir.

Belirli bir bölgeden gönderilen tweet’leri, Google Haritalar üzerinden coğrafi koordinat bularak aratabilirsiniz.

Çeşitli sosyal medya platformlarının yer bildirim özellikleri ile bölgeden gelen paylaşımları bulabilirsiniz.