'Yaşam odası kapatılmıştı, yenisi yapılıyordu'

Madencilik hayatım boyunca öncelik verdiğim tek şey, elde ettiğim gelirlerimin tümünü işlettiğim madenlerin geliştirilmesinde, madenci arkadaşlarımın refah seviyesinin yükselmesinde, bu işletmelerde her türlü kazanın en asgariye indirilecek düzeyde ileri teknolojinin kurulması için harcadım. Bugün hayatımın en büyük ızdırabını yaşadığım bu kazanın olduğu maden işletmesinin Türkiye'nin en güvenli işletmesi olmasının mutluluğunu yaşıyor idim. Arkadaşlarım elim kazanın olduğu maden işletmesiyle birlikte, diğer maden yatırımlarını son derece ehil bir şekilde götürüyorlardı.

Buna rağmen, salı günü saat 15.00 civarında işletmeden gelen habere şahsen inanamadım. Trafo patlaması gibi olması imkansız şeyler söylüyorlardı. 40 senesini bu mesleğe harcamış, çalışanları oğlum, kardeşim gibi görmüş biri olarak trafonun patlamasına inanamadım ve sağlığımı da bir tarafa bırakarak kazanın olduğu yere geldim. 3 gündür içerde kalan arkadaşlarımın yoğun ızdırabını bırakarak ve içerde kalan arkadaşlarımın çıkarılması için elimden geleni yapmaya çalıştım. Canım yanıyor, içim yanıyor. Siz bunu nasıl değerlendirirsiniz bilemem ama benimle çalışanlar beni yakından tanır. Bunların bir çoğunun babaları benim yanımda çalışarak emekli olmuş kimseler. Hiçbirini birbirinden ayırmadım. 3 gün sonra yapmayı planladığım basın toplantısını kamuoyundan gelen istek üzerine sağlığımı bir kenara bırakarak şimdi yapıyorum.

Şu anda gerek konuşmam, gerek hafızam tam anlamıyla bir bulanıklık içinde. Yanımda çok değerli Genel Müdürümüz ve Yönetim Kurulu üyemiz Ramazan Doğru var. İşletmelerimizin hepsinin başındadır. Sağ tarafımda maden kazasına müdahalede bulunan ve işçi kardeşlerimizi çıkartan değerli arkadaşım Akın Bey bulunmakta. Sizin sorularınıza cevap vermeye çalışacağım. Ama olayın nasıl olduğunu, niçin böyle bir kaza olduğunu size arkadaşlarım anlatacak. Kazanın nasıl geliştiğiyle ilgili olarak sayın Genel Müdürümüz Ramazan Doğru size kazanın nasıl geliştiğini, bu madene şirketimiz tarafınan neler yapıldığını anlatacak. Daha sonra da Akın Bey size detayları açıklayacak. İnanılmaz bir kaza. 30 yılda milyonlarca ton üretim yapıldığı ve binlerce işçinin çalıştığı halde son derece az kaza oldu. Türkiye'nin en güvenilir, en organize, en iyi madeni olarak kabul edilen bir madende bu kazanın nasıl gerçekleştiğini Ramazan Doğru'dan anlatmasını rica edeceğim.

SOMA MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRÜ RAMAZAN DOĞRU'NUN AÇIKLAMALARI:

Öncelikle hepimizin başı sağolsun. 13 Mayıs 2014 günü saat 15:10 sıralarında madenimizde elim bir kaza yaşadık. Ben Soma Kömür İşletmeleri'nin genel müdürüyüm. Yaklaşık 25 yıldır Soma havzasında çalışıyorum. Madem mühendisiyim. Kaybettiğimiz arkadaşların çoğunu tanıyorum. Öncelikle işletmenin tarihçesini anlatayım.

Bu işletme 1990 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri tarafından kurulan bir işletmeydi. TKİ burayı yıllarca çalıştırdı. TKİ burayı tam mekanize tahkimata uygun şekilde kurdular. Özelleştirme kapsamında burda bir ihale yapıldı. 2006 yılında Park Enerji bu ihaleyi aldı. Park Enerji burada 2 sene çalıştılar. 2 sene sonra TKİ'nin rızasıyla biz bu madeni satın aldık. Kazadan önce 2941 civarında bir çalışanımız vardı. Sma Grubunda toplam 6000'den fazla çalışanımız var. Soma'da bundan başka Işıklar ve Merkez ocak olmak üzere başka madenlerimiz de var.

Bu kazanın nasıl yaşandığı ile ilgili arkadaşlarımızla yorum yapıyoruz. Kazanın nasıl olduğunu bize bilirkişiler söyleyecek. Yetkililer ocağımızı inceleyerek en doğru sonucu bize bildirecekler. Bizim görüşümüz şudur;

Bu kaza 140 kotunda 4. bant diye tabir ettiğimiz ana yolumuzda meydana gelen bir kazandır. Biz bunu düşünüyoruz. Kömür içerisinde bir kızışma meydana geldi. Ocağa aşırı bir hava giriş hızı var. Buradan meydana gelen kızışma ani bir şekilde göçmesi sonucunda yukarıdan düşen korlar yangını çok çabuk bir şekidle şiddetlendirdi.

Yangının trafo ile alakası yok. Bana ilk gelen bilgi "Ocakta trafo patladı göz gözü görmüyor" şeklinde idi. Ama bizim trafomuz yangının başladığı yerden çok uzakta. Trafonun girişe uzaklığı 1800 metre uzaklıkta. Yangının çıktığı yer 2100 metre uzaklıkta. Biz trafoya ulaştık.

Gün içerisinde zaman zaman yangınlarla boğuşuyoruz. Karbonmonoksit değeri 50 PM'e ulaşırsa bu yangın alametidir. Biz hemen o bölgeyi kapatıyoruz. Yangın başladığında tüm tahkikatları yapıyoruz. Herhangi bir yerde yangın çıktığında biz orayı barajlıyoruz ve içerisine suyla beraber kül basıyoruz. Yangınlar bu şekilde söndürülüyor.

EYNEZ İŞLETMESİ MÜDÜRÜ AKIN ÇELİK'İN AÇIKLAMALARINDAN ÖNE ÇIKANLAR:

Hepsine Allahtan rahmet, ailelerine başsağlığı diliyorum. Yangınla dünyada her yerde karşılaşan insanlarız. Şimdi ben 20 yıldır bu işi yapıyorum. 15 yıl iş güvenliğinde çalıştım. Kurtarmanın her aşamasında burdaydım. Bir yangın kömür madenciliğinde basit şekilde söndürülebilir. Büyükse ilave önlemlerle komple kapatılır. Bizim kül tesislerimiz var yangın için. Yer üstünde hazırladığımız karışımlarımız var. Biz yangın çıkarsa bunlarla alanı 1 gram boşluk kalmayacak şekilde dolduruyoruz. Bir yangın varsa en doğru yöntem küldür. Biz yangın sırasında 20 milyon malzemeyi oraya komple gömdük.

Yangının metan gazıyla ilgisi yok çünkü orası temiz hava girişi. Temiz hava girişinde metan gazı olmaz. Ocağın hava dönüşünde metan gazı olabilir. Ocakta 50'ye yakın metan gazı, karbonmonoksit sensörleri vardı. Ocak bu sensörlerle izleme altındadır. Ayrıca sabit cihaz görmese bile portatif cihazlarımız var. Her noktayı ölçebiliriz. Sıkıntının nedenini biz de bilmiyoruz. Biz de sorunun cevabını arıyoruz. 3 gündür ben de yeraltındayım. Sensörlerden gelen değerler var, ocağı gezen nezaretçiler var böyle bir şey hissedilmedi.

Ocakta yanmaz kablolar vardır. 20 yıldır yangınlarla mücadele ettim. Hiçbir arkadaşımı bırakmadım. Bu bölgede 500 kişilik kaçış var. Bu bizim bölgemizden uzaklaştı. Biz ocağı ikiye böldük. S panoları ve A panoları. Bizim madencilikte kaçış odaları küçüktür. Daha büyük yerler yapmamız gerekiyor. Asıl problem olay 5 dakika içinde gerçekleşti. Yüksek bir gaz hemen 5 dakikada doldurdu ortalığı.

Çalışan arkadaşlarımızın hepsi kart basar ve yeraltına iner. Toplam yeraltına giren sayısı 787.

Çalışan arkadaşları topladık. Mühendis arkadaşları onları yönlendirdi. Olayın gerçekleşmesiyle 5 dakika içinde gaz doldu. Sensörlerle alakası yok. Sensörlerin gazı tespit etmesi 5 dakika. Üst tarafa kimse yoktu.

İÇERİDE KAÇ İŞÇİ VAR?

Oksijen maskeleri, sığınma odalarında, belli bölgelerde ve bütün çalışma arkadaşlarımızda var. Maskeler kontrol ediliyor. Bizim burda hassas ölçüm aletlerimiz var. Hepsinin basınç, su ölçümleri yapılıyor.

Olayın sıkıntısı duman ve görüş mesafesi 1 metreye düştü. Sıkıntı bu. Ben de oradaydım. Biz kazanın neden gerçekleştiğini bilmiyoruz. O bölgeye ulaşamadık. Sıkıntıyı bilmiyoruz. Hiçbir ihmalimiz yok bu olayda. Canla başla çalıştık. 20 yıldır madenciyim böyle bir olay görmedim. Biz bir insanın tırnağına zarar gelmesine izin vermeyecek bir firmayız.

(Yaşam odalarının teftişten önce yapılıp sonra söküldüğü ve depo olarak kullanıldığı iddialarının üzerine). Hayır öyle bir şey yok.

İçeride şu anda 18 kişi var. Onlara ulaşmak için canla başla mücadele ediliyor. 783 işçinin tamamı yer altındaydı. 363 kişiyi ben bir yerde topladım, servislerine bindirdim ve orada isim alarak bunları listeledim. Bunun haricinde 122 kişi ambulanslarla yakın hastanelere sevkedildiler. Şu an 284 arkadaşımız vefat etti. 18 kişi şu an içeride. Kendi imkanları ile çıkanları da bir yerde topladık. Sensörlere gelen verilerin hepsi merkezimizde toplanıyor. Savcılık buna el koydu.

SOMA İNSAN KAYNAKLARI MÜDÜRÜ CELALETTİN GÖKAŞAN AÇIKLAMALARI:

Yaralanan 141 kişiden kurtarma ekibinden olanlar da var. Biz onları düştük. O yüzden yaralı sayıs 122'dir.

Gazetelerde yanlış bir bilgi çıktı. Önce Kemal Yıldız dendi. Kemal Yıldız diye bir işçi olmadığını tespit ettim. Çıkan arkadaşımız Cemal Yıldız. Doğum tarihi 27 Mart 1995 yani 19 yaşındadır. Müfettiş beye de bunu takdim ettim. Bu Kemal Yıldız dedikleri, sonradan Cemal Yıldız olduğu ortaya çıkan arkadaşın işe giriş bildirgesini buraya bırakıyorum. 18 yaşını doldurmuş herkes yeraltında çalışabilir. Sigorta listelerimizde bir tane yabancı uyruklu, bir tane 18 yaşının altında ve bir tane taşeron işçisi yoktur. Bizde taşeron uygulaması kesinlikle yoktur. Bahsettiğiniz 2941 işçinin tamamı Soma Kömür işçisidir. Bizde taşeron yoktur bizde ekip başları vardır.

Maden Mühendisi Akın Çelik: Kirli hava, çalışan işyerlerini dolandığı zaman ocakta ters çevirerek temiz hava üflüyoruz. Biz yangın çıktığında kirli havayı ters çevirerek 100'ün üzerinde adam çıkardık madenden. Ben yanlarındaydım. 100 kişiyi kurtardım. Yangının çıkış noktası önemlidir. Yangın temiz havanın olduğu yerde çıktı.

Ocaktan temiz hava verirsiniz. Bütün üniteleri gezer, sirküle eder sonra geri çıkar. Madene 2 yoldan temiz hava giriyor. Yangın kavşak noktasında çıkıyor. Buradan bir yükselmesiyle beraber operatör mühendisleri arıyor. Mühendisler arkadaşları yönlendiriyor. Arkadaşlar telefonla konuşur konuşmaz gaz dolduruyor. Bu işi zorlaştıran bir olay. Biz kurtarma ekibi olarak yangına anında müdahale etmemiz gerekiyor. İnsanlar çıkarken temiz hava verdik. Buradaki mesai arkadaşlarımızın bir kısmını kurtardık. Kalan arkadaşlarımız var. Hala arkadaşlarımız aşağıda mücadele ediyor.

Akın Çelik: O bölgeye ulaşınca biz de anlayacağız. Kızışma dediğimiz şey kömürün oksijenle yanmasıdır. Biz de sizin kadar merak ediyoruz. Önceliğimiz insanları çıkarmaktı. İşçiler yanarak ölmedi. Açık alev yok. Alt bölgelerin havalandırması basınçlı havalarla yapılıyor. Direk yerüstüne bağlı. Hızlı olan bir yangınla insanlar gidemedi. Hızla olan yangın sonucu insanlar 20 metre bile gidemedi. Bizim 500 kişilik yaşam odamız vardı.

Alp Gürkan: Bulunmuş olduğumuz bölgede 3-4 tane işletme mevcut. Burdaki tespit edilmiş fiyatlar, ihael usülü ile tespit edilmiştir. Biz bu işletmenin tamamen mekanize edilmesi halinde o fiyatın altından kalkılmasının mümkün olmadığını biliyoruz. Bügün dünyada maden sektöründe bu tür işletmeler kalkmıştır. İşletmelerin büyük kısmı full mekanizasyon şeklidne çalışmaktadır. Biz de işletmelerimize son teknolojiyi ve mekanizasyonu getirdik. İşletmemiz çok eşki. Sıfırdan yapmadığımız için daha önce yapılan yerlere yeni alanlar açtık. Burada çalışan insanlar her türlü göçüğe karşı emniyettedirler. Bu düşük maliyette bir işletmedir. Biz ihalede bu fiyatı vermedik bizden önce ihaleye giren Park enerji verdi Bu işletme düşük kar marjlı bir işletmedir ve yüksek kar marjı yoktur.

Celalettin Gürkan: Kaza meydana geldikten sonra AFAD'la ortak kurulmuş olan bir komisyon oldu. Yeraltındaki işçilerin durumu, işçilerin isim listeleri, bunları AFAD'A bildirdik. Bu komisyondan istediğiniz bilgiyi alabilirsiniz. Vardiya değişimi kesinlikle aynı anda yapılmadı. vadiya 3'ten aşağıda olan ve vefat eden kimse yok.

YAŞAM ODASI YOKTU!

Ramazan Doğru: Biz yaşam odasını en yoğun çalıştıkları yerde kurduk. Bizim buradakini söktük burada yeni bir oda hazırlıyoruz. 18-24 saat arasında cevap veriyor. Biz burdaki yaşam odansını üretim bittiği için iptal ettik. Yaşam odasını sökmüştük, yoktu. Diğer bir yere yaşam odası hazırlıyorduk. Madende o an yaşam odası yoktu.

Akın Çelik: Yangın çıktığı zaman, çalışan arkadaşlara talimat şudur: "340 kaçış noktasına gidin". Bu kaçış noktaları direkt yer üstüne bağlıdır. Çoğu arkadaşımızı burada (ortada bir yerde). Duman yüzünden maskelerini takanlar 5 dakika dayanabildi. Bizim yaşam odamız hazırlanan yere taşınıyordu. Bu bölgede 5 kişi öldü. Hepsi benim arkadaşlarım.

En çok kaybımız kömür sürülen yerde oldu. Burası metal madeni değildir buraya yaşam odası yapamazssınız. Ben yaşam odasında bekleyeceğime çıkacağıma yer üstüme çıkarım. Yaşam odaları kömüre yapılamıyor. Kömür taş gibi mukavemetli malzeme değildir. Kömür kırılgandır. Buraya camdan yaşam odası yapılamaz. Bütün çalışanlarımızda maske vardır.

Alp Gürkan: Kaybetmiş olduğumuz arkadaşlarımız, aileleri ve çocukları ile ilgili ben İStanbul'a talimat verdim. Bu arkadaşların çocuklarının tahsillerini sürekli sağlamak için bir vakıf kurulacak. Bu insanların sosyal refah seviyelerini yükseltecek projeler yapacağız.

Akın Çelik: Ocak içerisinde her ay tatbikat yapılıyor. Bunun belgeleri müfettişlerde mevcut. Bu arkadaşları yükseokullara gönderiyoruz. Her türlü eğitimi alıyor madenciler. 1 hafta işe alırken insanları. Bu belgelerin çoğuna savcılık el koydu. Geçen sene bir arkadaşımızı kaybettik. Yangınla ilgili hiç kaybetmedik. Mart ayıydı. Daha önce göçükle ilgili olarak kaybettik. 1 hafta işe alırken insanları. Bu belgelerin çoğuna savcılık el koydu. Geçen sene bir arkadaşımızı kaybettik. Yangınla ilgili hiç kaybetmedik. Mart ayıydı. Daha önce göçükle ilgili olarak kaybettik. 3 tane A sınıf uzmanı 6 tane C sınıfı uzmanımız var. İş güvenliği uzmanı ve mühendislerimiz var.

BAŞBAKANLA İLK KEZ BURADA KARŞILAŞTIM

Alp Gürkan: Bu madenin sahibi Türkiye Kömür İşletmeleridir. Belirtilen eksiklikleri tamamlayınca işletmeye devam edeceğiz. Bu işletme belirli bir zaman sonra müfettişler tarafından incelenecektir. Bu rapor şirketin ne kadar kusurlu olduğunu söyleyecek. Çalışma Bakanlığı’nın çalışmalarını yakından takip etmek istiyorum. İşletmenin içinde doğan bir ihmal varsa. Bir eksiklik varsa. Bunun ben takipçisi olacağız. Ben 3 seneden beri ilk defa geliyorum madene. Benim gördüğüm kadarıyla bu bir kaza.

Bana hükümetten geçmiş olsun dediler. Hayatımda ilk defa başbakanla burada el sıkıştım. En ufak bir ilişkimiz yoktur.

30 YIL ÖNCE FAALİYETİNE BAŞLADI

Kazanın yaşandığı madeni işleten Soma Holding 1984 yılında kömür madenciliği faaliyetine başladı. Soma Holding'e ait Soma Kömür İşletmeleri, Eylül 2009'da Soma Eynez bölgesinde yıllık 2.5 milyon ton üretim kapasiteli yeni bir maden sahası işletimine başladı. Şirketin, 5 bini yeraltı olmak üzere 5 bin 550 kişi ile faaliyetlerini sürdürüyor. Kadrosunda 130 civarında mühendis bulunuyor.

Soma Grubu'nun internet sitesinde, şirketin ayrıca inşaat sektöründe de faaliyet gösterdiği belirtilerek, “Soma Grubu, 2010 yılında çok katlı bina, endüstriyel tesisler, konut ve ticari bina alt yapı ve üst yapı inşaat ve taahhüt faaliyetlerinde bulunmak üzere Soma İnşaat A.Ş.'yi kurmuştur. Spine projesinin ana müteahhitliğini Soma İnşaat üstlenmiş durumdadır. Soma Holding bünyesinde yaklaşık 6.000 çalışan bulunmaktadır. Grubun en büyük şirketi olan Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. 2011 yılı ISO 500 listesinde 231. sırada yer almaktadır” ifadesi yer alıyor.