Gençlerin GSS yükümlülüğü
19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun. Türkiye'de her 4 gençten 1'i ne eğitimde ne de istihdamda yer alıyor. Eğitim hayatı sona eren gençler genel sağlık sigortasına (GSS) tabi bulunuyor. Ailesinin ödeme gücü olan gençler primlerini kendileri ödüyor. Ödeme gücü olmayanların primleri ise hazinece karşılanıyor. HABERTÜRK'ten Ahmet Kıvanç, gençlerin GSS hakkında merak ettiklerini yazdı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, 15 – 24 yaş arasında 12.9 milyon gencimiz bulunuyor. Gençlerin yüzde 89.7’si lise, yüzde 44.7’si yükseköğretim mezunu. Genç nüfusun yüzde 43.8’i işgücüne katılıyor. Bunlardan yüzde 35.3’ü istihdam edilirken, yüzde 19.4’ü ise işsiz. Her 4 gençten 1’i (yüzde 24.2) ne eğitimde ne istihdamda yer alıyor.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, anne babasının sigortalı olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaşına kadar herkes sağlık güvencesi kapsamında bulunuyor. 18 yaşını doldurmakla birlikte öğrenimine devam edenlerde yaş sınırı, lise ve dengi okul öğrencilerinde 20, yükseköğrenim görenlerde 25 olarak uygulanıyor.
Söz konusu yaş sınırları aşılmamak kaydıyla, öğrenimini tamamlayan gençler 2 yıl süreyle sağlık hizmeti almaya devam ediyor. İki yıl dolduktan sonra genel sağlık sigortasına (GSS) tabi oluyorlar.
Buna göre, bu yaz liseden veya üniversiteden mezun olan gençler, herhangi bir işe giremezlerse iki yıl boyunca GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilecekler. Ancak, 2 yıllık ücretsiz tedavi hakkından yararlanabilmek için, öğrenim durumuna göre belirlenmiş olan yaş sınırının aşılmaması gerekir. İki yıllık ücretsiz sağlık hizmeti hakkı, öğrenim durumuna göre değişen yaş sınırının doldurulduğu tarihte sona erer.
Örneğin, lise mezunları için yaş sınırı 20 olduğu için, bu yıl haziran ayında liseden mezun olduğunda 19 yaşında olan bir genç iki yıl değil bir yıl parasız sağlık hizmeti alabilir. Bu süre içinde üniversiteye başlarsa 25 yaşını dolduruncaya kadar sağlık hizmetinden yararlanmaya devam eder.
Üniversiteden mezun olduğunda 23 yaşında olan bir genç iki yıl süreyle parasız sağlık hizmetinden yararlanabilirken, mezuniyet tarihinde 24 yaşında olan genç sadece bir yıl yararlanabilir. Üniversiteden mezun olduğu tarihte 22 yaşında olan bir genç ise 25 yaşını doldurmamış olmasa bile mezuniyet sonrası 2 yıllık süre bittiğinde GSS’ye tabi olur.
2 YILLIK SÜRE NE ZAMAN BAŞLAR?
İki yıllık süre, her öğrencinin kendi mezuniyet tarihine göre belirlenir. Mezun olduğu tarihten itibaren kronometre işlemeye başlar. Öğrencilerin mezuniyet kayıtları Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurumu (YÖK) kayıtlarından elektronik ortamda alınarak GSS tescil işlemleri yapılır.
Örneğin, 15 Ağustos 2000 doğumlu bir genç 1 Temmuz 2022 tarihinde üniversiteden mezun olursa, herhangi bir işe girmemiş ise 1 Temmuz 2024 tarihine kadar parasız sağlık hizmeti alabilir. 1 Temmuz 2024 tarihinden itibaren GSS primi ödeme yükümlülüğü doğar.
Söz konusu genç lisans sonrası yüksek lisansa kayıt yaptırırsa bu kez 25 yaşını dolduracağı 15 Ağustos 2025 tarihine kadar GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alır.
Yükseköğretim Kurumu (YÖK) tarafından denklik belgesi verilmiş yabancı üniversitelerde okuyan gençler de aynı haktan yararlanırlar.
YA PRİM YA GELİR TESTİ
Mezuniyetten sonra iki yıllık süre dolduğu halde işe giremeyen veya 2 yıldan önce yaş sınırını doldurmuş olan gençlerin bu yıl için her ay 300.24 TL prim ödemesi gerekir. Kendileri hiçbir işlem yapmasalar bile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından re’sen GSS yükümlüsü sayılırlar ve her ay 300.24 TL prim borcu çıkartılır.
Buna karşılık, ödeme gücü olmayanların primini devlet karşılar. Ödeme gücü olmayanların, bağlı bulundukları ilçedeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına gelir testi için başvuru yapması gerekir. Test sonucunda ailede kişi başına düşen aylık gelir asgari ücretin 3’te 1’inden (3.336 TL) az çıkarsa prim ödemezler. Buna göre, dört kişilik bir ailede net gelir 13 bin 344 liranın altında kalırsa prim ödenmesi gerekmez.
GSS PRİM BORCUNA ÖDEME KOLAYLIĞI
2022 Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin GSS prim borcu bulunanlar 31 Ağustos 2023 tarihine kadar anaparayı ödemeleri halinde, bu borçlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı silinecek. GSS prim borçlarının yapılandırılması için başvuru yapılması gerekmiyor. Bankaya giderek doğrudan ödeme yapabilecekler.
GSS primlerini ödeme gücü olmayan ve daha önce hiç gelir testine girmemiş olanlar, prim borcundan tümüyle kurtulmak için gelir testine girebilirler. Gelir testinin 31 Temmuz 2023 tarihine kadar yapılması gerekir.
GSS prim borcu bulunanlar normalde SGK üzerinden sağlık hizmeti alamıyorlar. Ancak, vatandaş mağdur olmasın diye uzun süredir geçici düzenlemeler ile prim borcu olanlara da sağlık hizmetinden yararlanma hakkı tanınıyor. Dolayısıyla, GSS prim borcu bulunanlar bu yılın sonuna kadar devlete ait hastaneler ile devlet üniversitelerine ait hastanelerden sağlık hizmeti almaya devam edecekler. Özel hastanelerden ve özel üniversitelere ait hastanelerden ise sağlık hizmeti alamayacaklar.
