Habertürk Beşiktaş-Sultanahmet arası sarı taksi ve UBER’in nabzını tuttu
Gazete Habertürk muhabiri, sarı taksi-UBER kavgasının nabzını Beşiktaş-Sultanahmet güzergâhında tuttu. Yapılan gözlemlere göre; aynı noktadan binilen sarı taksi ve UBER arasında fiyat ve süre farkı yok. Vergi vermediği için UBER korsanlıkla suçlanıyor, sarı taksilerin de kronik sorunlarını çözmesi gerekiyor
Sarı taksiler ve UBER arasındaki gerilim herkesin malumu. Birkaç haftadır taksicilerin UBER araçlarına ve sürücülerine saldırıları gündemde. Oysaki bu kavga yeni değil. Bu taşımacılık sistemi, Türkiye’ye girdiği andan itibaren taksicilerin hedefi halinde. UBER’in emek hırsızlığı yaptığı iddiasıyla protesto gösterileri ve kontak kapatma eylemleri yapan taksiciler yasal yollara da başvurmuş ve UBER’in trafikten men edilmesi için dava açmıştı. Son günlerde ise tartışmalar farklı bir boyut kazanarak fiziki müdahalelere, şiddete kadar ulaştı. İstanbulluların arasında kaldığı bu taşımacılık savaşının perde arkasında kuşkusuz pazar kaygısı yatıyor. Yıllık cirosu 5 milyar TL’ye ulaşan taksiler, karşılarında vergi vermeyen rakip istemiyor. UBER’in araç sayısının 5 bine ulaşması ve sayıları 18 bin olan sarı taksilerle farkın hızla giderek kapanmaya başlaması kavganın alevlenmesine neden oluyor. Tartışma öyle büyük ki son günlerde İstanbulluların en önemli gündem maddesi bu konu. Gazete Habertürk muhabiri Can Mete, taksi-UBER çekişmesinin nabzını bizzat araçlarda tuttu...
‘HAKSIZ KAZANÇ’
Çıkış noktamız Beşiktaş Meydanı oldu, rotamız ise Sultanahmet. Bu mesafe arasını hem UBER’le hem sarı taksiyle katettik. 5.5 kilometre uzunluğundaki yolu önce taksi ile gittik. Yeri gelmişken belirtelim; taksimetrenin açılış fiyatı 4 TL, kilometre başına 2.5 TL, 1 dakikalık bekleme için ise 0.385 TL yazıyor. Taksi ile 23 TL tutan yolculuğumuz sırasında 33 yaşındaki şoför F.H. tırmanan krizle ilgili fikirlerini paylaştı: “Ben hiç böyle bir eylem yapmadım ama iyi yapmışlar. Elalemin ülkesine girip ekmeğiyle oynarsan onlar da senin yüzünle gözünle böyle oynarlar. Ellerine sağlık. Geçenlerde arabama binen bir kadın indi bindi ücretinin 10 TL olmasını eleştiren bir sohbet açtı, laf UBER’e gelince tartıştık. ‘Hepinizi işsiz bırakacak zaten, inşallah da öyle olur’ dedi. Elimden bir kaza çıkmasın diye indirdim.”
Taksiden Sultanahmet’e yakın bir lokasyonda indikten sonra aynı yolu taksiyle dönmek ve yeniden Beşiktaş Meydanı’na gitmek istedik. Boyacı Ahmet Sokak’ın başında bekleyen taksici ‘Bu saatte Beşiktaş’a gidemem’ diyerek bizi almadı. Tramvay ile Reşadiye Caddesi’ne gelerek buradan bir taksi çevirdik ve ilk lokasyonumuza geri döndük. Beşiktaş’a gitmek için bindiğimiz, 18 yıldır kendi aracıyla taksicilik yaptığını belirten C.K. “Ben kendi aracımla kimseye hesap vermiyor olmama rağmen benzin paramı zor çıkarıyorum. Başkasının aracında şoförlük yapan arkadaşlarımız ne yapsın? Zaten millette para, yolda yolcu yok. Olanı da bu işgalcilerle paylaşmak zorunda kalıyoruz. Saldırıları kınıyorum ama onlar da hak ediyor. Gerçi iyi reklam yaptılar mağduru oynayarak. Asıl mağdur bizleriz ama adımız çıkmış bir kere” diyerek tepkisini dile getirdi.
‘REKABET SAVAŞA DÖNDÜ’
Beşiktaş Meydanı’nda indikten sonra telefonumuza yüklediğimiz uygulama aracılığıyla UBER’e giriş yaptık. Şirket bünyesinde iki farklı araç hizmet veriyor. Biri binek otomobil klasmanındaki UBERtaksi diğer ise XL olarak adlandırılan minibüsler. Son yaşanan olaylara konu olan araçlar XL olduğu için biz de o minibüsleri tercih ettik. En yakın araç Barbaros Bulvarı üzerindeydi ve yaklaşık 10 dakika içinde ulaştı. Adres olarak Sultanahmet Meydanı’nı bildirdikten sonra fiziksel saldırı boyutu kazanan savaşı sürücümüze sorduk.
BU SORUNLAR ÇÖZÜLMELİ
“Kullandığımız minibüs markası ve rengi sabit. Trafikte sadece biz değil özel taşımacılık yapan turlar, bu renk ve model aracı kullanan vatandaşlar da tehlike içinde. Rekabet kalite getirmesi gerekirken taksiciler sopaya silaha sarılmaya başladı” dedi. Açılış fiyatı 4 TL, kilometre ücreti 2.5 TL, bekleme süresi 0.39 TL ve indi bindi fiyatı 10 TL olan UBER’in fiyat olarak taksiden tek farkı bekleme ücretinin taksiden 0.05 TL fazla olması. Trafik taksiye bindiğimiz 18.15’e göre biraz daha sakinlediği için saat 19.30’da 22 TL vererek Sultanahmet’e ulaştık. Aynı noktadan aynı güzergâha yolculuğumuz süresince XL UBER ve sarı taksi arasında fiyat ve yolculuk süresi farkı gözlemlemedik. Buna rağmen yasal bir zemine oturmayan UBER’in alternatif teşkil etmesinin nedeni olarak taksilerin yıllardır çözemediği handikaplar gösteriliyor. Örneğin araçların bakımsız olması, kısa mesafede yaşanan tartışmalar, müşteri seçme, yağmurlu havada yolcu almama, para üstü anlaşmazlıkları, kentin en önemli meydanlarını bile bilmeyen taksicilerin varlığı gibi kronik sorunlar... Taksi plakası almak için 1.6 milyon TL’yi gözden çıkarmak zorunda olan taksiciler, karşılarında vergi vermeyen bir yapıyı istemiyor. Bu krizin çözüm yolu ise taksicilerin bu kusurlardan arınmalarından geçiyor...
TAKSİ ŞİKÂYETLERİ
- Taksiciler özellikle trafiğin pik olduğu saatlerde lokasyon seçiyor ve işine gelmeyen istikamete gitmiyor.
- Turistik bölgelerde yolcu seçiyor ve Türk yolcuları araca almak istemiyor.
- Kenti bilmeyen yolcuları alternatif güzergâhlardan yolu uzatarak taşıyor.
- Para üstü konusunda sürekli tartışma yaşanıyor. ‘Bozuk yok’ diyerek tam para almak istiyor.
- Yapılan tüm çalışmalara rağmen taksilerin çoğu bakımsızlıktan dökülüyor.
- Araç içi temizliğine gerekli önem verilmiyor.
- Kanunen yasak olan sigara konusuna uyulmuyor. ‘Rahatsız olmazsınız değil mi?’ diyerek sigara yakılıyor.
- Hiçbir denetime tabi tutulmadan hemen herkes taksi şoförü olabiliyor. ‘Anahtar devreden’ şoförler kendi yerlerine başkalarını sefere çıkarıyor.
GÜNLÜK CİRO 750 TL
Taksi plakasına sahip olmak için 1 milyon 680 bin TL’yi, kiralamak için ise aylık 7 bin 500 TL’yi gözden çıkarmak gerekiyor. İstanbul’da hizmet veren 18 bin taksinin günlük cirosu ortalama 750 TL’yi yıllık cirosu ise 250 bin TL’yi buluyor.
UBER ŞİKÂYETLERİ
- Makbuz problemi çözülmüş değil. ‘Mailinize gelecek’ denilen makbuzların gelmesi gecikiyor, bazen de hiç gelmiyor.
- Telefonla müşteriye ulaşan şoförler mesafe beğenmediği zaman ‘uygulama üstünden talebi iptal edin’ diyebiliyor.
- Aracı çağırmadan belirtilen yaklaşık fiyatın çoğu zaman üstüne çıkan ücretler tartışmalara yol açıyor.
- Araç iptali yapıldığında yine de karttan ücret çekilmesi sorun yaratıyor.
- Trafik durumuna göre şoför inisiyatif kullanıp ayarlanmış seferi iptal edebiliyor ve müşteriye gitmeyebiliyor.
- İndirim sağlayan promosyon kodları çalışmıyor.
- Yasa dışı uygulama nedeniyle yolculara da ceza kesiliyor.
30 GÜN MEN GÜNDEMDE
İçişleri Bakanlığı UBER ile gündeme gelen ‘yetkisiz yolcu taşımacılığı’ tartışmalarının ardından bir kanun tasarısı hazırladı. Tasarı yasalaştığında izin belgesinde belirtilen alan dışında faaliyet gösterenlere idari para cezasına ilave olarak aracın işleteni veya sahibi, aracının yetkisiz yolcu taşımacılığında kullanılmaması için tedbir almak ve denetimini yapmakla yükümlü kılınacak. Araç kullanıcısının, aracın sahibi olup olmadığına bakılmaksızın araçların 30 gün süreyle trafikten men edilmesi sağlanacak.
DÜNYADAN ÖRNEKLER
Taksiciler ile UBER şoförlerinin arasındaki gerginlik Meksika, Yunanistan, İspanya, Fransa’da da yaşanıyor. Türkiye’yi farklı kılan nokta ise ülkemizde plakaya ücret ödenmesi. Plakalar 1 milyon 680 bin TL, kira bedeli ise 7 bin 500 TL. Dünyada böyle bir bedel ödenmiyor. Hal böyle olunca günlük kazancı 750 TL olan ve bu paranın 300 TL’sini plaka sahibine, 150 TL’yi de yakıta veren şoförlerin cebine 300 TL kalıyor.
UBER NEDİR?
UBERtaksi uygulaması temelde uygulama üzerinde kayıtlı en yakın araç ile yolcuyu eşleştirerek, hızlı ulaşımı baz alıyor. Yolcular, uygulamayı akıllı telefonlara indirerek konum bilgilerini paylaşıyor. Sistem üzerinde kayıtlı araçlar içerisinde yolcuya en yakın araç gidip yolcuyu alıyor. UBER, ABD merkezli bir şirket. 28 Mayıs 2015 itibarıyla, dünya çapında 58 ülkede, 300 şehirde kullanılıyor. İstanbul’da yaklaşık 6 bin UBERtaksi hizmeti bulunuyor.
SADECE SÜRÜCÜ VERGİ VERİYOR
Özellikle vergi konusunda tartışmaya neden olan UBER ile ilgili Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci 26 Şubat 2017’de, “Türkiye’de kayıt altına girmek, büro açmak, faaliyet yapmak için ne istiyorsun diye sorup gerekiyorsa vergiyi sıfırlarız” demişti. UBER kanadı ise yaptığı açıklamayla “Bulunduğumuz tüm ülkelerde yerel regülasyonlara uygun olarak faaliyet göstermekteyiz. Yolcuları ve sürücüleri buluşturmayı amaçlayan bu yolculukta, faaliyet gösterdiğimiz her ülkenin vergi düzenlemelerine uyuyoruz” açıklaması yapmıştı. Fakat vergi UBER bünyesinde hizmet veren şoförlerin ödediği gelir vergisi. Firma olarak UBER VIP olarak hizmet veren XL araçlardan yüzde 20 oranında komisyon alıyor. Bu komisyonu Türkiye’deki şirket üzerinden almadığı için herhangi bir gelir gösteremediğinden komisyon vergisini ödemiyor. Hal böyle olunca uygulamanın kullanımı illegal bir boyut da kazanıyor.
5 BİN UBER YOLLARDA
UBER’de şoför olabilmek için yük ve yolcu taşımacılığı için gerekli olan SRC belgesinin yanı sıra psikoteknik, şoför kartı ve araç ruhsatına sahip olmak gerekiyor. Ülkemizde halihazırda hizmet veren yaklaşık 5 bin UBER sürücüsünün aylık kazancı ortalama 5 bin TL civarında.
