Hamaney’in cuma hutbesi: İran’ın bölgesel stratejisi, savunma algısı ve Arap dünyasındaki yankılar
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, yıllar sonra ilk kez çıktığı cuma hutbesinde, İran'ın hem iç hem dış politikalarıyla ilgili güçlü ve stratejik mesajlar verdi. Bu konuşma, İran'ın dış tehditler karşısında kararlılığını, bölgesel stratejik duruşunu ve İslam dünyasındaki liderlik arayışını öne çıkaran unsurlar içeriyordu. Hamaney'in konuşmasının derin bir analizini yapmak, İran'ın bölgedeki konumunu ve mesajlarının bölgesel yankılarını daha net anlamayı gerektiriyor.
Hamaney’in konuşmasının en dikkat çeken bölümlerinden biri, İran’ın İsrail’e yönelik füze saldırısının “meşru” bir yanıt olarak sunulması oldu. Bu saldırı, İsrail’in Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’a düzenlediği suikastin ardından gerçekleştirilmişti.
Hamaney bu misillemeyi, “uluslararası hukuk açısından tamamen meşru” olarak savunarak, İsrail’in bölgesel istikrarı tehdit eden politikalarına karşı kararlılık mesajı verdi. İran’ın İsrail’e karşı duruşunun yalnızca askeri değil, aynı zamanda diplomatik ve siyasi bir direniş olduğunun altını çizdi. Hamaney’in, bu füze saldırısının yalnızca bir başlangıç olduğunu ima etmesi ise İran’ın İsrail’e karşı sert tutumunun devam edeceğine işaret ediyor.
Savunma stratejisi ve düşman algısı
Hutbede, Hamaney’in İran’ın güvenlik önceliklerine yaptığı vurgu öne çıkıyordu. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Batı medyasına yönelik eleştirilerinde, ABD’nin bölgedeki istikrarı tehdit eden bir unsur olarak görüldüğünü ifade etti.
ABD’nin İsrail’le birlikte bu tehditlerin başını çektiğini belirten Hamaney, İran’ın savunma kapasitesinin güçlendiğini vurguladı. Hamaney, Devrim Muhafızları’nın savunmadaki kilit rolüne değinirken, İran’ın ulusal güvenliğini koruma konusundaki kararlılığını yineledi. Hamaney, İran halkına yönelik olarak düşmanların tehditlerine karşı birlik ve beraberlik çağrısı yaparak, dış tehditlerin ancak ulusal dayanışmayla bertaraf edilebileceğini ifade etti.
Ulusal birlik ve iç siyasi mesajlar
Hamaney, hutbesinin büyük bir bölümünde iç politikada birlik çağrısı yaptı. İran halkını, dış tehditlere karşı birlikte durmaya davet etti. Bu çağrı, özellikle İran’daki toplumsal huzursuzluklar ve ekonomik sıkıntılarla başa çıkma çabasının bir parçası olarak görülüyor.
Hamaney, rejimin halkın desteğine olan ihtiyacını açıkça dile getirirken, halkın rejime bağlılığını pekiştirmek için dini ve milliyetçi söylemleri güçlendirdi. Bu bağlamda, son yıllarda rejime yönelik artan eleştirilerin, özellikle genç nüfus ve eğitimli kesimlerdeki memnuniyetsizliklerin farkında olduğuna da işaret ediyor.
İslam dünyasına mesajlar
İran’ın bölgedeki konumunu güçlendirmek adına İslam ümmetine yönelik önemli mesajlar da Hamaney’in konuşmasında yer buldu.
Hamaney, İran’ın sadece kendi çıkarlarını korumadığını, İslam ümmetini savunma görevi üstlendiğini belirtti. Özellikle Filistin meselesi üzerinden İran’ın bölgedeki direniş hareketlerine verdiği desteği vurgulayan Hamaney, İran’ın Filistin’in özgürlüğü için lider bir rol oynadığını ifade etti. Bu söylemler, İran’ın Şii-Sünni çatışmalarına rağmen kendisini İslam dünyasının koruyucusu olarak konumlandırmaya çalıştığını gösteriyor.
İsrail ve ABD’ye uyarı
Hamaney, konuşmasında İsrail ve ABD’ye açık uyarılarda bulundu. İsrail’in saldırılarına karşılık verileceğini belirterek, İran’ın askeri kapasitesinin güçlü olduğunu ve gerekirse bunu kullanmaktan çekinmeyeceklerini vurguladı. İran’ın Hizbullah ve Hamas gibi vekil güçler üzerinden yürüttüğü dolaylı savaş stratejisinin devam edeceğini de ima etti.
ABD’ye yönelik sert eleştiriler ise, İran’ın bölgedeki ABD karşıtı tutumunu pekiştirdi. Hamaney, ABD’nin bölgesel politikalarda güvenilmez bir ortak olduğunu ve İran’ın ulusal güvenliğine yönelik tehditlerde kilit rol oynadığını yeniden teyit etti.
Arap dünyasındaki yankılar ve tepkiler
Hamaney’in cuma hutbesi, Arap dünyasında geniş yankı buldu. Özellikle İsrail ve Filistin’e yönelik açıklamaları, farklı kesimlerden farklı tepkiler aldı:
Hamaney’in Filistin meselesine yaptığı vurgu, Arap dünyasında dikkatle takip edildi. İran’ın Filistin davasına verdiği destek, Filistin’e destek veren kesimlerde olumlu karşılanırken, bazı Sünni Arap ülkeleri İran’ın bu söylemini, Şii nüfuzunu artırma çabası olarak değerlendirdi. Özellikle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi İran karşıtı ülkelerde, İran’ın bölgedeki mezhepsel gerilimleri körüklediği yönünde eleştiriler dile getirildi.
Hamaney’in Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın ölümüne ilişkin mesajları, Lübnan’daki Şii topluluklar arasında büyük yankı uyandırdı. İran’ın Hizbullah ile olan yakın ilişkileri, bu konuşmanın Lübnan’daki Şii kesimlerce bir destek beyanı olarak algılanmasına yol açtı. Bu, Hamaney’in konuşmasını, Lübnan’daki Şii gruplar için moral kaynağı olarak önemli hale getirirken, Sünni ve Hristiyan topluluklar arasında ise bölgedeki gerilimleri artırabileceği endişesi yarattı.
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi İran karşıtı ülkeler, Hamaney’in hutbesini dikkatle izledi. İran’ın ABD ve İsrail’e yönelik sert eleştirileri, bu ülkelerde İran’ın bölgedeki etkisini artırma çabası olarak yorumlandı. Suudi Arabistan uzun zamandır İran’ın bölgedeki Şii etkisini kırmak için stratejik adımlar atarken, bu hutbe, mezhepsel çatışmaları daha da tırmandırabileceği endişesiyle eleştirildi.
Ayetullah Hamaney’in bu hutbesi, İran’ın bölgesel ve küresel stratejilerini pekiştiren önemli mesajlar içeriyordu. İsrail ve ABD’ye karşı sert bir duruş sergileyen Hamaney, İran’ın bölgedeki direniş hareketlerine desteğini sürdüreceğini açıkça ifade etti. Arap dünyasında ise bu hutbe, farklı mezhepsel ve siyasi çizgiler doğrultusunda yankı buldu; İran’ın Filistin ve Lübnan’a yönelik desteği bazı kesimlerde memnuniyet yaratırken, özellikle Körfez ülkeleri bu duruşu bölgesel gerilimleri artıran bir unsur olarak değerlendirdi.
Bu konuşma, İran’ın hem iç politikadaki zorluklarla hem de dış tehditlerle başa çıkmayı planladığını gösteren stratejik bir adım olarak değerlendirilebilir.
