İşçisine hatıra altın veren işveren, prim öder
Çalışanlara ödenen ücretler üzerinden esas olarak sosyal güvenlik primi kesintisi yapılıyor. Çalışanlara yapılan bazı ödemeler ile ayni yardımlar ise prime esas kazanca dahil edilmiyor. İşçiye çeşitli adlar altında verilen hatıra altınlar ise nakdi ödeme kabul edilerek, prim kesintisine tabi tutuluyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, çalışanların prim kesintisine tabi tutulan veya tutulmayan kazançlarını yazdı
Geçmiş yıllarda, daha düşük sosyal güvenlik primi ödemek amacıyla işverenlerce ücret dışında çeşitli adlar altında ödemeler yapılıyordu. Bu da hem Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) prim geliri kaybına, hem de çalışanların daha düşük emekli aylığı almalarına yol açıyordu. 2008 yılında çıkartılan Sosyal Güvenlik Kanunu ile prim kesintisine tabi tutulmayacak kazançlar sınırlandırıldı. Sınırlama konusunda zaman içinde ilave bazı değişiklikler yapıldı.
Sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca, çalışanlara ödenen ücretler ile ikramiye ve bu nitelikteki istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerden sosyal güvenlik primi kesiliyor. İşverence çalışanlar için özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemine yapılan ödemelerin asgari ücretin yüzde 30’unu aşan kısmı ile günlük asgari ücretin yüzde 6’sını aşan yemek paraları, aylık asgari ücretin yüzde 2’sini aşan çocuk yardımı, aylık asgari ücretin yüzde 10’unu aşan aile yardımı prim kesintisine tabi tutuluyor. İşverenin çalışanlara ölüm, doğum ve evlenme hallerinde yaptığı nakdi yardımlar, tutarına bakılmaksızın prim kesintisinden muaf tutuluyor. Çalışanın anne ve babası, eşi veya çoğunun ölümü halinde verilen ölüm yardımı ile evlenmesi veya çocuğunun olması halinde yapılan doğum ve evlenme yardımları prime esas kazanca dahil edilmiyor.
Sosyal Güvenlik Kanunu’nda belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prim kesintisine tabi tutuluyor. Diğer kanunlarda “prim kesintisine tabi tutulmaması gerektiğine” dair muafiyet ve istisnalar da dikkate alınmıyor. Dolayısıyla çalışanlara yakacak, temizlik, aydınlatma, tahsil veya mesken yardımı gibi adlar altında yapılan ödemelerin, ödemenin yapıldığı ayın kazancına eklenerek prim kesilmesi gerekiyor.
HATIRA ALTIN VEREN İŞVEREN PRİM ÖDER
Çalışanlara ayni (mal) olarak yapılan yardımlardan ise tutarları ne olursa olsun prim kesintisi yapılmıyor. Ancak, ayni yardımların yağ parası, un parası, ayakkabı parası, giyim yardımı gibi nakden ödenmesi halinde prim kesintisi yapılması gerekiyor. Yiyecek, giyecek, ısınma gibi doğrudan çalışanın ihtiyacını gidermeye yönelik para olarak değil de mal veya hizmet olarak yapılan yardımlar ise ayni yardım kabul ediliyor. Çalışana giyim yardımı adı altında nakit ödeme yapan işverenin bu yardımı ayni yardım değil, nakdi yardım kabul ediliyor ve prim kesintisine tabi tutulması gerekiyor.
Bazı iş yerlerinde bayram, yılbaşı, 25’inci, 30’uncu veya 50’nci yıl anısına hatıra altın verilebiliyor. SGK, altının günlük değerinin belli olması ve her an piyasada kolayca nakde dönüştürülme özelliğini dikkate alarak, işverence verilen altının bedelinden sigorta primi kesilmesini istiyor. Hatıra altın bedelinin, verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak tutar üzerinden bordroya yansıtılıp, bunun üzerinden prim kesintisi yapılması gerekiyor.
GİYECEK ÇEKİ İÇİN PRİM ÖDENMEZ
İşverenin çalışanlara belli ihtiyaçlarını karşılamak, örneğin ayakkabı, giyim, erzak alabilmesi amacıyla verdiği alışveriş veya hediye çekleri için prim kesintisi yapılmıyor. İşverenin çalışanların çocukları için yaptığı okul öğrenim parası, kreş parası, ev kirası gibi yardımlar doğrudan üçüncü kişilere ödenirse prim kesintisi yapılmıyor. Ancak, işveren bu yardımlarI çalışana nakit olarak öderse prim kesintisi yapılması gerekiyor.
HUZUR HAKKINA PRİM İŞÇİYE VAR, MEMURA YOK
Bazı komisyon, komite, idare heyeti, yönetim kurulu gibi organların üyelerine, toplantı veya saat başına “huzur hakkı” adı altında ödeme yapılıyor. Huzur hakkı adı altında yapılan ödemelerin prime tabi olup olmadığının belirlenmesinde, ödeme yapılan kişinin sosyal güvenlik bakımından statüsüne bakılıyor. Huzur hakkı ödenen veya ödenecek yerde 4/a (SSK) kapsamında hizmet akdine tabi çalışanlara yapılan huzur hakkı ödemeleri sigorta primine tabi tutuluyor. 4/b (BAĞ-KUR) veya 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişilere yapılan huzur hakkı ödemelerinden ise prim kesintisi yapılmıyor.
