Fatura 1 milyar doları aşacak: Kakaonun tadı Türkiye'de de acı olacak
Yükselişi durdurulamayan kakaonun ton başına fiyatı geçtiğimiz Salı günü 10 bin doları aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. Büyük çikolata devleri, fiyat dalgalanmalarını yönetmek ve yüksek fiyatların yansımasını önlemek için riskten korunma stratejileri kullanıyor ancak uzmanlara göre daha kötü günler kapıda. Her geçen gün artan fiyatlar Türkiye'de de kakao ithalatını derinden etkilerken, çikolataya zam ve pek çok problem kapıda görünüyor…
Batı Afrika’daki çiftçilerin kötü hava koşulları ve hastalıklar ile mücadele ettiği dönemde kakao fiyatları 10 bin doları gördü.
Kakao fiyatları Salı günü metrik ton başına 10.080 $ ile tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldi ve günü %0,3 düşüşle 9.622 $ ile tamamladı. Kakaonun maliyeti geçtiğimiz yıl üç kattan fazla artarken sadece 2024′te %129 arttı.
Rabobank’ta emtia analisti olan Paul Joules, dünyanın 60 yılı aşkın sürenin en büyük kakao arzı açığıyla karşı karşıya olduğunu ve tüketicilerin bunun etkisini bu yılın sonunda veya 2025′in başlarında görmeye başlayabileceğini ifade ediyor. Uluslararası Kakao Örgütü, 2023-24 sezonu için bir önceki sezondaki 74 bin tonluk açığa kıyasla %405 artışla 374 bin tonluk arz açığı öngörüyor. Yani 2024’te yaşanan kakao krizi sorunun sadece başlangıcı…
"EN KÖTÜSÜ HENÜZ GELMEDİ"
“En kötüsü henüz gelmedi” diyen uzmanlar kakao fiyatlarının muhtemelen bir süre daha yüksek kalacağını çünkü piyasanın karşı karşıya olduğu sistemik sorunların kolay bir çözümü olmadığını ifade ediyor.
Peki neler bekleniyor? Uzmanlara göre tüketiciler bu süreçte ya daha yüksek fiyatlar ya da daha küçük çikolatalar yani ‘küçülme’ ile karşı karşıya kalacak. Bununla beraber şirketlerin ayrıca bazı ürünlerde daha az kakao kullanmak için içerik maddelerini ‘düzenleyebileceklerini’ söyledi. Bundan en fazla etkilenecek ürün ise kakao içeriği çok yüksek olan bitter çikolatada bekleniyor.
Tarım ve gıda sektöründen pek çok uzmana göre tüketicilerin dünyada Pazar günü kutlanacak olan Paskalya sonrası daha yüksek fiyatlar görülmeye başlanacak.
Türkiye de kuşkusuz tüm dünyada olduğu gibi kakao krizinden fazlasıyla etkilenecek ülkeler arasında…
2021 yılında kakao ithalatı miktar bakımından 122 bin 793 ton, değer bakımından ise 332 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. 2022 yılında pandeminin de etkisiyle bu rakamlar 94 bin 303 ton ve 222 milyon dolara düşmüştü. 2023 yılında hem pandemi sonrası etkisi hem de özellikle son çeyrekte artan fiyatlar ile yeniden yükselişe geçen kakao ithalatı 119 bin 998 ton ve 313.5 milyon doları gördü.
Ancak asıl sorunun 2024’te kendini göstermesi bekleniyor. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayileri Federasyonu’nun TÜİK’ten aldığı verilere göre 2024’ün Ocak ayında sadece kakao ithalatı miktar bakımından 12 bin 192 ton, değer bakımından ise 41 milyon 831 bin dolar olarak gerçekleşti. Bununla birlikte 25.326 ton kakao hamuru ile 86.3 milyon dolar ve 14.865 ton ile 83.6 milyon dolar ithalat gerçekleşti.
FATURA 1 MİLYAR DOLARI AŞACAK
Kakao fiyatlarının büyük yükselişinin yeni başladığı bu ayda Ocak ayı kakao fiyatı 4800 dolar civarında olurken Türkiye’deki ortalama ithalat fiyatı yaklaşık 3431 dolardı.
Kakao fiyatının 10 bin dolar barajını aştığını ve belki de daha da aşacağını varsayacak olursak, Türkiye’deki ortalama ithalat fiyatının en az 7117 dolar olması bekleniyor. Bu da pandemi dönemi dahil 4 yılın ortalaması göz önüne alındığında her şey mevcut haliyle ilerlese dahi 2024 yılı için yaklaşık olarak minimum 1.185 milyar dolar olacak. Bu da Türkiye’nin kakao ithalatında önceki yıllara kıyasla neredeyse 3 kata yakın bir fark anlamına geliyor.
Tabii ki bu büyük fark kakao fiyatlarına ciddi bir darbe vuracak. Öncelikle fiyatlar artacak olsa da; Türkiye’nin kakao ithalatını en fazla Fildişi Sahili gerçekleştirmesi, bu ülkenin kötü hava koşulları ve krizle en fazla mücadele eden ülke olması gibi faktörlerle ilerde alternatif arayışlarını artıracak. Ancak bu alternatif bir ülkeden öte, ürünlerin içerik maddeleri üzerinden olabilir. Avrupa’daki ülkeler kakao krizine karşı kakao yerine alternatif arayışlarına girse de yaşanan kıtlık ürünlerde ve de ambalajlarda değişiklik üzerinden yansıyabilir.
Öte yandan sektör “maliyetleri azaltmak” ve çikolatayı tüketiciler için uygun fiyatlı tutmak için perakendecilerle birlikte çalışıyor, zira alarm zilleri çoktan çalmaya başladı. Hershey hisseleri son 12 ayda yaklaşık %22 düşüş yaşarken, Nestle’nin İsviçre’de listelenen hisseleri aynı dönemde yaklaşık %13 değer kaybetti.
Analistlere göre ‘en kötüsü henüz gelmeyen’ kriz için piyasa acil bir çözüm bulmazsa sorunun 2024 sonlarında daha da kritik hale gelmesi bekleniyor.
* Haberin görselleri Reuters ve Associated Press'ten servis edilmiştir.
