KÇÖ alanların işsizlik ödeneği nasıl hesaplanıyor?
Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) almış olanlardan bu dönemde işsiz kalanlar, işsizlik ödeneğinin düşük olmasından yakınıyorlar ve yanlış hesaplandığını düşünüyorlar. Peki pandemide KÇÖ alanların işsizlik ödeneği nasıl hesaplanıyor? Sonradan yüksek ücretle çalışanların ödenekleri neden düşük bağlanıyor? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, işsizlik ödeneği konusunda merak edilenleri yazdı
Pandemiden etkilenen işyerlerinde çalışırken bir süre kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) almış kişiler bu dönemde işsiz kaldıklarında bağlanan işsizlik ödeneğinde son ücretlerinin neden dikkate alınmadığını soruyorlar. Bir okurumuz pandemi öncesinde asgari ücretle çalıştığını, pandemide 4 ay kısa çalışma ödeneği aldığını, sonrasında iş değiştirerek yüksek ücretli bir işe girdiğini, 8 ay yüksek ücretle çalıştığı son işyerinden geçen ay ayrılınca sadece 1100 TL işsizlik ödeneği bağlandığını, neden son 8 aydaki yüksek ücretinin dikkate alınmadığını sordu.
Sorunun cevabına geçmeden önce işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği tutarının nasıl belirlendiğini hatırlayalım. Kanuna göre, işsizlik ödeneği, işçinin iş akdinin sona erdiği tarih itibarıyla son 4 aylık prime esas kazanç ortalamasının yüzde 40’ı üzerinden hesaplanıyor. Bir işçiye ödenecek işsizlik maaşı, brüt ücreti ne olursa olsun asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor.
Kısa çalışma ödeneği ise işçinin ilk KÇÖ almaya başladığı tarih itibarıyla son 12 aylık prime esas kazanç ortalamasının yüzde 60’ı oranında bağlanıyor. KÇÖ tutarı, asgari ücretin yüzde 150’sini aşamıyor.
Brüt asgari ücret 2019 yılında 2 bin 558.40 TL, 2020 yılında ise 2 bin 943 TL olarak uygulandı. Asgari ücretle çalışan bir işçiye 2020 yılı nisan ayında bağlanan KÇÖ tutarı, 2019 yılı nisan – aralık ve 2020 yılı ocak – mart aylarındaki ücret ortalaması olan 2 bin 654.55 TL’nin yüzde 60’ı oranında hesaplandı. Bu hesaplama sonucu brüt bin 592.73 TL, net olarak da bin 580,73 TL kısa çalışma ödeneği bağlandı.
KÇÖ ALINAN TARİHTEN ÖNCEKİ 4 AYLIK ORTALAMA ÜCRET ESAS ALINIYOR
İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre, kısa çalışma ödeneği sürelerinin 3 aya kadar olan kısmının, işçinin hak ettiği işsizlik ödeneği süresinden indirilmesi gerekiyor ancak cumhurbaşkanı kararı ile bu mahsup işlemi yapılmayabiliyor. Nitekim geçen yıl haziran ayında çıkan cumhurbaşkanı kararı ile pandemi dönemindeki kısa çalışma ödeneği alınan sürelerin işsizlik ödeneğinden mahsup edilmemesi kararlaştırıldı. Bu karar uyarınca, işçinin normalde hak ettiği işsizlik ödeneği süresi 6 ay ise 6 ay olarak, 10 ay ise 10 ay olarak devam edecek.
Bununla birlikte, pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği almış kişiler, sonradan işsiz kaldıklarında işsizlik ödenekleri, kısa çalışma ödeneği almaya başladıkları tarihten önceki 4 aylık ortalama ücretleri üzerinden hesaplanıyor. Bu durumda, nisan ayında KÇÖ bağlanan asgari ücretli işçiye işsizlik ödeneği bağlanırken 2019 aralık ve 2020 ocak – mart dönemindeki ücretlerinin ortalaması olan 2 bin 846.85 TL baz alınır. Bu ortalama ücretin yüzde 40’ı oranında, yani brüt 1138.74 TL, net olarak da 1.130.16 TL tutarında işsizlik ödeneği bağlanır.
Asgari ücretle çalışan bir işçi normalde pandemi döneminde KÇÖ almamış olsaydı bu ay bağlanacak işsizlik ödeneği tutarı net bin 420.22 TL olacaktı.
KÇÖ ALINAN TARİHTEKİ ÜCRET NE ZAMANA KADAR DİKKATE ALINACAK?
İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için son 3 yılda en az 600 prim gününü doldurmak ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. Pandemide kısa çalışma ödeneği almış kişiler, KÇÖ başlama tarihi ile işten çıkış tarihi arasındaki sürenin 600 günden az olması halinde, KÇÖ almaya başladıkları tarihteki son dört aylık ortalama ücret üzerinden işsizlik ödeneği alacaklar.
Bu noktada bir hususu hatırlatmakta yarar bulunuyor. Her ne kadar cumhurbaşkanı kararı ile KÇÖ süreleri işsizlik ödeneği sürelerinden mahsup edilmiyorsa da KÇÖ almış kişiler işsizlik ödeneği hakkını kullanmaya başlamış sayılıyor. Bu kişilerin yeniden işsizlik ödeneğine hak kazanabilmeleri için sonraki 3 yıl içinde en az 600 prim gününü doldurmaları gerekiyor. Yeniden işsizlik ödeneğine hak kazanıncaya kadar geçen bu sürede, işten kendi istekleriyle ayrılsalar bile, daha önce hak etmiş oldukları süreler üzerinden işsizlik ödeneği alma hakkına sahip bulunuyorlar. Ancak, kendi isteğiyle işten ayrılmış kişilerin sahip olduğu bu hakkın da KÇÖ almaya ilk başladıkları tarihten itibaren 20 ay (600 gün) ile sınırlı olduğunu unutmamak gerekiyor.
