Neden bir odaya girince ne yapacağımızı unutup afallarız? Bilim açıkladı, nedeni 'Kapı Etkisi'
Bazen bir odadan diğerine geçtiğimizde ne yapacağımızı ya da ne alacağımızı unutup öylece durup bekleriz. Hatta kimi zaman uzun bir müddet ne için oraya gittiğimizi hatırlamaya çalışırız. Hatta bu durum o kadar yoğun yaşanır ki buzdolabının kapağını açıp boş boş uzun bir müddet bakarız ve ne yapacağımızı bir türlü hatırlayamamak bizi sinirlendirir. Peki, bu neden böyle oluyor bu bir hafıza kaybı belirtisi mi?
İnsan beyninin, bir an içerisinde sadece tek bilgiyi işleyebileceği düşünülüyor. Bu nedenle, eğer bir şeye konsantre olduysanız geri kalan her şey hafızanın gerisine itiliyor.
Yani mekan değiştirip yeni bir odaya / mutfağa vb girdiğimizde, beyin bu yeni mekansal algılama esnasında bir an için bunun öncesindeki düşünceleri siliyor. Her yeni gerçeklikte, buna odaklanabilmek için bir önceki odakları geri plana itiyor.
Günlük yaşantımızda dikkatimiz farklı düzlemler arasında gider gelir. Zihnimiz gün boyu işlerimiz, hedeflerimiz, planlarımız, stratejilerimiz ve somut eylemlerimiz arasında geçiş yapar. Rutin zamanlarda, yaptığımız işler daha mekanizedir ve genellikle yaptığımız şeyin kendisi tek odağımızı teşkil etmez. Örneğin düz yolda araba kullanırken yanımızdaki kişiyle rahatlıkla konuşabiliriz. Fakat durum rutin değil ise, dikkatimiz yaptığımız iş üzerindedir.
Araştırmacılar kapı etkisinin, hayatta kalma mekanizmasının bir kalıntısı olabileceğini söylüyor. Avcılar ve mağara sakinleri olduğumuz geçmiş yaşamda, güvenli çevremizi bırakıp yeni ve bilinmeyen bir çevreye gitmek şimdikinden çok daha tehlikeliydi. Yeni çevrede uyanık ve tetikte olabilmemiz için içgüdülerimiz, eski çevreyi unutmamızı sağlardı.
Farklı bir odaya girdiğimizde beynin bu yeni mekansal gerçeği algılarken diğer bilgiyi silmesinin, böyle bir içgüdüsel arka plana dayanabileceği düşünülüyor.
Yani kapının bir nevi metafor görevi gördüğü söyleniyor. Kapı, beynimizin yeni şeylere odaklanabilmesi için önceki düşündüklerini unutmasını sağlayan bir tetikleyici gibi.
Aniden aklımıza gelen bir aramayı yapmak üzere web siteleri arasında geçiş yaptığımızda ne arayacağımızı unutmamızın da sebebi bu. Metaforik bir kapıdan geçmiş olmamız.
'KAPI EŞİĞİ ETKİSİ' NEDİR?
Psikologlar, bir kapı eşiğinden geçmenin ve yeni bir odaya girmenin beyinde bir "zihinsel tıkanma" yarattığına değiniyor. Mekan değiştirdiğinizde, bir kapıyı açıp başka bir odaya girdiğinizde bellekte yeni bir bölüm oluşması amacıyla hafızanın sıfırlandığı düşünülüyor. Bilim insanları bu duruma kapı etkisi (doorway effect) ya da diğer bir adıyla 'giriş amnezisi' adını veriyor.
Bilim insanları, araştırmalarla kişinin yaşamı boyunca değişme yeteneğine sahip olduğunu ortaya koyuyor. Hafıza, psikolojide bir organizmanın bilgiyi depolama, saklama ve sonrasında ise geri çağırma yeteneği olarak tanımlanıyor.
Kaynak: Psychologist
