NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler”de bu hafta: Herkes gider Mersin'e...

Sosyal ağın Kaliforniya eyaletindeki Burlingame kampüsünde yer alan 1550 metrekarelik büyüklüğündeki ilk Meta mağazası, 9 Mayıs’ta açılacak. Metaverse eğitimlerinin de verileceği mağazaya gelen tüketiciler, gözlük başta olmak üzere sanal gerçeklik (VR) cihazlarını deneyip, satın alabilecek.

Mağazada, Facebook’un yapay zeka destekli görüntülü görüşme cihazı Portal, VR gözlüğü Quest 2 VR ve Ray-Ban ile geliştirilen akıllı gözlük gibi ürünler satışa sunulacak. Meta’nın ilk mağazası her ne kadar “fiziksel” olarak açılsa da, aslında şirketin metaverse’e giriş anahtarı da olacak. Çünkü mağazada tüketicilere, sanal gerçeklik evrenine giriş için gerekli olan temel donanım ürünler sunulacak.

2- ‘RUHSAT, TAPU, EVLİLİK CÜZDANLARI DA NFT OLACAK’

NFT’nin özellikle pandemi sürecinde sanat ile özdeşlemesine karşın yakın zamanda pek çok alanın NFT ile tanışacağını söyleyen blockchain, kripto para ve gelecek teknolojileri eğitmeni Devrim Danyal, “Ruhsatlarımız, tapularımız, diplomalarımız, gittiğimiz kurslarda aldığımız sertifikalarımız NFT’lere dönüştürülebilir hale gelecek” dedi. GittiGidiyor’un “Keşfedecek Çok Şey Var - Teknoloji” podcast serisinin “Dijital sanatın yeni yatırım aracı NFT nedir?” başlıklı yayınına konuk olan Devrim Danyal, sanat ve teknoloji dünyasının popüler yatırım aracı haline gelen NFT’nin uzun vadede ekonomi üzerindeki olası etkilerini değerlendirdi.

Kripto paraların dünya çapında 2.5-3 trilyon dolarlık bir hacmi olduğunu ifade eden Devrim Danyal, bu hacmin Türkiye’de ise günlük 3 milyar dolar seviyesinde olduğunu aktardı. Dünyada NFT pazarında ise en büyük oyunculardan olan OpenSea’nin 2020’de 60 milyon dolar olan gelirlerinin sadece bir yılın ardından 2021’de 14 milyar doları geçtiğinin altını çizdi.

NFT’ler ile koleksiyonerlik kavramının da değişmeye başlandığını vurgulayan Danyal, “NFT ile birlikte ‘Hisseli Harikalar Kumpanyası’ diye adlandırabileceğimiz bir koleksiyonerlik dünyası da ortaya çıkmaya başladı. Örneğin Mona Lisa tablosunu 1 milyon piksele bölüp, bu piksellerden birini 1 dolara satın alma kurgusu oluşturulabiliyor. 1 milyon dolarınız yok ama siz 1 dolarla o orijinal eserin bir parçasını edinebiliyorsunuz” diye konuştu.

NFT’lerin yakın gelecekte Türkiye’de sanat eserlerinden çok, işlevselliğe odaklanan kurgularda öne çıkacağını belirten Devrim Danyal, “Nelerden NFT olabilir?” sorusuna ise şu cevabı verdi:

“Aklınıza gelen gelmeyen, elle tutulan tutulamayan, blok zincirinde kayıt altına alabilinen her şeyi dijitalize edip, NFT haline sokabiliriz. Pandemi ile birlikte gelirleri bıçak gibi kesilen sanat kesimi için NFT’ler can suyu oldu. Hem NFT sanatı sevdi, hem sanat NFT’yi sevdi. Ama sadece bundan ibaret değil. Ruhsatımız veya tapumuz NFT olduğu zaman dijital kimliklerimizle aynı zamanda aracımızın veya evimizin kapısını da açabilecek. Yine NFT evlilik cüzdanları ile blok zincirinin vermiş olduğu yetkiye dayanarak, evlilik sözleşmeleri yapabilecek. Bu cüzdanın bağlantısını kopardığımız zaman da boşanma söz konusu olabilecek.”

3- METAVERSE, META’YA 3 MİLYAR DOLAR ZARAR YAZDIRDI

Horizon Worlds ile sanal gerçeklik evrenini geliştiren ve bu iş için milyar dolarlık bütçe ayıran Facebook’un metaverse giderleri şirketin bilançosuna da olumsuz yansımaya devam ediyor. 2022 yılı ilk çeyreğinde Meta’nın toplam gelirleri yüzde 7 artarken, giderleri yüzde 31 arttı. Bu tablonun etkisiyle Meta’nın yılın ilk çeyreğinde net kârı da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21 düştü.

Meta, finansal sonuçlarında “Uygulama Ailesi” ve “Gerçeklik Laboratuvarları” olmak üzere iki ayrı kategorinin ayrıntılarına da yer veriyor. Buna göre “Uygulama Ailesi”, Facebook, Instagram, Messenger ve WhatsApp gibi servislerden oluşurken; “Gerçeklik Laboratuvarları”, metaverse’ün temelini oluşturan artırılmış gerçeklik (AR), sanal gerçeklik (VR) ile ilgili yazılım ve donanım ürünlerini kapsıyor. Finansal sonuçlara bu pencereden bakıldığında, bu yılın ilk çeyreğinde Meta, Uygulama Ailesi’nden 11.5 milyar dolar kâr elde ederken; metaverse’e odaklanan Gerçeklik Laboratuvarları’ndan 3 milyar dolar zarar yazmış.

Ancak finansal sonuçları değerlendiren sosyal ağın kurucusu ve CEO’su Mark Zuckerberg, gelecekten umudunu şu sözlerle dile getirdi: “

Bugünün en büyük fırsatlarına ve zorluklarına odaklanırken, bir sonraki sosyal teknoloji çağının temelini oluşturmanın da önemli olduğunu düşünüyorum. Ancak bu, ürünler gerçekten pazara girene ve anlamlı bir şekilde ölçeklenene kadar ve pazar büyüyene kadar olmayacak. Şu anda 2030'lar olmasını beklediğim çok heyecan verici şeylerin temellerini atıyoruz."

4- TAYLAN ANTALYALI’DAN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNE NFT’Lİ DESTEK

Galatasaraylı futbolcu Taylan Antalyalı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı özelinde bugüne kadar 3 milyona yakın çocuğa eğitim desteği ulaştıran Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) ile çocuklar için farkındalık yaratacak anlamlı bir iş birliğine imza attı. İş birliği çerçevesinde TEGV çocuklarının “Gelecekteki Ben” temalı çizimleri NFT’ye dönüştürüldü. Bu çalışma ile çocuklar, gelecekte olmayı hayal ettikleri rol modelleri ve karakterleri oluşturarak geleceğin dünyasını bugünden hayal ettiler.

Çocuk çizimleriyle hazırlanan NFT ve diğer fiziksel ürünler çok yakında TEGV Dükkan üzerinden satışa sunulacak. Ürünlerden elde edilen gelirin tamamı TEGV’e bağış olarak aktarılacaktır. Taylan Antalyalı geçen sene de sosyal medya hesabını Türkiye’nin dört bir yanından gelen TEGV çocuklarının resimleri ile süslemişti.

5- METAVERSE İŞ DÜNYASINI GELECEKTE NASIL DEĞİŞTİRECEK?

Denetim, vergi ve danışmanlık kuruluşu KPMG, genişletilmiş gerçeklik (XR) ve metaverse teknolojilerinin insanlık için gelecekte hangi potansiyelleri barındırdığına dair öngörülerini paylaştı. Gelecekte bizleri bekleyen yeni dünyayı mercek altına alan KPMG'nin raporunda öne çıkan başlıklar şunlar:

Mars'a ilk adım sanal dünya için de tarihi bir dönüm noktası olacak

1969'da Neil Armstrong ilk adımı attığında, herkes o anı izlemek için televizyona kitlenmiş ve TV satışları artmış ve birçok hane ilk defa bu teknoloji ile tanışmıştı. Önümüzdeki yıllarda Mars'ta yürüyen bir insanın o anlarının yayınlanmasının yollarından biri de Mars'a yerleştirilecek 360° kameralar aracılığıyla sanal gerçeklik olabilir. İlk kişi Mars'ın yüzeyinde ilk adımı attığında, XR ve metaverse teknolojileri de tıpkı TV'de olduğu gibi daha da yaygınlaşacaktır.

Metaverse'deki finansal değer, fiziksel dünyanın finansal değerine meydan okuyacak

2030'a kadar insanlar metaverse dünyasında gerçek dünyadan daha fazla zaman geçirecek ve metaverse dünyasındaki finansal değerler, fiziksel dünyadaki varlıklarının finansal değerine meydan okumaya başlayacak. İnsanlar bu yeni sanal dünyada iş başvurusunda bulunacak, geçimini sağlayacak, alışveriş yapacak, arkadaşlarla tanışacak ve hatta evlenecek. Ayrıca insanlar sanal gerçeklik dünyasında tam zamanlı işlerde çalışacak. Sanal gerçeklik içinde insanları karşılayan, onlara etrafı gezdiren ve onlara hizmetler sunan tam zamanlı çalışanlar olacak.

Dünyamızın sanal dijital ikizi çok zengin olacak

Gerçek dünya sürücüsüz araçlar, kişisel sensörler ve dronlar tarafından sürekli dijital olarak haritalandırılacak, bu nedenle dünyamızın sanal dijital ikizi çok zengin olacak. XR her yerde olacak ve etkileşim kurmak, iletişim kurmak ve iş birliği yapmak için birçok arayüz seçeneğimiz olacak. Kişisel yapay zekâ ikizlerimiz, bizi metaverse evreninde temsil edecek, işleri inisiyatif alarak yapacak veya bu ikizlerimiz doğrudan fiziksel gerçekliğimize dijital bir protez sistemi olarak entegre edilecek. Düz ekran, klavye ve fare ortadan kalkacak ve sanal gerçeklik gözlükleri ve kontakt lensler ile bu teknolojilerin yerini alacak. Bu yeni arayüzler tamamen doğal beden dilimizi anlayacak, yanıt verecek ve herhangi bir komut öğrenmemize gerek kalmadan görevleri yerine getirecek.

İnsanları yüksek riskli işlerden kurtulacak

Simüle edilmiş ikiz dünyamızdan elde edilecek sentetik veriler, robotları problem çözme konusunda yönlendirecek ve insanları yüksek riskli işlerden kurtaracak. Uzay yolculuğu, denizaltı keşfi ve tehlikeli ortamlarda çalışma gibi fiziksel deneyimlere yönelik sanal seyahat yaygınlaşacak. Sentetik veriler ve simülasyonlar, AR ve VR deneyimlerini teknik olmayanlar için daha gerçek ve daha etkili hale getirmek için büyük araçlar olacak

Yapak zekâ eğitmenlerin olduğu VR kampüsler kurulacak

Geleneksel yüksek öğrenimi sunmak için gereken fiziksel altyapı ve işletme maliyeti her geçen gün daha da artıyor ve bu maliyetler sürdürülebilir değil. Yüksek ve kaliteli eğitime erişim daha demokratik hale gelecek, müzeler gibi dijitalleştirilmiş bilgi ve varlıklar sanal bir kampüste sunulacak. Öğrencilerin büyük bir bölümü AI eğitmenleri tarafından desteklenen bir VR kampüs aracılığıyla yüksek öğrenime katılacak.

Potansiyel tehlikeler de var

Beş yıl içinde dünya çapında yüz milyonlarca VR cihazı kullanılması bekleniyor. 10 yıl içinde telefonlar kadar olmasa da popülerlikleri daha da artacak. Sanal gerçeklik cihazlarından günde 12 ila 15 saate varan deneyimler yaşanacak. Bu da veri yakalama, iletişim kurma, reklam yapma ve insanları yönlendirme potansiyeline sahip olacak. Metaverse dünyası şimdiye kadarki en etkili reklam aracı olabilir. Bu potansiyel hemen hemen tüm teknolojilerde olduğu gibi iyilik veya kötülük için kullanılabilir.

6- METAVERSE, NFT VE WEB3 ODAKLI İNOVASYON MERKEZİ

Havayolu şirketi Emirates, yakın gelecekte, yolcuları ve çalışanları için Metaverse’de yeni deneyimler sunmanın yanı sıra NFT lansmanını da gerçekleştireceğini açıkladı. Expo 2020 Dubai’deki Emirates Pavyonu’nu Metaverse, NFT ve Web3 projelerinin de yer aldığı bir inovasyon merkezi olarak yeniden tasarlayacak olan Emirates Havayolu ve Grubu CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkanı Şeyh Ahmed bin Saeed Al Maktoum, “Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri dijital ekonomi dünyasında fırtınalar estiriyor; sanal varlıklar, yapay zekâ ve veri koruma gibi alanlarda uygulamalı politikaların ve yasal çerçevelerin desteğinden güç alan bir vizyonla ilerliyor’’ dedi.

Web3 stratejisi için sektördeki iş ortaklarıyla birlikte çalışmaya devem edeceğini duyuran şirket, bu alandaki yürütülen projeler için yetenekli çalışanları da bünyesine katmaya devam edeceğini açıkladı. Emirates’in geçen yıl Oculus mağazasında başlattığı VR uygulaması sayesinde kullanıcılar, şirketin ana hizmet uçağı konumundaki A380 ve Boeing 777-300ER Gamechanger uçaklarında gerçeğe uygun boyutlarla, interaktif kabin içi deneyimleri yaşayabiliyor. VR uygulamasında kullanıcılar, uçak içi dinlenme dalonundan eşyaları ellerine alıp, duş&spa bölümünde duşu açabiliyorlar ve kokpitin içini de inceleyebiliyorlar.

7- ÇOKLU EVRENDE KİŞİSEL VERİLER TEHDİT ALTINDA MI?

Metaverse gibi alternatid sanal evrenlerde kullanıcıların avatarlarını kişiselleştirirken para harcadıklarında ya da sosyalleşmek için iletişime geçtiklerinde veriler üreteceklerini belirten siber güvenlik kuruluşu Siberasist’in Genel Müdürü Serap Günal, bu tür yollarla metaverse’teki dijital ayak izlerinin artmasıyla şirketlerin, kullanıcılara daha sürükleyici bir deneyim yaşatabilmek için nabız, kalp atışı ve beyin dalgaları gibi olağanüstü gibi görünen verileri dahi işlemeye başlayacaklarını aktarıyor.

Günal, bu tür verilerin sızdırıldığında ya da kötüye kullanıldığında büyük olasılıkla kullanıcının kimliğini ve gerçek dünyadaki yaşamını riske atan bir durumla karşı karşıya kalınacağına dikkat çekiyor.

Veri gizliliği, insan hakları sorunları...

İnternetin üçüncü dalgası Web 3.0 ve metaverse’ün şu ana kadarki diğer tüm platformlardan daha fazla kişisel veriye ulaşabileceğini belirten Günal, bu yeni deneyimin şu an kullanımda olan dijital dünyadan daha kapsayıcı olmasıyla hem şirketleri hem de bireyleri finansal açıdan tehdit etmesinin yanında itibarları için de daha zararlı olabileceğini paylaşıyor.

Günal, “Metaverse'teki veri gizliliği ve insan hakları sorunlarına yönelik kendi politikalarını ve tutumlarını düşünmeye başlamak şirketlerin kendi sorumluluğunda olmalı. Şirketler, metaverse’ün potansiyelinden maksimum seviyede faydalanırken verilerini koruma çalışmalarını şimdiden planlamaya başlamalı” açıklamalarıyla şirketleri veri gizliliği konusunda uyarıyor.