4 yıllık güçlü yatırım ivmesi kırılacak mı?

Türkiye imalat sanayi faaliyetleri altıncı aydır ki genişlemiyor aksine daralıyor. Daralma öyle keskin değil. Ama İSO PMI eşik değer olan 50’nin altına gerileyerek 47.4’ye inmiş durumda. Ay ay kademeli bir şekilde yavaşlama sürüyor.

Nedeni ihracatın ve yurtiçi satışların giderek yavaşlaması.

➔Büyüme 2023’te yüzde 4.4 ile önceki yılın 1.1 puan altına inecek. Bu yılki büyüme tahmini de yüzde 4 alındı. Yavaşlama biraz daha sürecek demek.

➔Çünkü seçim sonrası enflasyonu düşürme amacıyla parasal sıkılaştırma devam edecek. Faizler yüksek kalacak. İç talebin gevşemesiyle şirketler ihracata özendirilecek ve zorlanacak.

➔Zaten birçok sektör ve mal talebinde tam bir doygunluk yaşanıyor. Mesela alım gücü yetmediğinden dolayı konut talebi son derece düşük. Satışlarda yıllık yazda yüzde 15 düşüş meydana geldi.

➔Otomobil talebi ithal otoya yönelik hala canlı. 2016’dan itibaren hızlanan talep ve fiyatların yükselen faizlerle doygunluk düzeyine varması beklenir.

➔Beyaz eşya, elektronik eşya ve diğer dayanıklı mallar son yıllardaki hızlanan enflasyon yanında negatif faizlerin etkisiyle aşırı alımda. Konut satışları da azaldığından satışların hız kesmesi beklenir.

➔Talep durgunluğu yaşamayacak sektörlerin başında ise gıda, savunma ve sağlık geliyor. Ama büyümeyi yüksek tutmaya yetmez.

➔Yukarıda saydıklarımız yurtiçi talebi düşüren nedenler.

İHRACATTAKİ ZORLANMA

➔Bir de ihracatı yavaşlatan nedenler var. Buradaki asıl faktör ihracat pazarlarındaki durgunluk. Avrupa’da bazı ülkeler resesyonda bazıları resesyonun eşiğinde. Bu durum özellikle tekstil ve konfeksiyon sektörü satışlarını vuruyor.

➔Dış pazarların daralması yanında ihracatta ikinci zorluğumuz Türk ürünlerinin artık daha pahalı hale gelmesi. Bu durum hem mallarda hem turizm sektöründe gözleniyor.

➔Enflasyonun artırdığı maliyetler yanında yapısal reformların yapılmaması da verimlilik kaybına yol açıyor. Türkiye’de konutlar ve Türk ürünleri yabancılar için de artık ucuz değil.

➔Benzer bir durum konut sektöründe yaşanıyor. Yabancıların gözdesi şehirlerde konut satışlarında fiyatların tırmanmasıyla durgunluk dikkati çekiyor.

➔Mega bir plan dahilinde her sektörü kendi içinde ele alıp yeniden yapılandırmadıkça, dijital ve teknolojik dönüşüme sokmadıkça genelde Türk malları rekabet gücünü yitiriyor.

İTHALAT ŞİŞMESİ

➔Hatta önceki yazımızda TL’de 12 yıldır devam eden ve yüzde 61.5 düzeyine varan reel kaybın rekabet gücündeki erimeyi karşılayamadığını anlıyoruz.

➔Anlıyoruz çünkü ihracat yerinde sayıyor. Rekor kırmasına kırdık ama ihracattaki 2023 artışı sadece 0.64 düzeyinde.

➔Daha pozitif gelişme ise ithalatın yüzde 0.51 azalmasında. Bu sayede dış ticaret açığı 109.5 milyar dolardan 106 milyar dolara indi ve yüzde 3.2 azaldı.

➔Bu artışın içinde 2023 yılında 10 milyar dolarlık ek altın ithalatı, 15 milyar dolarlık ek otomobil ithalatı da var.

➔Faizler normale döndüğünden, seçimler de geride kaldığından ilave talep artışı sürmeyecek. Dolayısıyla bu yıl ve gelecek yıl ithalat normale dönebilir.

52.5 MİLYAR DOLARLIK İTHALAT

➔Ayrıca ithalatta hızla büyüyen bir kalem daha var ki, yine faizlerin duruma bağlı yavaşlama ihtimali bulunuyor. O da yatırım malları ithalatı. Önceki yıl 40.5 milyar dolarlık düzeyinden geçen yıl 52.5 milyar dolara yükseldi. Makine ve teçhizat ithalatı olarak rekoru işaret ediyor.

➔Türkiye’de ilk kez aralıksız dördüncü yılını dolduran makine ve teçhizat yatırımları beşinci yılında da ekonominin geleceğine güvenilerek artmaya devam edecek mi?

➔Yoksa hem yeni kapasitelerin elde edilmesinden ve yavaşlayan iç talepten hem de yükselen faizlerden dolayı ivme mi kaybedecek.

➔İvme kaybederse toplam ithalatta düşüş olacak ama bu pozitif yorumlanacak bir durumdan ziyade negatif gelişmelere yorumlanabilir.

➔Demek ki önümüzdeki yıllarda Türk girişimcilerinin öncelikle kendilerine, hükümete ve geleceğe yeterince güvenleri yok ki, yatırımları azaltma yoluna gidecekler. Güçlü yatırım ivmesi kırılacak.

ŞİMŞEK: HEPİNİZİ İHRACATÇI YAPMAK İSTİYORUZ

➔2024 yılında ihracat artışını sağlamak için öyle anlaşılıyor ki, teşvik veya finansman yönünden destekleyici bir politika izlenecek.

➔Dün MÜSİAD’ın Ankara toplantısında konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek şunları söyledi:

➔ “Güçlü, yüksek ve sürdürülebilir büyüme için iç talebi yavaşlatıp dış talebi destekleyecek politikaları devreye alıp hepinizi ihracatçı yapmak istiyoruz.

➔İç talep yavaşlayacak, programın çıktısı bu. İç talep ılımlıyken ve AB toparlanıyorken ihracatı önceliklendirelim.”