Virüs gibi yayılan TikTok uygulaması hakkında bilmeniz gereken her şey

Habertürk’ten Necdet Çalışkan analiz etti. İşte her yönüyle TikTok uygulaması...

TİKTOK NEDİR?

Kendini küresel bir video topluluğu olarak tanımlayan TikTok ile kullanıcılar, kendi kısa videolarını oluşturup, paylaşabiliyor. Kullanıcılar, videolarına, özel efekt filtreleri, eğlenceli etiketler ve çıkartmalar ile sevdikleri müzikleri veya sesleri ekleyelebiliyor.

Video klipleri kırpmak, kesmek, birleştirmek ve kopyalamak için düzenleme araçları da sunan TikTok, YouTube, Instagram, Snapchat ve Vine gibi uygulamaların kesişiminde kısa ve anlık videolara odaklanan bir platform. TikTok’taki videolar 15 saniye ile sınırlı ancak daha uzun hikayeler oluşturmak için videolar birbirine eklenebiliyor.

KAÇ KİŞİ KULLANIYOR?

TikTok, Android ve iOS’un yanısıra Amazon platformu için geliştirilmiş ücretsiz mobil uygulamaları bulunuyor. 2018 yılının ilk yarısı sonunda 250 milyon günlük aktif kullanıcıya ulaştığını duyuran TikTok, 150’den fazla ülkede 500 milyon aylık aktif kullanıcı sayısını da geride bıraktı.

2018 yılında ABD ve Avrupa’da hem iOS hem de Android platformunda en çok indirilen mobil uygulama olmayı başaran TikTok, Türkiye’de de hayli popüler.

Hatta Türkiye'de 21 Ocak 2019 itibariyle Android’te sosyal platformlar arasında en fazla indirilen uygulama olan TikTok, tüm Android uygulamaları içinde de en fazla indirilen 3. uygulama konumunda bulunuyor. Türkiye’deki iPhone kullanıcıları arasında iOS platformunda video uygulamaları arasında en fazla indirilen uygulama olan TikTok, genel sıralamada da 6. konumda.

TikTok’un, dünya internet trafiğinin yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan video içeriklerindeki payı da gittikçe artıyor. 800 milyonu aşkın internet kullanıcısıyla dünyanın en büyük internet nüfusuna sahip olan Çin’de Kasım 2018 itibariyle trafiğin yaklaşık yüzde 10’u tek başına TikTok’tan geliyor.

YAŞ SINIRI VAR MI?

Çoğu sosyal paylaşım platformunda olduğu gibi TikTok için de yaş sınırlaması bulunuyor. Platformun kurallarına göre TikTok kullanıcısı olmak için 13 yaşından büyük olma şartı aranıyor. 13 yaşından büyük ancak 18 yaşından küçük kullanıcıların ise TikTok’u kullanmak veya bir hesap açmak için ebeveynlerinden veya yasal velilerinden onay aldığını beyan ettiği kabul ediliyor. Diğer bir deyişle pratikte işlemese de 18 yaşın altındakilerin uygulamayı kullanabilmesi için ailelerinden izin almış olması gerekiyor.

NEREDEN ÇIKTI?

Çinli internet teknolojileri şirketi ByteDance, 2016 yılının eylül ayında Çin’de Douyin adlı video paylaşım platformunu kullanıma açtı. Şirket, Douyin’i 2017 yılının eylül ayında TikTok adıyla uluslararası pazarların da kullanımına sundu.

ByteDance, 2017 yılının kasım ayında 1 milyar dolara Şangay merkezli müzik paylaşımına odaklanan ve aynı zamanda ABD’de California’da da ofisi bulunan sosyal medya platformu musical.ly’i satın aldı. ABD’deki genç kullanıcıları hedefleyen Çinli şirket, 2 Ağustos 2018'de TikTok ile musical.ly uygulamalarını ve kullanıcı veritabanını tek bir uygulamada birleştirerek TikTok ile yoluna devam etme kararı aldı. İşte ne olduysa, bu tarihten sonra oldu.

DEĞERİ NE?

Ekim 2018’de Softbank Group’tan 3 milyar dolarlık yatırım alan Bytedance’ın toplam değeri 75 milyar doları geçti. TikTok rüzgarını arkasına alan Bytedance, bu rakamla Uber ve Airbnb gibi şirketleri bile geride bırakarak, “dünyanın en değerli start-up'ı” ünvanını da ele geçirdi.

KİM KURDU?

Şimdi dünya borsalarında halka arza hazırlanan ByteDance’ın kurucusu ise 35 yaşındaki yazılım mühendisi Zhang Yiming. TikTok ile birlikte servetine servet katan Yiming, Forbes’un 2018 rakamlarına göre Çin’in en zengin 35. kişisi. Mart 2018’de 4 milyar dolar olan Yiming’in kişisel serveti, Ocak 2019 itibariyle 6.8 milyar doları buldu. Bu rakamla Zhang Yiming, dünyanın en zenginleri listesinde 218. sırada.

TWITTER’IN ELİNDEN KAÇAN FIRSAT MI?

İnternet dünyasında kısa video paylaşımı denilince, ilk aklan gelen uygulama aslında Vine idi. 2012 yılının haziran ayında kurulan bu uygulamayı aynı yılın ekim ayında Twitter, 30 milyon dolara satın alarak bünyesine katmıştı. Ancak Twitter, kısa sürede 200 milyon kullanıcı barajını geçmesine kaşın 2016 yılında Vine’ı kapatma kararı aldı.

Bu boşluğu iyi değerlendiren TikTok’un başarısı, Vine’ın ilk kurucusunu da harekete geçirdi. Vine’ın kurucularından Dom Hofmann, Kasım 2018’de Twitter üzerinden yapmış olduğu açıklama ile birlikte, Vine’ın devamı niteliğinde olacak olan Byte uygulamasını geliştirdiklerini ve Byte’ı 2019’un bahar aylarında kullanıma açacaklarını duyurdu.

ELEŞTİRİLER ÇIĞ GİBİ BÜYÜYOR

Her ne kadar son bir yılın en hızlı yükselen uygulaması olsa da, en değerli start-up ünvanını alsa da TikTok ile ilgili çok ciddi ve haklı endişeler de yok değil. TikTok’a getirilen en büyük eleştirilerden biri gençlerin gelişimine olumsuz örnek olması yönünde. Platformda paylaşılan videoların içerikleri de bunu destekler nitelikte.

Uygulama her ne kadar kendini “anı yaşa, yaratıcılığını paylaş” gibi jenerik bir motto ile tanımlasa da ortaya çıkan video paylaşımları aslında hiç o kadar masum sayılmaz.

TikTok’un en popüler videoları arasında giren “zengin içerikleri!”ne bakıldığında, kendi veya çevresindekilerin sağlığını tehlikeye atanlardan, bağırıp, çağıranlara; soyunarak cinselliğini öne çıkartanlardan, hakaret ve argo ifadelere bolca rastlamak mümkün.

Üstelik bu videoları sadece yetişkinler de değil, 70’li yaşlardaki kullanıcılarda paylaşıyor. Platformda 13 yaş sınırı olmasına karşın, bu yaşın altındaki çocukların da videolarını paylaşması, ailelerin de bu mecra konusunda daha dikkatli davranmaya itiyor.

AİLELERE UYARI

Bu uygulamayla ilgili olarak yapılan en masum eleştirinin “espri anlayışından oldukça uzak dublaj videolarının bulunduğu platform” olduğunu belirterek, son kararı yine de kullanıcılara bırakalım. Ancak TikTok ve benzer paylaşım platformları, bu haliyle sadece “eğlenceli videolar” olarak değerlendirilip de deyim yerindeyse yakayı kurtaramıyor.

Hatta bazı ülkeler TikTok ve benzeri uygulamaları yasaklama yoluna bile gidiyor. Örneğin Endonezya TikTok’u “pornografi, uygunsuz içerik ve küfür” içeren videoları nedeniyle yasakladı. Çin ise TikTok ve benzeri yapıdaki kısa video paylaşım uygulamalarını bundan sonra daha sıkı kurallar çerçevesinde denetleneceğini duyurdu.

Hindistan, uygulamayı “sosyal felaket” oluşturma potansiyeline sahip olarak değerlendirerek, incelemeye aldı. Benzer şekilde, Fransız polisi de ebeveynleri, TikTok'ta çocuklarının “uygunsuz cinsel tekliflerin hedef alınabileceği” konusunda uyardı.

SÖZDE YASAK AMA...

TikTok’un sözcüsünün bu eleştirilerle ilgili olarak “Bu tür davranışlar TikTok'ta yasaktır” sözlerine karşın, uygulamada aynı zamanda ırkçı ve nefret söylemleri paylaşan içeriklere de rastlanabiliyor. Bu olumsuz örneklerin sayısını gittikçe arttığı gözlenirken, TikTok ise “Topluluk Kuralları” altında “şu konularla ilgili içerikleri paylaşmanın yeri değiliz” açıklaması yapmakla yetiniyor:

“Zararlı veya tehlikeli içerik, terör örgütleri ve diğer suç örgütleri, şok edici veya şiddet içeren içerikler, ayrımcılık veya nefret söylemi, çıplaklık veya cinsellik, çocuk güvenliği ihlali taciz veya başka bir kullanıcının kişisel kimliği, spam veya diğer yanıltıcı içerik, başkasının telif haklarını, ticari markalarını veya diğer fikri mülkiyet haklarını ihlal eden içerikler...”