Osmanlı tarihinde 1402'deki Ankara Savaşı'ndan sonra başlayıp 1413'te Çelebi Mehmed'in (ö. 1421) duruma hakim oluşuna kadar geçen, Yıldırım Bayezid'in (ö. 1403) oğulları arasında vuku bulan taht mücadelesi sırasındaki belirsizlik ve karışıklık devrine verilen ad. Bu terim XV. yüzyıl tarihçilerince kelimenin olumsuz anlamına da vurgu yapılarak söz konusu karışıklığı ifade etmek üzere kullanılmıştır.
Fetret Devrinin olaylarının tam bir kronolojisi yapılamamakta ve Yıldırım Bayezid'in oğulları arasındaki mücadelenin mahiyeti kaynakların yetersizliği sebebiyle ayrıntılarıyla bilinmemektedir. Bununla birlikte kardeşler arasındaki çekişme döneminde Amasya bölgesi, Osmanlı ana çekirdek coğrafyası olan Bursa yöresi ve Rumeli kesimi, birbirinden ayrı üç ana parça olarak taht mücadelesini belirleyen yerler olmuştur. Ankara Savaşı'nın ardından Osmanlılar için Rumeli kesiminde büyük bir gerileme olmazken Anadolu'da büyük kayıplar yaşanmıştır. Osmanlı Devleti Bursa merkezli eski beylik topraklarına çekilmek durumunda kalmıştır. Bununla beraber Orta Anadolu'da Osmanlı nüfuzu hala belirli bir kesimde de olsa devam edebilmiştir. Yıldırım Bayezid zamanında hakimiyet altına alınan Batı Anadolu beylikleri ise yeniden bağımsız hale gelmiştir. Bütün bu parçalı coğrafyada siyasi hakimiyet kurma çabaları, taht iddiacılarına destek veren çeşitli grupların, devletlerin devreye girmesiyle son derece hareketli hadiselerin yaşanmasına yol açmıştır.
Ankara Savaşı'ndan sonra Timur (ö. 1405), Osmanlı Devleti'ni kendisine tabi vasal bir beylik statüsüne indirmişti. Büyük şehzade Emir Süleyman (ö. 1411), yanındaki devlet erkanı ile Bursa'daki devlet arşivini, hazineyi alarak Edirne'ye çekilmiş, Timur, İzmir'i kuşatırken (Aralık-Ocak 1403), Emir Süleyman'a Boğaz'ın öte yakasındaki topraklar üzerinde hakimiyetini belirleyen bir ferman / yarlık göndermişti. Emir Süleyman'ın yanında bulunan İsa Çelebi (ö. 1407) Bursa'ya dönmüş ve o da Timur'dan bu bölgeye hakim olduğunu teyid eden bir yarlık almıştı. Emir Süleyman'ın üstünlüğü başlangıçta diğer kardeşleri tarafından da tanınmıştı. Çelebi Mehmed, 1399'da tayin edildiği Amasya, Tokat ve Ankara'yı içine alan Rum Vilayetinin valiliğinde bulunuyordu. Diğer şehzadelerden Mustafa (ö. 1422), Timur tarafından Semerkand'a götürülmüştü. Musa Çelebi (ö. 1413) ise babasıyla birlikte Timur'un elinde esir durumdaydı. Kasım Çelebi (ö. 1410) Bursa'da kalmıştı. Timur'un Anadolu'dan çekilmesinden sonra da Emir Süleyman ve İsa Çelebi ile Timur tarafından serbest bırakılan Musa ve Mehmet Çelebiler arasında taht mücadelesi başlamıştır.
Kardeşler arasında özellikle Çelebi Mehmed, Orta Anadolu'da, Tokat - Amasya kesimindeki Türkmen Beyleri tarafından desteklendiği için diğer kardeşlerinin farkına varamadığı ciddi bir güç odağı haline gelmiş durumdaydı. İsa Çelebi Batı Anadolu Beyleri ile İsfendiyar Beyi'nin desteğini sağlamıştı. Mücadele önce bu ikisi arasında Bursa'nın kontrolü için başladı. Çelebi Mehmed, Emir Süleyman tarafından da desteklenen İsa Çelebi'yle yaptığı mücadele sonucu Bursa'ya girdi. İsa Çelebi 1403'te Çelebi Mehmed tarafından Eskişehir'de yakalanıp bertaraf edildi. Ancak Emir Süleyman Çelebi giderek güçlendi, Bursa ve Ankara'ya hakim oldu. Çelebi Mehmed, Amasya - Tokat bölgesine çekildi. Musa Çelebi ise Rumeli'ye gitti. Eflak voyvodası Mirçea'nın desteğini kazandı (1406), buradaki başarıları sebebiyle Süleyman Çelebi, Bursa'dan hareketle Trakya'ya geçmek zorunda kaldı. Musa, kardeşi tarafından iki defa mağlubiyete uğratıldı (1410). Fakat ertesi yılın sonlarında ansızın Edirne'ye girdi ve Süleyman'ı öldürdü. Bu fırsattan istifade eden Çelebi Mehmed ise Bursa'yı ele geçirdi. Başlangıçta iki kardeş arasında bir mutabakat vardı ve Osmanlı toprakları fiili şekilde Rumeli ve Anadolu kısmı olmak üzere ikiye bölünmüş gibiydi. Musa'nın uç beylerinin desteğiyle Osmanlı vasali durumundaki devletleri tazyik etmesi ve sert politikaları, iki kardeş arasındaki münasebetleri bozdu. Çelebi Mehmed bir taraftan da Osmanlı topraklarını tek bir hakimiyet altında birleştirme siyaseti izliyordu. Eski gaza siyasetini canlandıran, Şeyh Bedreddin'i kendisine kazasker yapan Musa Çelebi üzerine 1411'de iki defa sefer düzenleyen Çelebi Mehmed, sonunda uç beylerinin ve vasal devletlerin geniş desteğini alarak 5 Temmuz 1413'te Sofya yakınlarında Çamurluova Savaşında Musa Çelebi'yi bertaraf ederek Osmanlı tahtına tek başına hakim oldu. Böylelikle bir ölçüde Fetret Devrini sona erdirdi. Fakat bu dönemde yaşanan rekabet, iç savaş, devletin parçalanmanın eşiğine gelmesi sonraki Osmanlı tarihçileri için tam bir felaket devri olarak tanımlandı, derin izler bıraktı ve hiç unutulmadı.
YAZAR
Feridun M. Emecen
