Bir hüküm, karar ya da yargının yerine getirilmesi ya da uygulanmasıdır. İnfaz hukuku bakımından infaz, mahkemelerce verilip kesinleşen ceza ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi olarak tanımlanabilir. Söz konusu tanımın dar anlamda infazı ifade ettiği söylenmelidir. Nitekim Türk Hukuku'nda tutuklama, akıl hastaları ile alkol ve uyuşturucu madde müptelaları ile ilgili tedbirler ve hapsen tazyik kararlarının yerine getirilmesi için de infaz terimi kullanılmaktadır.
Geniş anlamda infaz ise şüpheli ya da sanığın tutuklanmasına karar verilmesi halinde tutukevine, hapis mahkûmiyeti kesinleşmişse cezaevine konulması, para cezasına hükmedilmişse ödetme şeklinde olur. Bu yönüyle infaz, yetkili kamu mercinin cezai nitelikli tedbir veya yaptırım kararının yine kamu gücü aracılığıyla uygulamaya konulması şeklinde de tanımlanmaktadır.
İnfaz, infaz hukuku esasları çerçevesinde gerçekleştirilir. Buna göre, ceza ve güvenlik tedbirlerine yönelik kesinleşmiş kararların yerine getirilmesine ilişkin esasları gösteren, infazın sona ermesine dek devlet ile hükümlü arasındaki ilişkileri düzenleyen bağımsız hukuk dalına "infaz hukuku" denir. Gerçekten infaz hukuku, ceza hukuku yaptırımlarının infazı, yani yerine getirilmesi konusu ile ilgilenir ve buna ilişkin esasları, ilkeleri ve usulleri gösterir. Bugün "ceza infaz hukuku" terimi konuyu ifade etmek için artık yeterli değildir. Zira infaz hukuku sadece cezanın değil, ceza hukukunun diğer yaptırımı olan güvenlik tedbirlerinin infazı ile de ilgilenir ve ilgili kanun "Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun" başlığını taşımaktadır. Türk Hukuku'nda sadece hapis cezalarının değil, para cezalarının infazı da infaz hukuku içinde incelenmiş ve düzenlenmiştir. Dinamik açıdan bakıldığında infazın, bir sürecin "yaptırıma tabi tutma" aşamalarından birini oluşturduğu söylenebilir. Gerçekten bu süreç yasal ceza tehdidi ile başlar, suçun işlenmesi ve ceza muhakemesinin bir hükümle sonuçlanması ve hükmün kesinleşerek infazın tamamlanmasına kadar devam eder. Bu çerçevede infaz hukuku, ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku ile birlikte geniş anlamda ceza hukuku başlığı altında yer alır.
İnfazın, önleme ve yeniden topluma kazandırma olmak üzere iki temel amacı bulunur. Denetimli serbestlik de bir yeniden topluma kazandırma modelidir. Hapis cezaları, bunun için inşa edilmiş, kapalı ve/veya açık olarak adlandırılan ceza infaz kurumlarında infaz edilir. İnfaza ilişkin şikayetler infaz hakimlikleri tarafından incelenir.
YAZAR
Veli Özer Özbek
